100-lecie Związku Podhalan i 115-lecie Związku Górali

Największa organizacja na świecie zrzeszająca górali, czyli Związek Podhalan, świętuje 100-lecie. W tym roku przypada również 115-lecie Związku Górali. Jubileusz rozpoczął się od wspólnej modlitwy na cmentarzu na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem, gdzie spoczywają zasłużeni członkowie podhalańskich organizacji.

Uroczystości rozpoczęły się od Mszy św. w zabytkowym kościele na Pęksowym Brzyzku. Eucharystii przewodniczył ks. Bogusław Filipiak, zakopiański dziekan. Homilię wygłosił ks. Jan Gacek, kapelan Związku Podhalan. – Jubileusz to czas rewizji naszej góralszczyzny. Nie możemy zamknąć się w jakiś wygodnych układach. Mamy doprowadzić do jak największych owoców, które wypływają z kultury Podhala. One będą tylko wtedy, jak kulturę potraktujemy jako dar od Boga, traktować ją z nadzieją. Nie ma tu też miejsca na wszelkie jakieś kombinacje z naszej strony – zaznaczył stanowczo ks. Jan Gacek. Współcelebransami liturgii byli ks. infułat Stanisław Olszówka i ks. Władysław Zązel, kapelan Związku Podhalan.

Podczas Eucharystii grała kapela regionalna, w skład której weszli znani muzycy m.in. Krzysztof Trebunia-Tutka, był też artysta grający na kobzie. Górale w czasie Mszy św. odczytali liturgię słowa w gwarze podhalańskiej. Wszyscy oczywiście ubrani byli w stroje regionalne. Do Zakopanego przybyło około 30 delegacji różnych oddziałów Związku Podhalan z pocztami sztandarowymi.

– Piękny początek naszego wspólnego świętowania. Kalendarz jest bogaty w wydarzenia. W tym wszystkim nawiązujemy przede wszystkim do wartości kulturowe, które trzeba chronić w naszym regionie, w nas samych. Zwracamy uwagę również na wartości chrześcijańskie, które to zapisali już w swoim statucie górale zakładający struktury Związku Podhalan – podkreślał w rozmowie z KAI Andrzej Skupień, prezes Związku Podhalan. Wyjaśnił też rolę Związku Podhalan w aspekcie wchodzenia członków organizacji do polityki. – Do polityki delegujemy ludzi sprawdzonych, ale jako organizacja nie popieramy i nie będziemy popierać żadnej partii, nie jest i nie była to nigdy rola naszej organizacji. Ponadto partie polityczne przemijają, a nasza organizacja trwa – zaznaczył Andrzej Skupień.

Po uroczystej Mszy św. górale przeszli na zabytkowy cmentarz na Pęksowy Brzyzek, gdzie złożyli kwiaty i zapalili znicze na grobach zasłużonych działaczy organizacji. Zatrzymali się m.in. przy mogile ks. Józefa Stolarczyka, pierwszego zakopiańskiego proboszcza.

Następnie górale przeszli w uroczystym pochodzie Krupówkami do Kina „Sokół”, gdzie odbyła się dalsza część uroczystości, m.in. uroczyste posiady, występ Zespołu im. Klimka Bachledy oraz inaugurację cyklu projekcji filmów „Górale na dużym ekranie”.

Związek Górali powołała w Zakopanem na przełomie lutego i marca 1904 roku grupa górali i członkowie zakopiańskiego gniazda Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”. Jak przypomniał w rozmowie z KAI prezes zakopiańskiego oddziału Związku Podhalan Marcin Zubek, statut Związku Górali został przyjęty 4 marca 1904 r. w karczmie „U Wnuka” – dziś to zabytkowy dom przy ul. Kościeliskiej.

Z kolei powstanie Związku Podhalan to efekt działalności powstałego w 1873 roku Galicyjskiego Towarzystwa Tatrzańskiego, Związku Górali powołanego w 1904 roku w Zakopanem, jak i działającej w Krakowie od 1906 roku, podległej mu Akademickiej Sesji Podhalan.

Obecnie Związek Podhalan to największa organizacja zrzeszająca górali i to nie tylko na południu Polski, ale także poza jej granicami, m.in. w Stanach Zjednoczonych czy Kanadzie. Do ZP należeli znani poeci, a także kapłani, m.in. ks. prof. Józef Tischner.

Honorowy patronat na obchodami jubileuszowymi objął prezydent Polski Andrzej Duda. Zaś w komitecie honorowym jest m.in. metropolita krakowski abp Marek Jędraszewski.
Kalendarz wydarzeń jubileuszowych jest bardzo bogaty w wydarzenia, które będą organizowane w całej Polsce.