Aleksiej Nawalny laureatem Nagrody Sacharowa

Rosyjski polityk opozycyjny Aleksiej Nawalny otrzyma od Parlamentu Europejskiego tegoroczną Nagrodę im. Sacharowa za wolność myśli. Parlament, poinformowano 20 października w Strasburgu. 45-letni krytyk Kremla przeżył atak trucizną w 2020 roku, był leczony w klinice Charite w Berlinie. Po powrocie do kraju został aresztowany, obecnie odbywa karę dwóch i pół roku pozbawienia wolności w kolonii karnej w Pokrowie w rejonie włodzimierskim na wschód od Moskwy. Według niego, administracja więzienna zakwalifikowała go jako „ekstremistę” i „terrorystę”.

Parlament Europejski wyraził uznanie dla Nawalnego za jego zaangażowanie w walkę z korupcją i jako „orędownika zmian”. „Wykazał się on wielką odwagą, próbując przywrócić wolność wyboru narodowi rosyjskiemu. Od wielu lat walczy o prawa człowieka i podstawowe wolności w swoim kraju. Kosztowało go to wolność i prawie życie” – powiedziała wiceprzewodnicząca Parlamentu, Heidi Hautala. W imieniu Parlamentu Europejskiego wezwała do jego „natychmiastowego i bezwarunkowego uwolnienia Nawalnego”.

Jednocześnie Parlament uhonorował grupę afgańskich kobiet działających na rzecz równości i praw człowieka w swoim kraju, które również zostały nominowane do Nagrody Sacharowa. „Te kobiety były jednymi z pierwszych, które po przejęciu władzy przez Talibów ucierpiały z powodu łamania ich podstawowych praw i wolności”, powiedziała Hautala.

Rzecznik ds. polityki zagranicznej frakcji EPP Michael Gahler (CDU) skomentował przyznanie nagrody Nawalnemu, mówiąc, że próba zamachu na jego życie i skazanie go na karę więzienia pokazały, jak wygląda praworządność w Rosji. Jego zdaniem, Europa musi „pilnie zrewidować” swoją politykę wobec Rosji.

Kandydaturę Nawalnego zgłosiła do Nagrody Sacharowa konserwatywna frakcja Europejskiej Partii Ludowej (EPP) i z wyprzedzeniem ogłosiła tę decyzję. Ceremonia wręczenia nagród odbędzie się 15 grudnia w Strasburgu. Laureaci z różnych roczników stanowią „wspólnotę Nagrody Sacharowa”. Parlament Europejski wspiera ich zaangażowanie na rzecz praw człowieka i udziela im pomocy, gdy są w niebezpieczeństwie lub zagrożeniu.

Nagroda za wolność myśli nosi imię rosyjskiego fizyka i laureata Pokojowej Nagrody Nobla z 1975 r. Andrieja Sacharowa (1921-1989). Jest przyznawana corocznie od 1988 r. przez Parlament Europejski osobom i instytucjom, które w sposób szczególny działają na rzecz praw człowieka i ochrony mniejszości, poszanowania prawa narodów i wolności duchowej. Wysokość nagrody wynosi 50 tys. euro. Tradycyjnie jest ona wręczana podczas grudniowego posiedzenia Parlamentu Europejskiego przez jego przewodniczącego. Poprzez tę nagrodę europosłowie pragną wspierać prawa człowieka i demokrację na całym świecie.

Wśród dotychczasowych laureatów Nagrody im. Sacharowa są m.in. były sekretarz generalny ONZ Kofi Annan i były prezydent RPA Nelson Mandela. W 2011 r. nagrodę otrzymało pięciu reprezentantów „arabskiej wiosny” z Egiptu, Libii, Tunezji i Syrii, a w 2012 r. – dwoje irańskich obrońców praw człowieka: adwokatka więzionych opozycjonistów Nasrin Sotoudeh i reżyser Dżafar Panahi. Nie mogli oni osobiście odebrać swojej nagrody, podobnie jak opozycyjna grupa kubańskich kobiet „Damy w bieli”. Przyznaną im w 2005 r. przez Parlament Europejski Nagrodę ich rzeczniczka Berta Soler mogła odebrać dopiero po ośmiu latach, w kwietniu 2013 r.

W 2013 r. Nagrodę Sacharowa otrzymała 16-letnia Pakistanka walcząca o prawo do edukacji dziewcząt, Malala Yousafzai, która w rok później została laureatką Pokojowej Nagrody Nobla, natomiast w 2016 r. dwie działaczki praw człowieka z Iraku: jazydki 23-letnia Nadia Murad Basee Taha (laureatka Pokojowej Nagrody Nobla 2018) i 19-letnia Lamiya Aji Bashar. W 2018 r. nagrodę przyznano opozycji demokratycznej i więźniom politycznym w Wenezueli, a w 2019 r. ukraińskiemu reżyserowi Olegowi Sencowowi, skazanemu w Rosji na 20 lat więzienia za rzekome planowanie zamachów terrorystycznych. W 2020 roku uhonorowana została białoruska opozycja, protestująca przeciwko sfałszowanym wyborom prezydenckim w ich kraju.