Za nami konferencja nt. aktualności myśli narodowej i chrześcijańsko-społecznej

– Dziedzictwo obozu narodowego oraz katolicyzmu społecznego zostało w ostatnich dziesięcioleciach zapomniane i zakłamane – mówili uczestnicy konferencji prasowej pt. „Aktualność myśli narodowej i chrześcijańsko-społecznej”, która odbyła się dziś w Warszawie. Podczas konferencji zaprezentowano działalność Instytutu Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego. Zadaniem Instytutu jest m.in. przywracanie pamięci o tym dziedzictwie. Jedną z inicjatyw jest wydawanie słowników biograficznych działaczy obozu narodowego i katolicyzmu społecznego. – Jest to w pewnym sensie spóźniony pomnik dla tych, którzy byli albo zupełnie zapomniani albo wręcz potwornie szkalowani, chociaż to oni powinni być patronami szkół czy ulic – powiedział prof. Jan Żaryn, dyrektor Instytutu.

Zwrócił uwagę, że dziedzictwo obozu narodowego i katolicyzmu społecznego było w XX w. potraktowane na kilku płaszczyznach w sposób tragiczny i haniebny. Polacy zostali w pewnym sensie odcięci od wiedzy, kim byli ludzie, którzy to dziedzictwo tworzyli. Życiorysy tych osób albo nie są w ogóle znane albo, jeśli są znane, nie są kojarzone z przestrzenią ruchu narodowego, w której często bardzo aktywnie się angażowali, jak np. Karol Hubert Rostworowski, dramatopisarz, a jednocześnie jeden z głównych działaczy Obozu Wielkiej Polski.

Prof. Żaryn wymienił obok Karola Huberta Rostworowskiego również poetę Jana Kasprowicza. Przypomniał także takie postacie, jak płk Zygmunt Miłkowski czy Ludwik Michalski – powstańcy styczniowi będący autorytetami dla przyszłych twórców obozu narodowego: Jana Ludwika Popławskiego, Zygmunta Balickiego czy Romana Dmowskiego. Przytoczył również opinię prof. Wiesława Chrzanowskiego, którego zdaniem Liga Narodowa, jeśli chodzi o umiejętność organizowania narodu bez państwa, może być porównywana jedynie do Solidarności w 1980 i 1981 r. Mówił o zaangażowaniu narodowców w walkę o niepodległość oraz o ich gotowości oddawania swego życia za Ojczyznę, z którego to powodu co drugi nie przeżył II wojny światowej.

Dyrektor IDMN podkreślił, że wydawane przez Instytut słowniki tworzą nową jakość w polskiej kulturze i są wkładem w to, co nasze pokolenie pozostawi następnym. – Jest to w pewnym sensie wydawnictwo pomnikowe. Spóźniony pomnik dla tych, którzy nie byli docenieni po śmierci, albo zupełnie zapomniani albo wręcz potwornie szkalowani, chociaż to oni powinni być patronami szkół czy ulic – powiedział. Zachęcił też do współpracy z instytutem – zwłaszcza rodziny działaczy obozu narodowego i katolicyzmu społecznego, które prosił o przekazywanie nieodkrytych dotychczas spuścizn.

Nawiązując do trwającej obecnie wojny na Ukrainie prof. Żaryn zwrócił też uwagę na znaczenie wspólnoty narodowej, która jak się okazuje jest jedynym bytem, który ze względu na siłę swego oddziaływania jest w stanie skutecznie jednoczyć ludzi.

O zaangażowaniu Instytutu w pomoc uchodźcom z Ukrainy mówił też prof. Paweł Skibiński, zastępca dyrektora Instytutu. Wyraził nadzieję, że już w drugiej połowie kwietnia uruchomiony zostanie w ramach IDMN kurs języka polskiego dla osób dorosłych.

