Bielsko-Biała: wystawa „Kultura niezależna w Kościele w latach 80.”

Materiały ze zbiorów instytucji i osób prywatnych oraz różnych organizacji i stowarzyszeń kościelnych znalazły się na wystawie w Książnicy Beskidzkiej, poświęconej kulturze niezależnej w Kościele w latach 80. Ekspozycja została otwarta w ramach trwającego w Bielsku-Białej XXX Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej. Na jubileuszową ekumeniczną edycję imprezy, przygotowaną przez Klub Inteligencji Katolickiej, składają się liczne koncerty, prelekcje, przedstawienia teatralne i modlitwy.

Prezes bielskiego KIK-u Elżbieta Kralczyńska zauważa, że na kilkudziesięciu panelach wystawowych uchwycone zostały entuzjazm i zachwyt wolnością, które towarzyszyły wydarzeniom artystycznym w świątyniach katolickich na terenie całego kraju, w dekadzie lat 80. ubiegłego wieku.

„To był raj dla ducha. Na naszych spotkaniach ładowało się akumulatory. Świątynie i sale pękały w szwach. Ludzie chcieli przychodzić, bez względu na to, czy stali czy siedzieli. Dziś mamy profesjonalnie przygotowane wystawy i boimy się o frekwencję” – przyznaje.

Koordynator organizacji Tygodnia Piotr Witkowski przypomina, że bielski KIK powstał w 1981 i jego przedstawiciele od razu uczestniczyli w wydarzeniach, które wpływały na zmiany społeczno-polityczne kraju. „Od 1984 roku organizujemy Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej. Angażowaliśmy do tego artystów. Były z tym kłopoty, bo inwigilacja nie ustawała. Aby uniknąć cenzury, drukowaliśmy programy do TKCh w kurii krakowskiej. Na spotkania przychodziły tłumy. Ludzie reagowali oklaskami na każdą aluzję artysty” – wspomina działacz w rozmowie z KAI.

Wystawę pt. „Kultura niezależna w Kościele w latach 80.” można oglądać w Książnicy Beskidzkiej do 18 października br. Podczas wernisażu wykład wygłosił współautor wystawy dr Bogusław Tracz z Oddziałowego Biura Edukacji Publicznej IPN w Katowicach. Naukowiec wyjaśnił jak niejednorodnym zjawiskiem była w skali całej Polski tzw. niezależna kultura. Starając się zdefiniować jej pojęcie, opisywał kontekst społeczno-polityczny kształtujący oblicze tego fenomenu, angażującego kapłanów i świeckich. Opowiadał także jak w ciągu lat zmieniał się stosunek do Kościoła niektórych znanych artystów.

Na wystawie, w układzie chronologiczno-problemowym, pokazane zostały poszczególne dziedziny aktywności artystycznej twórców, którzy w latach 80. korzystali z gościnności Kościoła: od teatru, poprzez sztuki plastyczne, po muzykę, film i kabaret. Przedstawiono również Tygodnie Kultury Chrześcijańskiej oraz najważniejsze inicjatywy organizowane przy pomocy duchownych i świeckich.

Wykorzystano materiały ze zbiorów instytucji i osób prywatnych, m.in. Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, Archiwum OO. Karmelitów na Piasku w Krakowie, Archiwum Parafialnego w Piekarach Śląskich, Centrum Kultury Katolickiej Mistrzejowice, Fundacji Ośrodka Karta, Klubu Inteligencji Katolickiej w Katowicach, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Społecznego Komitetu Pamięci Górników Poległych 16 grudnia 1981 r.

Opracowanie merytoryczne wystawy to dzieło pracowników OBEP IPN w Katowicach: Roberta Ciupy, Łucji Marek i Bogusława Tracza. Autorem koncepcji artystycznej całości prezentacji jest Jerzy Kalina, artysta w latach 80. związany z ruchem kultury niezależnej. Był przyjacielem ks. Jerzego Popiełuszki, tworzył oprawę plastyczną odprawianych przez księdza mszy św. za Ojczyznę.