61 uszkodzeń na ikonie Trójcy Świętej autorstwa Rublowa

Na pochodzącej z XV wieku słynnej ikonie Trójcy Świętej odkryto 61 uszkodzeń po tym, jak latem została ona na trzy dni wypożyczona do Ławry Troicko-Siergiejewskiej w Siergijew Posadzie koło Moskwy. Na co dzień dzieło św. Andrzeja Rublowa znajduje się w moskiewskiej Galerii Trietiakowskiej.

Raport w tej sprawie, sporządzony przez konserwatorów Galerii, ujawniła krytyczka sztuki Ksenia Korobiejnikowa. Komisja specjalistów stwierdziła „liczne odpryski warstwy malarskiej” na ikonie, które mogą się powiększyć i muszą być jak najszybciej naprawione. Eksperci sugerują, że są one „częścią procesu negatywnych zmian, który się rozpoczął”. Mają one poważny charakter i mogą nawet „zagrozić istnieniu starego i kruchego zabytku”.

Szkody odkryto po powrocie ikony z Ławry Troicko-Siergiejewskiej w lipcu br., gdzie była wystawiona przez trzy dni w miejscu, dla którego przed wiekami powstała. Specjaliści są zdania, że było tam niezbędnych warunków klimatycznych (stałej temperatury i odpowiedniej wilgotności) do przechowywania ikony Rublowa.

XV-wieczna ikona jest jednym z dwóch zachowanych dzieł sztuki, których autorstwo bezsprzecznie przypisywane jest Rublowowi. Drugim są freski w Soborze Uspieńskim we Włodzimierzu nad Klaźmą. Andriej Rublow (1360-1430) był malarzem i mnichem. Od 1988 roku jest świętym Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego.

Według rosyjskich mediów dyrekcja Galerii Trietiakowskiej była przeciwna wywiezieniu ikony do Sergijew Posadu. Dotychczas dzieło Rublowa opuściło muzeum tylko raz, w czasie ewakuacji placówki podczas II wojny światowej, gdy wojska niemieckie zbliżały się do Moskwy.

W 2008 r. dyskutowano w Rosji możliwość powrotu ikony Trójcy Świętej na stałe do jej oryginalnego miejsca przeznaczenia, jednak specjaliści zwracali wówczas uwagę na fatalny dla tego dzieła sztuki klimat panujący w Soborze Troickim w Siergijew Posadzie.

Historyczka sztuki Jelena Rodnina tłumaczy, że ikona powinna być przechowywana w temperaturze 18-20 stopni Celsjusza i wilgotności 50-55 proc., inaczej może ulec zniszczeniu. Również wstrząsy w czasie transportu są dla niej szkodliwe, gdyż mogą doprowadzić do kruszenia się farby.

Ostatecznie ikonę Rublowa przewieziono do Siergijew Posadu w specjalnej klimatyzowanej gablocie, w której też jest prezentowana wiernym na prośbę władz Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Stało się to w ramach uroczystości z okazji 600. rocznicy odnalezienia relikwii św. Sergiusza z Radoneża, założyciela ławry.

Zgodę na wystawienie ikony w Siergijew Posadzie „w drodze wyjątku” wydało rosyjskie ministerstwo kultury. Korobiejnikowa ujawniła, cytując źródło z tego resortu, że polecenia w tej sprawie otrzymało ono „z góry”. Jej zdaniem chodzi o urząd prezydenta Federacji Rosyjskiej. Zastępca szefa administracji prezydenta Anton Wajno miał spełnić prośbę patriarchy moskiewskiego Cyryla.

Restauratorzy z Galerii Trietiakowskiej zdecydowali, że ikona nie wróci na razie na swe miejsce na stałej wystawie. Pozostanie w specjalnej witrynie do czasu, aż jest stan się ustabilizuje.