1 Kor 7,1-24: Dary od Boga – łaska małżeństwa i charyzmat bezżeństwa, czyli życia dla zmartwychwstałego Pana i Boga

Tekst wg Biblii Tysiąclecia:

1 Co do spraw, o których pisaliście, to dobrze jest człowiekowi nie łączyć się z kobietą. 2 Ze względu jednak na niebezpieczeństwo rozpusty niech każdy ma swoją żonę, a każda swojego męża. 3 Mąż niech oddaje powinność żonie, podobnie też żona mężowi. 4 Żona nie rozporządza własnym ciałem, lecz jej mąż; podobnie też i mąż nie rozporządza własnym ciałem, ale żona. 5 Nie unikajcie jedno drugiego, chyba że na pewien czas, za obopólną zgodą, by oddać się modlitwie; potem znów wróćcie do siebie, aby – wskutek niewstrzemięźliwości waszej – nie kusił was szatan. 6 To, co mówię, pochodzi z wyrozumiałości, a nie z nakazu.
7 Pragnąłbym, aby wszyscy byli jak i ja, lecz każdy otrzymuje własny dar od Boga: jeden taki, a drugi taki. 8 Tym zaś, którzy nie wstąpili w związki małżeńskie, oraz tym, którzy już owdowieli, mówię: dobrze będzie, jeśli pozostaną jak i ja. 9 Lecz jeśli nie potrafiliby zapanować nad sobą, niech wstępują w związki małżeńskie! Lepiej jest bowiem żyć w małżeństwie niż płonąć. 10 Tym zaś, którzy trwają w związkach małżeńskich, nakazuję nie ja, lecz Pan: Żona niech nie odchodzi od swego męża! 11 Gdyby zaś odeszła, niech pozostanie samotną albo niech się pojedna ze swym mężem. Mąż również niech nie oddala żony. 12 Pozostałym zaś mówię ja, nie Pan: Jeśli któryś z braci ma żonę niewierzącą i ta chce razem z nim mieszkać, niech jej nie oddala! 13 Podobnie jeśli jakaś żona ma niewierzącego męża i ten chce razem z nią mieszkać, niech się z nim nie rozstaje! 14 Uświęca się bowiem mąż niewierzący dzięki swej żonie, podobnie jak świętość osiągnie niewierząca żona przez „brata”. W przeciwnym wypadku dzieci wasze byłyby nieczyste, teraz zaś są święte. 15 Lecz jeśliby strona niewierząca chciała odejść, niech odejdzie! Nie jest skrępowany ani „brat”, ani „siostra” w tym wypadku. Albowiem do życia w pokoju powołał nas Bóg. 16 A skądże zresztą możesz wiedzieć, żono, że zbawisz twego męża? Albo czy jesteś pewien, mężu, że zbawisz twoją żonę?

17 Zresztą niech każdy postępuje tak, jak mu Pan wyznaczył, zgodnie z tym, do czego Bóg go powołał. Ja tak właśnie nauczam we wszystkich Kościołach. 18 Jeśli ktoś został powołany jako obrzezany, niech nie pozbywa się znaku obrzezania; jeśli zaś ktoś został powołany jako nieobrzezany, niech się nie poddaje obrzezaniu! 19 Niczym jest zarówno obrzezanie, jak i nieobrzezanie, a ważne jest tylko zachowywanie przykazań Bożych. 20 Każdy przeto niech pozostanie w takim stanie, w jakim został powołany. 21 Zostałeś powołany jako niewolnik? Nie martw się! Owszem, nawet jeśli możesz stać się wolnym, raczej skorzystaj [z twego niewolnictwa]! 22 Albowiem ten, kto został powołany w Panu jako niewolnik, jest wyzwoleńcem Pana. Podobnie i ten, kto został powołany jako wolny, staje się niewolnikiem Chrystusa. 23 Za [wielką] bowiem cenę zostaliście nabyci. Nie bądźcie więc niewolnikami ludzi. 24 Bracia, niech przeto każdy trwa u Boga w takim stanie, w jakim został powołany.

Kontekst i kompozycja

1 Kor 5–6 Paweł poświęcił grzechom Koryntian. Rozdz. 7 otwiera nową część listu, w której zostają poruszone kwestie doktrynalne i etyczne. Pierwszymi tematami są małżeństwo (w. 1-16) i stany społeczne (w. 17-24).

