83. rocznica pierwszego transportu do podobozu KL Auschwitz-Jawischowitz

15 sierpnia minęło 83 lata od przybycia pierwszego transportu 150 więźniów z niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady KL Auschwitz-Birkenau do podobozu KL Auschwitz-Jawischowitz. Byli to Żydzi deportowani z Francji. Wydarzenie to stanowiło pierwszy przypadek w nazistowskim systemie obozowym wykorzystania więźniów do przymusowej pracy pod ziemią. Więźniami transportu z 1942 r. byli Żydzi deportowani do KL Auschwitz z Francji.

Uroczystości rocznicowe odbyły się pod pomnikiem ofiar podobozu. Wzięli w nich udział m.in. wicestarosta powiatu oświęcimskiego Teresa Jankowska, burmistrz Brzeszcz Radosław Szot, przewodnicząca Rady Miejskiej w Brzeszczach Danuta Socha z radnymi, konsul generalny Niemiec w Krakowie Holger Mahnicke, przedstawiciele Instytutu Pamięci Narodowej, Wojskowego Centrum Rekrutacji w Oświęcimiu, Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, Rady Sołeckiej Jawiszowic, organizacji społecznych oraz mieszkańcy.

Podobóz KL Auschwitz-Jawischowitz powstał w 1942 r., a w 1944 r. przebywało w nim ponad 2500 więźniów pochodzących z wielu krajów okupowanej Europy, w większości (ok. 95 proc.) Żydów. Panowały tam skrajnie ciężkie warunki pracy i życia, a wysoka śmiertelność była wynikiem m.in. częstych selekcji. Liczbę ofiar szacuje się na kilka tysięcy, w tym co najmniej 2 tys. zamordowanych w wyniku selekcji.

Więźniowie podobozu pochodzili z krajów całej ówczesnej okupowanej Europy – Polski, Francji, Holandii, Czech, Słowacji, Włochy, Belgii, Węgier, Jugosławii, Rosji, Austrii, Ukrainy, Niemiec.

Podczas uroczystości odczytano list od dyrektor Narodowego Instytutu Dziedzictwa Marleny Happach. Po oficjalnej części zaprezentowano odrestaurowany obraz olejny z 1942 r. zatytułowany „Jawischowitz Grube”. Nie ustalono, czy autorem był więzień podobozu czy inny artysta.

Organizatorami uroczystości byli burmistrz Brzeszcz Radosław Szot oraz prezes Fundacji Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau Agnieszka Molenda-Kopijasz.