Prymas narodu i rodziny

Kardynał Stefan Wyszyński był z pewnością jedną z najwybitniejszych postaci Kościoła w Europie drugiej połowy XX stulecia. Łączył w sobie format męża stanu – duchowego przewodnika narodu w okresie zniewolenia – z mądrością dalekowzrocznego pasterza, który w trafny sposób potrafił łączyć tradycję z wyzwaniami współczesności.

Krytycy zarzucali często Prymasowi konserwatyzm, zamknięcie w kręgu pobożności ludowej i brak otwartości na ducha odnowy soborowej. Nic bardziej błędnego! Wielkość polskiego kardynała polegała na tym, że potrafił on ocalić to, co wartościowe w polskiej masowej religijności, otwierając ją jednocześ­nie na nowe nurty proponowane przez Sobór Watykański II.

Zanegowanie wartości tradycji, charakteryzujące progresistów na Zachodzie, spowodowało kryzys w Kościele i uczyniło go bezbronnym wobec procesów sekularyzacyjnych. Doprowadziło do szybkiego opustoszenia świątyń. Natomiast kard. Wyszyński okazał się mądrzejszy. Reformę Kościoła rozumiał w pierwszym rzędzie jako potrzebę pogłębienia wiary – i dopiero na tym gruncie odczytywanie nowych znaków czasu. Dlatego u progu zupełnie nowych wyzwań, jakie stwarzał materialistyczny ateizm, podjął program Wielkiej Nowenny, odnowy wiary Polaków u progu millennium.

W swym nauczaniu podkreślał, że człowiek w naturalny sposób rozwija się we wspólnocie: rodzinie, Kościele i wreszcie we wspólnocie narodowej. Te trzy elementy uważał za podstawowe kręgi formacji chrześcijańskiej. Kościół postrzegał jako „rodzinę rodzin” i dlatego jądrem jego sporu z komunistycznym opresorem była właśnie troska o nią. Chrześcijaństwo uznawał za podstawę naszej tożsamości narodowej, dlatego miłość ojczyzny była dlań jedną z najważniejszych cnót chrześcijańskich.

Jedną z największych zasług Prymasa Tysiąclecia było nie tylko ocalenie związku polskości z chrześcijaństwem, ale twórcza interpretacja tego fenomenu wobec trudnych wyzwań, jakie stworzyła druga połowa XX stulecia.

Marcin Przeciszewski