Ostatni dzień roku obchodzą dziś prawosławni

Dziś ostatni dzień starego roku według kalendarza juliańskiego, z którego korzystają na wschodnich terenach wyznawcy prawosławia i grekokatolicy. W Białymstoku wiele restauracji jest zarezerwowanych na noworoczne zabawy, publiczne radio nadaje specjalny program noworoczny. „Małanka” to także czas wróżb i tradycji ludowych.

Nowy rok według kalendarza juliańskiego podobnie jak Boże Narodzenie, przypada trzynaście dni później, niż według kalendarza gregoriańskiego, z którego korzystają katolicy.

We wschodnim regionie Polski, gdzie jest spory odsetek osób wyznających prawosławie, noc z 13 na 14 stycznia, czyli „małanka”, to popularny czas zabawy na prywatkach i balach. W Białymstoku i innych miastach województwa podlaskiego wiele restauracji, sal bankietowych i pubów proponuje zabawę z okazji nowego roku juliańskiego. Własne imprezy mają też organizacje mniejszości narodowych, wyznających prawosławie (np. Białoruskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne w Polsce) czy bractwa cerkiewne. Bractwo Młodzieży Prawosławnej w Polsce, także organizuje w Białymstoku imprezy w kilku lokalach. Bawią się zwłaszcza osoby, które w tradycyjnego sylwestra przestrzegały postu przed Bożym Narodzeniem (wigilia prawosławna według kalendarza juliańskiego wypadała dopiero 6 stycznia) i z powodów religijnych świętowały go skromnie lub wcale.

Za spędzenie tej nocy na balu w białostockim lokalu gastronomicznym płaci się mniej niż w tradycyjnego sylwestra. Organizatorzy zapewniają za to podobne atrakcje – w niektórych lokalach zagrają znane w środowisku mniejszości zespoły białoruskie, ma być też atrakcyjne menu.

Prawosławny sylwester zwany jest „małanką” od przypadających w tym dniu imienin Melanii lub „bogatym wieczorem”, czy „szczodrym wieczorem” (od bogactwa potraw na stole). Taki też tytuł („Szczodry Wieczar”) nosi program Radia Białystok nadawany od 19 do 2 w nocy, podczas którego słuchacze będą mogli przekazywać noworoczne życzenia.

Nowy Rok na prawosławnych wioskach nie obejdzie się bez żartów i wróżb. Wieczorem młodzież potrafi gospodarzowi zatkać komin lub przenieść furtkę prowadzącą do obejścia w najdziwniejsze miejsce we wsi. W pierwszy dzień Nowego Roku, według ludowych wierzeń, sprawdzają się wszystkie wróżby, zwłaszcza te dotyczące zamążpójścia. Znany jest zwyczaj wysypywania popiołem lub wyściełania słomą ścieżek prowadzących od domu chłopaka do domu dziewczyny, których kojarzy się jako parę.

Nowy Rok juliański jest w cerkwi uroczystością o charakterze religijnym. Niektórzy wierni obrządków wschodnich udadzą się na wieczorne lub nocne nabożeństwa do cerkwi, by modlić się o pomyślność w Nowym Roku. Tego dnia odprawiana jest w cerkwi liturgia św. Bazylego Wielkiego – doktora i ojca Kościoła. W Nowy Rok wierni obrządków wschodnich obchodzą Święto Obrzezania Pańskiego.

Liczbę polskich wyznawców prawosławia hierarchowie Cerkwi w Polsce szacują na 550-600 tysięcy. Dokładnych danych nie ma. Największe ich skupiska są w województwie podlaskim – w Białymstoku oraz w południowo-zachodniej części województwa: Hajnówce, Bielsku Podlaskim, Gródku, Michałowie.