Analizowany fragment można podzielić na trzy zasadnicze części:

1. O małżeństwie i celibacie (w. 1–9); Motyw przewodni: Małżeństwo nie jest złe; seksualność w nim ma swoje miejsce. Celibat to charyzmat, nie obowiązek.
2. O rozwodach i małżeństwach mieszanych (w. 10–16); Motyw przewodni: Trwałość małżeństwa, nawet gdy jedna strona nie jest chrześcijaninem. Pokój i świadectwo są ważniejsze niż natychmiastowe rozstanie.
3. Zasada powołania – pozostań w tym, w czym zostałeś powołany (w. 17–24); Motyw przewodni: Powołanie chrześcijańskie nie wymaga zmiany zewnętrznych okoliczności życia, lecz przemiany serca.

Orędzie teologiczne

1. Powołanie do życia według łaski – małżeństwo i celibat jako równoprawne drogi; Paweł podkreśla, że zarówno małżeństwo, jak i celibat (bezżenność) mogą być drogą do świętości, ale każda z nich wymaga rozeznania daru (gr. chárisma, 1 Kor 7,7). Nie narzuca jednego ideału wszystkim: Małżeństwo to nie zło konieczne, ale konkretna forma realizowania wierności i miłości. Współżycie małżeńskie ma miejsce i sens w planie Bożym, o ile służy jedności i wzajemnemu dobru (w. 2–5). Celibat natomiast nie jest wyższą formą życia samą w sobie, ale jest szczególnym darem łaski, który daje możliwość pełniejszego oddania się służbie Bogu (w. 7–8). Paweł wskazuje, że powołanie nie zależy od zewnętrznej formy życia, ale od osobistej odpowiedzi na dar łaski i wezwanie Boga. Każdy ma inny dar i powinien go rozeznać.
2. Trwałość małżeństwa i uświęcający wymiar relacji; Paweł mocno opowiada się za nienaruszalnością małżeństwa, nawet w trudnych przypadkach (np. małżeństwa mieszane). Odrzuca rozwód jako sprzeczny z wolą Chrystusa (w. 10–11) i zachęca do trwania w jedności, jeśli to możliwe (w. 12–16). Szczególnie interesujący jest motyw uświęcenia: przez obecność wierzącego w rodzinie również niewierzący może zostać „uświęcony”, a dzieci są „święte” (w. 14). Chodzi tu nie o formalne zbawienie, ale o wpływ łaski działającej przez wierzącego małżonka. Według Pawła małżeństwo ma wymiar sakralny i misyjny – wierzący może być narzędziem Bożego działania wobec drugiej osoby. Wierność w małżeństwie jest świadectwem Ewangelii.
3. Wolność w Chrystusie a status społeczny – przemiana serca ważniejsza niż zewnętrzne zmiany; W wersetach 17–24 Paweł rozwija bardzo ważną zasadę: pozostań w takim stanie, w jakim zostałeś powołany. Chodzi tu o duchowe podejście do życia – nie status zewnętrzny (czy jesteś niewolnikiem, żonatym, obrzezanym), ale twoja relacja z Bogiem jest istotna. Niewolnik jest „wolny w Panu”, a wolny człowiek jest „niewolnikiem Chrystusa” – to teologia paradoksu wolności (w. 22). Obrzezanie czy jego brak nie mają już znaczenia – liczy się „zachowywanie przykazań Bożych” (w. 19). Paweł podkreśla, że wolność chrześcijańska nie zależy od warunków zewnętrznych, lecz od przynależności do Chrystusa. Zbawienie nie wymaga zmiany statusu społecznego, ale przemiany serca.

Ojcowie Kościoła

Jan Chryzostom – o małżeństwie jako ochronie przed grzechem

„Nie mówi: małżeństwo jest konieczne, ale że jest lekarstwem. Małżeństwo nie jest dane dla grzechu, ale dla zachowania czystości.”
(Homilie do 1 Kor, hom. XIX, 1–2)

Chryzostom broni pozytywnego obrazu małżeństwa jako rzeczywistego dobra, które Bóg ustanowił dla człowieka, także po upadku.

