81. rocznica powstania Narodowych Sił Zbrojnych

Biskup Tadeusz Bronakowski, biskup pomocniczy diecezji łomżyńskiej przewodniczył Mszy św. w katedrze polowej sprawowanej w intencji żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ). W Warszawie odbywają się obchody 81. rocznicy powstania NSZ. Po zakończonej Eucharystii wierni przemaszerowali w defiladzie na plac Marszałka Józefa Piłsudskiego na apel pamięci i ceremonię złożenia wieńców na płycie Grobu Nieznanego Żołnierza.

Mszę św. w katedrze polowej poprzedziła konferencja zorganizowana w Sejmie RP zatytułowana „Aktualność idei Narodowych Sił Zbrojnych”. Następnie w sali przy katedrze polowej odbyła się prezentacja działań Związku Żołnierzy NSZ, organizatora obchodów. Eucharystia rozpoczęła się od wprowadzenia chorągwi Wojska Polskiego.

Homilię wygłosił ks. płk w st. spocz. January Wątroba, który przypomniał historię powstania formacji i działalność Narodowych Sił Zbrojnych. Podkreślał, że po wojnie dowódcy i żołnierze NSZ doświadczali prześladowań i byli represjonowani. – Wspominając z perspektywy 81 lat wszystkich bohaterów tamtych czasów, możemy śmiało powiedzieć, że w tej ich walce i tym ich zwycięstwie był Duch Boży, o którym mówił prorok Ageusz. Duch Boży, który tak pokierował kartami historii, że wolna Polska, która była ich marzeniem, stała się rzeczywistością. I dzisiaj możemy cieszyć się pokojem – powiedział.

Ks. płk Wątroba zwrócił uwagę, że „wolność i pokój były dla żołnierzy NSZ drogocennym skarbem”, wspominanym w ewangelicznej przypowieści. – Wolność i pokój wywalczone tak wielkim poświęceniem i ofiarą krwi przez tamto pokolenie Polaków, dla nas, współczesnych też musi pozostać skarbem. Skarbem, który można niespodziewanie stracić, tak jak pokazuje to trwająca wojna na Ukrainie – powiedział. Zachęcił, aby rocznica utworzenia NSZ była dla kolejnych pokoleń „okazją do refleksji i lekcją historii, odwagi i poświęcenia”. – Nabierzmy mądrości, ale i pokory, aby ten wywalczony skarb wolności dobrze zagospodarować i zachować dla kolejnych pokoleń – zaapelował.

We Mszy św. uczestniczyli żołnierze-kombatanci NSZ, poczty sztandarowe i licznie przybyła młodzież klas mundurowych. Obecny był m.in. Karol Wołek, prezes zarządu głównego Związku Żołnierzy NSZ, kadra nauczycielska szkół i przedstawiciele służb mundurowych.

Przed błogosławieństwem głos zabrał bp Tadeusz Bronakowski, który podziękował zebranym za zaproszenie i udział w uroczystości. – Umiłowanie Ojczyzny jest jednym z najpiękniejszych i najszlachetniejszych rodzajów miłości – powiedział. Podkreślił, że „nasza więź z Ojczyzną powinna być coraz głębsza, a troską o Nią coraz większa”. – Polska potrzebuje naszej autentycznej miłości. Taka postawa jest powinnością wynikającą z czwartego Bożego przykazania – przekonywał.

Po zakończonej Mszy św. odbyła się defilada, w której wzięło udział kilkanaście pocztów sztandarowych, a także pododdziały klas mundurowych i uczestnicy uroczystości. Wierni udali się na plac Marszałka Józefa Piłsudskiego, gdzie odbył się apel pamięci i ceremonia złożenia kwiatów.

Narodowe Siły Zbrojne

Narodowe Siły Zbrojne były konspiracyjną organizacją wojskową powołaną przez stronników obozu narodowego. NSZ działały w latach 1942–1947 i były drugą (po AK) pod względem liczebności formacją wojskową Polskiego Państwa Podziemnego. W szczytowym momencie NSZ liczyły wg. szacunków różnych historyków od ok. 75 tys. do nawet 100 tys. żołnierzy.