Mówił następnie o znaczeniu zarówno dziedzictwa narodowego jak i dziedzictwa katolicyzmu społecznego w polskiej kulturze zarówno politycznej jak i intelektualnej czy artystycznej, a także we współczesnej kulturze publicznej. – Chcemy te środowiska przywrócić pamięci zbiorowej, gdyż bez tego nie ma rzetelnej polskiej tożsamości – powiedział, zwracając uwagę na zakłamanie i luki w tej pamięci spowodowane zarówno przez II wojnę światową, czas komunizmu a także zaniedbania, które miały miejsce już w III RP. Podkreślił, jak wiele osób zasłużonych dla Polski zostało całkowicie zapomnianych. Dotyczy to nawet osób wyniesionych na ołtarze.

Prof. Skibiński zwrócił też uwagę, że narodowcy i przedstawiciele katolicyzmu społecznego byli ważną częścią polskiego laikatu, którego dzieje same w sobie nie są wystarczająco znane. Wyraził nadzieję, że działanie podejmowane przez IDMN zainspirują innych do podjęcia takich badań. Zaznaczył też, że warto zapoznać się z niektórymi biogramami duchowieństwa polskiego z kręgu obozu narodowego czy katolicyzmu społecznego, zwłaszcza wobec oskarżeń o wsobność i egoizm pojawiających się wobec Kościoła. – Ludzi, których z takim poświęceniem działali na rzecz innych nie można nazywać wsobnymi – podkreślił dodając, że Instytut planuje wydać 14 tomów słowników, a być może jest to za mało.

– Dzieje obozu narodowego były przemilczane i fałszowane. Historiografia komunistyczna ograniczała się do epitetów: „faszyści”, „reakcja” – powiedział dr Krzysztof Kawęcki z Działu Naukowego IDMN, redaktor „Słownika biograficznego polskiego obozu narodowego”. Mówiąc o obozie narodowym, zwrócił uwagę na jego wielowarstwowość, na fakt, że skupiał przedstawicieli wszystkich klas społecznych, z przewagą robotników i chłopów. Podkreślił też, że obóz narodowy był w niepodległej Polsce obozem większościowym i bardzo zakorzenionym w społecznościach lokalnych oraz na uczelniach wyższych.

Dr hab. Rafał Łatka, z Działu Naukowego IDMN, redaktor „Słownika biograficznego polskiego katolicyzmu społecznego” podkreślił, że pomysłodawcą wydawani słowników był prof. Żaryn. Zaznaczył też, że obie serie mają być komplementarne, gdyż te dwa środowiska – działaczy obozu narodowego i katolicyzmu społecznego – w bardzo dużym stopniu się przenikają.

Poinformował, że w każdym z tomów znaleźć można około 60 biogramów. Niektóre są bardzo rozbudowane, inne – krótsze, również z uwagi na niedostateczną liczbę źródeł. Podkreślił, że słowniki mają w zamierzeniu ich twórców trafić do naukowców i studentów, również po to, by stały się one podstawą do dalszych prac. – W środowisku historyków Polsce mamy od lat dominację dwóch środowisk: lewicowo-liberalnego i piłsudczykowskiego. Tymczasem to środowisko obozu narodowego najbardziej wpłynęło na polską tożsamość. Chcemy poprzez działania Instytutu w pewnym sensie przywrócić tu równowagę – powiedział.

Słowniki biograficzne polskiego obozu narodowego oraz polskiego katolicyzmu społecznego można nabyć poprzez Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej oraz za pośrednictwem Wydawnictwa Neriton.

Spotkanie, które odbyło się 31 marca w Domu Arcybiskupów Warszawskich poprowadził Marcin Przeciszewski, redaktor naczelny Katolickiej Agencji Informacyjnej.

Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Jana Paderewskiego został powołany 17 lutego 2020 r. przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego Piotra Glińskiego. Jako państwowa jednostka kultury, od dwóch lat realizuje politykę pamięci skoncentrowaną na tradycjach idei narodowych, katolicko-społecznych i konserwatywnych.