Ambroży – o uświęceniu przez wiarę

„Wiara jednego może uświęcić drugiego, nie przez samą formę, ale przez życie, które jest świadectwem. Kobieta wierząca staje się narzędziem łaski dla niewierzącego męża.”
(De viduis, 4,20 – do 1 Kor 7,14)

Ambroży interpretuje uświęcenie małżonka jako wpływ duchowy i moralny wierzącego na życie drugiej osoby.

Augustyn – o trwaniu w powołaniu

„Nie dlatego, że ktoś jest niewolnikiem ludzi, jest mniej cenny w oczach Boga. Istotna jest wolność ducha, nie ciała. Nawet niewolnik może być wolny w Chrystusie.”
(List 157, do Hilariusza – ad 1 Kor 7,21–22)

Augustyn mocno akcentuje wewnętrzną wolność w Chrystusie, niezależną od warunków społecznych.

Kultura i sztuka

Dzieła sztuki przedstawiające małżonków

Giotto di Bondone „Spotkanie przy Złotej Bramie”/Wikipedia

Święci Anna i Joachim z Maryją; fot. Wikipedia

Aktualizacja w życiu Kościoła

Adhortacja apostolska Familiaris consortio Jana Pawła II (1981)

FC 11:
„Apostoł Paweł podkreśla osobistą odpowiedzialność mężczyzny i kobiety, by odpowiadać na swoje powołanie zgodnie z darem otrzymanym od Boga (por. 1 Kor 7,7).”

Jan Paweł II ukazuje, że małżeństwo i celibat są równoprawnymi powołaniami, zależnymi od daru łaski.

Adhortacja apostolska Vita consecrata Jana Pawła II (1996)

VC 32:
„Wolność, o której mówi św. Paweł (por. 1 Kor 7,22-23), nie oznacza ucieczki od świata, ale radykalne przylgnięcie do Chrystusa.”

Tekst ten odnosi się do wolności duchowej – nawet niewolnik może być „wolny w Panu”, a człowiek wolny – „niewolnikiem Chrystusa”.

KKK 2232 – o pierwszeństwie miłości Chrystusa

„Od chrztu chrześcijanin należy już nie do siebie samego, ale do Tego, który za niego umarł i zmartwychwstał (por. 1 Kor 6,19; 7,23).”

Fragment 1 Kor 7,23: „Za wielką bowiem cenę zostaliście nabyci: nie stawajcie się niewolnikami ludzi” w Katechizmie służy podkreśleniu wolności chrześcijańskiej i przynależności do Chrystusa.

Pytania do modlitwy i refleksji

1. Jak przyjmuję moje życiowe powołanie – małżeństwo, samotność, kapłaństwo, życie konsekrowane? W jaki sposób odkrywam w nim dar Boga, a nie jedynie obowiązek czy przypadkowy los?
2. Jak troszczę się o wzajemne dobro i jedność serc w moim małżeństwie (lub bliskiej relacji)? W jaki sposób okazuję szacunek dla wolności, ciała i wrażliwości drugiej osoby – z miłością, a nie z pragnieniem kontroli?
3. Co pomaga mi żyć jako osoba wewnętrznie wolna – niezależnie od zewnętrznych warunków czy opinii innych? Jak uczę się przyjmować codzienność jako miejsce obecności i działania Boga, bez ucieczki i zaufaniem serca?

Bibliografia

Roman Bartnicki, Pierwszy List do Koryntian. Wstęp – przekład z oryginału – komentarz, Warszawa: Vocatio, 2002.

Franciszek Mickiewicz, Listy św. Pawła. Wprowadzenie i komentarz, w: Wstęp do Nowego Testamentu, red. R. Bartnicki, Warszawa: UKSW, 2003.

Lektura pogłębiająca

Marek Pieliński, Zarys teologii małżeństwa w 1 Kor 7, w: Studia Theologica Varsaviensia 39(2001) nr 1, s. 61–79.

Andrzej Derdziuk, Celibat w Kościele. Teologiczne podstawy i aktualne wyzwania, Lublin: Wydawnictwo KUL, 2010.

Krzysztof Guzowski, Teologia ciała według św. Pawła, Lublin: Gaudium, 2005.