Narodowe Siły Zbrojne powstały formalnie 20 września 1942. Tego dnia został wydany przez płk. Ignacego Oziewicza, rozkaz w którym zawiadamiał o objęciu funkcji komendanta NSZ. Faktycznie proces formowania NSZ rozpoczął się od lipca 1942 r., kiedy nastąpił rozłam w Narodowej Organizacji Wojskowej i Stronnictwie Narodowym na tle scalenia NOW z Armią Krajową. NSZ zostały utworzone w wyniku połączenia Organizacji Wojskowej Związek Jaszczurczy i części NOW, która nie podporządkowała się umowie scaleniowej z AK.

Główne cele programowe NSZ zostały sformułowane w Deklaracji Narodowych Sił Zbrojnych z lutego 1943. Należały do nich przede wszystkim: walka o niepodległość Polski i jej odbudowę z granicą wschodnią sprzed 1939 (ustaloną na mocy traktatu ryskiego z 1921), a zachodnią na linii rzek Odry i Nysy Łużyckiej (tzw. koncepcja marszu na zachód), a także przebudowa systemu sprawowania władzy z wzmocnieniem pozycji prezydenta i senatu, decentralizacja organów administracji w celu rozwinięcia samorządów, wzmocnienie pozycji rodziny w społeczeństwie, a także edukacja oparta na katolickich zasadach etycznych, utworzenie tzw. Katolickiego Państwa Polskiego oraz ograniczona reforma rolna i oparcie gospodarki państwa na własności prywatnej.

Początkowo NSZ prowadziły działania wojenne tylko przeciw Niemcom, następnie zwalczały także Gwardię Ludową, Armię Ludową, Bataliony Chłopskie i partyzantkę radziecką oraz bandy rabunkowe, a w okresie późniejszym brały udział w powstaniu antykomunistycznym, walcząc przeciw Armii Czerwonej i siłom zbrojnym Polski Ludowej.

Oddziały NSZ licznie wzięły udział w Akcji „Burza” i w Powstaniu Warszawskim. Wsławiły się też udziałem w licznych partyzanckich bitwach, walcząc samodzielnie lub wspólnie z oddziałami AK m.in. pod Ujściem, Michałowicami, Olesznem i Radoszycami. Żołnierze NSZ zlikwidowali pod Ożarowem gen. Kurta Rennera, najwyższego rangą oficerską Niemca zabitego przez polskie podziemie w czasie II wojny światowej. Brali udział w dziesiątkach akcji uwalniania więźniów z aresztów śledczych Gestapo, a także w akcjach mających na celu obronę ludności cywilnej.

Działalność powojenna

Po rozwiązaniu AK, w lutym 1945 r. działacze Stronnictwa Narodowego rozpoczęli tworzenie nowej formacji wojskowej – Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. W jego skład weszły oddziały NOW i NSZ scalone uprzednio z AK. Formacja działała w oddziałach regularnych do 1946 r. Równolegle do początku 1946 r. działały lokalne struktury NSZ-ZJ oraz oddziały posługujące się nazwą NSZ. Do ich zwalczania użyto przeważających sił UB i KBW.

Najdłużej działającym zgrupowaniem NSZ był tzw. VII Okręg kpt. Henryka Flamego „Grota”, „Bartka”. W wyniku prowokacji UB około 200 jego żołnierzy zostało we wrześniu 1946 r. podstępnie ujętych, a następnie zamordowanych w okolicach Łambinowic na Śląsku. Symbolicznym zakończeniem działań i kresem NSZ-ZJ jest aresztowanie 15 lutego 1947 r. ppłk. Stanisława Kasznicy, ostatniego komendanta NSZ-ZJ. Ppłk Kasznica został stracony w Warszawie 12 maja 1948 r.

W okresie PRL Narodowe Siły Zbrojne były fałszywie oskarżane przez propagandę komunistyczną o mordowanie Żydów, kolaborację z Niemcami i rozpętanie tzw. wojny domowej. W latach 1945–1956 odbyły się liczne procesy polityczne, w których żołnierze i oficerowie NSZ skazywani byli na kary śmierci lub długoletnie więzienia. Prześladowania żołnierzy NSZ trwały do lat 80. XX wieku.