81. rocznica zagłady Żydów z Podhala

Modlitwa i odczytanie nazwisk ofiar na cmentarzu żydowskim oraz koncert w synagodze – to główne punkty programu obchodów 81. rocznicy zagłady Żydów z Czarnego Dunajca i okolicznych miejscowości, które odbyły się w poniedziałek 28 sierpnia.

– Przypominamy o tych strasznych wydarzeniach, największej tragedii w historii miejscowości, bo w czasie Zagłady zginęło kilkuset mieszkańców Czarnego Dunajca i okolicznych wsi. Pragniemy oddać hołd Ofiarom Holokaustu z naszego regionu – mówił Michał Szaflarski, organizator obchodów 81. rocznicy zagłady Żydów z Czarnego Dunajca.

Przed II wojną światową w Czarnym Dunajcu i okolicy mieszkało kilkuset Żydów. Prowadzili tutaj handel, byli właścicielami sklepów, piekarni, karczm, młynów, warsztatów. Pracowali jako kramarze, rzeźnicy, szewcy, krawcy, ale też jako adwokaci, lekarze i nauczyciele, kilku z nich było też radnymi. W budynku przy ul. Sienkiewicza działała synagoga, było też kilka innych domów modlitwy, mykwa i cmentarz. Żydzi z Czarnego Dunajca mówili po polsku, znali gwarę góralską, chodzili do szkół ze swoimi góralskimi sąsiadami, byli ważną częścią przedwojennej społeczności miasteczka. W sierpniu 1942 roku większość Żydów z Podhala, w tym z Czarnego Dunajca zginęła w obozie zagłady w Bełżcu.

Główna uroczystość miała miejsce na cmentarzu żydowskim, odnowionym w 2020 r. w ramach projektu “Ludzie, nie liczby” Dariusza Popieli. Wtedy również powstał granitowy pomnik poświęcony Ofiarom Zagłady i tablice z imionami i nazwiskami ofiar, które zostały ponownie odczytane na głos przez wszystkich zgromadzonych. W uroczystości wzięli udział również potomkowie Żydów z Czarnego Dunajca, którzy przyjadą na obchody z zagranicy.

– Żydzi mieszkali tu od dawna, byli sąsiadami naszych dziadków, ale po wojnie w Czarnym Dunajcu nie było już społeczności żydowskiej. Nieliczni, którzy ocaleli zginęli po wojnie lub wyjechali za granicę. Chcemy przypominać o tym, że kiedyś tutaj żyli – dodaje Szaflarski.

W ramach stypendium fundacji Forum Dialogu powstała strona internetowa dokumentująca historię Żydów z tego terenu. Znajdą się na niej między innymi historie rodzinne ze zdjęciami, dokumenty, indeks nazwisk przedwojennych mieszkańców, opis miejsc związanych z Żydami w mieście i relacje z działań poświęconych zachowaniu pamięci o nich.

Obchody 81. rocznicy zagłady Żydów z Czarnego Dunajca zakończył recital kantorki Ryfki Foremniak w czarnodunajeckiej synagodze. Wziął w nim udział m.in. burmistrz Marcin Ratułowski.

Organizatorzy dziękują za pomoc przy organizacji obchodów Centrum Kultury i Promocji Miasta i gminy Czarny Dunajec oraz fundacji Forum Dialogu, która współfinansowała powstanie strony internetowej.