76. rocznica likwidacji więzienia niemieckiego w Forcie III

W Pomiechówku na Mazowszu uczczono 76. rocznicę likwidacji więzienia karno-śledczego w Forcie III Twierdzy Modlin. Niemcy zamordowali w nim około 15 tysięcy osób. Modlitwę za pomordowanych na tymczasowym cmentarzu odmówił ks. kan. Tomasz Cymerman, proboszcz parafii św. Anny w Pomiechowie.

Uczestnicy rocznicowej uroczystości, która z powodu pandemii zgromadziła mniej niż zazwyczaj osób, spotkali się na cmentarzu, powstałym po ekshumacji ofiar niemieckiego Gestapo. Modlitwę za zmarłych odmówił ks. kan. Tomasz Cymerman, proboszcz parafii św. Anny w Pomiechowie.

W uroczystości uczestniczył Mariusz Błaszczak, minister obrony narodowej. Zaznaczył, że Fort III jest miejscem „uświęconym krwią”. „Przywracamy dziś pamięć tych, którzy zostali pomordowani. Oddajemy im hołd. Obiecujemy, że nie dopuścimy do tego, żeby zapomniano o nich. Obiecujemy, że nie dopuścimy do tego, aby ofiary nie były nazywane ofiarami, a kaci nie byli nazywani katami” – zapowiedział szef MON.

Minister podziękował także wszystkim, którzy opiekują się miejscem martyrologii narodu polskiego, w tym Wojsku Polskiemu, Instytutowi Pamięci Narodowej i samorządowi lokalnemu. Zobowiązał do tego, że Fort III Twierdzy Modlin będzie miejscem upamiętnienia poległych za Ojczyznę.

Uczestnicy uroczystości złożyli kwiaty na grobach i zapalili znicze na grobach ofiar niemieckiego terroru. Złożyli też kwiaty przy pomniku Żołnierzy Armii Krajowej. W tym gronie byli także potomkowie ofiar Fortu III Twierdzy Modlin, którzy systematycznie odwiedzają to miejsce, zwłaszcza Fundacja Fort III Pomiechówek oraz Ośrodek Kultury „PomPa” w Pomiechówku.

***
Fort III w Pomiechówku zbudowany został pod koniec XIX w., jest częścią wewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Modlin. W okresie II wojny światowej obiekt pełnił funkcję obozu dla przesiedleńców (1941-1945), miejsca przetrzymywania Żydów (lipiec-sierpień 1941) i więzienia karno-śledczego (1942-1945). Zaimprowizowany przez Niemców obóz (chociaż statusu obozu koncentracyjnego nie posiadał) według dawnych więźniów i świadków określany był jako jedna z „największych katowni na terenie III Rzeszy i terenów zagarniętych przez wojska niemieckie”.

Z północnego Mazowsza masowo zwożono do niego ludzi, często byli to przedstawiciele elit miasteczek i wsi. 30 lipca 1944 roku w ostatniej egzekucji Niemcy rozstrzelali w obozie 281 osób. Nazajutrz zlikwidowali i opuścili obóz. Trudno dziś jednoznacznie oszacować liczbę wszystkich zamordowanych. Prawdopodobnie więziono tu 50 tys. osób, a zabito 15 tys. osób. Podobna liczba pojawia się w dokumentach Polskiego Czerwonego Krzyża. Od jesieni 2018 r. Instytut Pamięci Narodowej prowadzi prace ekshumacyjne na terenie Fortu III. W grudniu 2018 r. odbył się pierwszy uroczysty pochówek kilkudziesięciu ekshumowanych ofiar, drugi miał miejsce we wrześniu 2019 roku.

Fort III Twierdzy Modlin w Pomiechówku jest jednym z największym na terenie województwa mazowieckiego miejscem niemieckich zbrodni popełnionych na obywatelach II RP – Polakach i Żydach.