Prawosławny metropolita wileński zaniepokojony kontaktami rządu z Konstantynopolem

Poważne zaniepokojenie z powodu kontaktów władz Litwy z Patriarchatem Konstantynopola wyraził prawosławny metropolita wileński i litewski Innocenty. W oświadczeniu z 27 września stwierdził, że rząd czynił to bez jego wiedzy i broniąc interesów niewielkiej grupy wciągniętych w te sprawy prawosławnych duchownych wchodzi w konflikt z większością wiernych tej eparchii.

Według metropolity, z lakonicznych komunikatów, ogłaszanych na stronach Patriarchatu i litewskiego MSZ, wynika, że w poniedziałek 19 września patriarcha konstantynopolski Bartłomiej przyjął w swej siedzibie w Fanarze (Stambuł) przedstawicieli władz litewskich z wiceministrem spraw zagranicznych Mantasem Adomėnasem na czele. W skład delegacji wchodzili ponadto doradca premiera ds. stosunków z sąsiadami wschodnimi i wspierania demokracji Galina Vaščenkaitė oraz ambasador Litwy w Turcji Ričardas Degutis. W toku rozmów gospodarz spotkania i jego goście „omówili posługę Kościoła-Matki“, sytuację w Kościele prawosławnym i na Litwie, jak również inne zagadnienia budzące wzajemne zainteresowanie“ – głosi wspólny komunikat po wydarzeniu.

Zdaniem hierarchy litewskiego „tego rodzaju działania władz są wyjątkowo niepokojące, gdyż po raz kolejny sprawy związane ze wspólnotą prawosławną w kraju są rozwiązywane za jej plecami i bez jej udziału. Jednocześnie władze nie informują społeczeństwa o swych działaniach i ich celach“.

Władze w Wilnie już w maju zaproponowały Konstantynopolowi utworzenie jego parafii na Litwie, aby duchowni i świeccy niezgadzający się z moskiewską polityką kościelną mogli zaspokajać w nich swe potrzeby duchowe. To z kolei zaostrzyło stanowisko metropolity Innocentego i wkrótce potem wykluczył on ze stanu duchownego pięciu księży, którzy do tego czasu należeli do najbliższego jego otoczenia, zarzucając im, że dążą do „rozłamu“.

Kościół prawosławny na Litwie tworzy jedną eparchię w ranach Patriarchatu Moskiewskiego, liczy 50 parafii, w których pracuje 39 księży i diakonów. Popieranie przez Patriarchat wojny Rosji przeciw Ukrainie stworzyło problemy sumienia u niektórych duchownych, którzy publicznie wyrazili sprzeciw wobec kazań i poczynań patriarchy Cyryla. Poparli też swego metropolitę, który w pierwszych dniach wojny potępił agresję rosyjską, a w maju poprosił nawet Moskwę o zmianę statusu Kościoła prawosławnego na Litwie, aby stał się on samorządny i odpowiadał nastrojom wiernych.

Rosyjski Kościół Prawosławny (RKP) odrzucił jednak tę prośbę i wkrótce potem atmosfera w eparchii gwałtownie się pogorszyła a metropolita usunął wszystkich księży krytycznych wobec wojny, którzy wcześniej stanowili najbliższe jego otoczenie. To z kolei wywołało zamieszanie i podziały w tej, i tak niewielkiej liczebnie wspólnocie chrześcijańskiej w tym kraju. Obecnie zaś pogłębiła je wspomniana przez Innocentego akcja rządu litewskiego w Stambule.

Metropolita Innocenty (w świecie Walerij Wasiljew) urodził się 9 października 1947 w mieście Staraja Russa w obwodzie nowogrodzkim. W 1975 ukończył Moskiewski Państwowy Instytut Stosunków Międzynarodowych, po czym pracował w różnych organizacjach. Ale po kilku latach rozpoczął posługę w RKP, przyjmując w sierpniu 1981 święcenia kapłańskie. Pełnił następnie posługę w parafiach i we władzach eparchii kurskiej, a następnie na rosyjskim Dalekim Wschodzie, w eparchiach irkuckiej (1985), chabarowskiej (1986-88) i czytyńskiej (1988-91).

Na początku 1992 został mnichem, przyjmując imię Innocentego, szybko otrzymując godność archimandryty i już 26 stycznia tegoż roku wyświęcono go na biskupa chabarowskiego i błagowieszczeńskiego, skąd 18 lipca 1995 przeszedł na stanowisko biskupa dmitrowskiego, wikariusza (biskupa pomocniczego) eparchii moskiewskiej. W latach 1996-99 był biskupem czytyńskim i zabajkalskim, następnie korsuńskim, od 25 lutego 2002 – w stopniu arcybiskupa. W latach 2006-07 zarządzał tymczasowo eparchią suroską w Wielkiej Brytanii, przeżywającą wówczas wielki kryzys, spowodowany ingerencją Patriarchatu Moskiewskiego w jej sprawy wewnętrzne. Po zakończeniu tej misji Innocenty wrócił do Rosji i 24 grudnia 2010 Święty Synod RKP powołał go na arcybiskupa wileńskiego i litewskiego; 20 listopada 2016 otrzymał on godność metropolity.