Tallin przygotowuje się do beatyfikacji ofiary komunizmu

W ramach przygotowań do planowanej na 6 września beatyfikacji arcybiskupa Eduarda Profittlicha SJ (1890–1942) dominikanie w Tallinie organizują ciągłe odczytanie nazwisk 22 600 Estończyków, którzy padli ofiarą reżimu komunistycznego podczas okupacji sowieckiej w latach 1941–1990. Czytanie rozpocznie się w czwartek, 4 września, o godzinie 16:00 w średniowiecznym klasztorze dominikanów i potrwa około 21 godzin. Będzie transmitowane na żywo online i otwarte dla publiczności.

Akcja ma na celu przypomnienie indywidualnych cierpień i symboliczne upamiętnienie wielu kobiet, mężczyzn i dzieci, którzy stracili życie w wyniku represji, deportacji lub uwięzienia w obozach pracy. Organizatorami tego wydarzenia jest zakon dominikanów oraz świeckie Bractwo Fra Angelico. Nazwiska pochodzą z badań przeprowadzonych przez organizację pozarządową Memento i Fundację Estońskiego Instytutu Pamięci Historycznej. Odczytywać je będzie około 150 osób z różnych grup społecznych.

Odczytanie nazwisk zakończy się w piątek, 5 września, uroczystą procesją do katedry św. Piotra i Pawła. Wieczorem przed beatyfikacją w katedrze planowany jest  koncert pamięci.

Ceremonia beatyfikacji abp. Eduarda Profittlicha odbędzie się w sobotę, 6 września podczas uroczystej Mszy św. na placu Wolności (Vabaduse väljak) w centrum Tallina, a przewodniczyć jej będzie legat papieski, kardynał Christoph Schönborn OP, emerytowany arcybiskup Wiednia. Nową datę beatyfikacji zatwierdził papież Leon XIV po tym, jak zaplanowana na maj ceremonia musiała zostać przełożona z powodu śmierci papieża Franciszka.

Beatyfikacja abp. Profittlicha jest pierwszą w historii Kościoła katolickiego w Estonii i jedną z pierwszych w krajach nordyckich od XVI wieku. Na zakończenie uroczystości zaplanowano modlitwę ekumeniczną na Placu Wolności, poświęconą pamięci wszystkich ofiar sowieckich deportacji.

Eduard Profittlich urodził się w 1890 roku w Birresdorfie w Nadrenii-Palatynacie w Niemczech. 11 kwietnia 1913 wstąpił do zakonu jezuitów. 27 sierpnia 1922 otrzymał święcenia kapłańskie. Następnie kontynuował naukę na rzymskim Papieskim Instytucie Wschodnim. W czerwcu 1923 obronił doktorat z filozofii, a rok później z teologii  w Krakowie. Początkowo pracował jako kapłan w Opolu i Hamburgu, zanim w 1930 roku niemiecka prowincja jezuitów wysłała go do Estonii. Był proboszczem w Tallinie, od maja 1931 roku pełnił funkcję administratora apostolskiego Estonii. W 1936 roku został mianowany arcybiskupem tytularnym Hadrianopolis in Haemimonto (dzisiejsze Edirne w europejskiej części Turcji), a 27 grudnia tego samego roku został konsekrowany na biskupa w Tallinie przez nuncjusza apostolskiego abp. Antonina Aratę. Pod jego kierownictwem Kościół katolicki w Estonii przeżył wzmożony rozwój duszpasterski i organizacyjny, co w znacznym stopniu przyczyniło się do dalszego istnienia Kościoła w trudnych, późniejszych latach.

Po zaanektowaniu Estonii w 1940 roku przez Związek Radziecki sytuacja Kościoła znacznie się pogorszyła. Profittlich stanął przed decyzją, czy opuścić Estonię, czy pozostać w swojej parafii. Jezuita postanowił pozostać uzasadniając, że jego obowiązkiem jako pasterza, jest pozostać ze swoją trzodą i dzielić jej los. W nocy 27 czerwca 1941 roku Profittlich został aresztowany przez władze sowieckie i zabrany do więzienia w Kirowie. Tam był przesłuchiwany przez kilka miesięcy i skazany na śmierć 28 listopada 1941 roku pod zarzutem wspierania emigracji i działalności antyrewolucyjnej. Zmarł 22 lutego 1942 roku w więzieniu, zanim wykonano wyrok

Proces beatyfikacyjny abp. Profittlicha rozpoczął się w 2003 roku i zakończył w grudniu 2024 roku, gdy papież Franciszek nakazał opublikowanie dekretu o jego męczeństwie. „Beatyfikacja naszego zamęczonego arcybiskupa Eduarda Profittlicha jest przesłaniem nadziei i optymizmu dla całego społeczeństwa estońskiego” – powiedział biskup Tallina, Philippe Jourdan podczas oficjalnego ogłoszenia zapowiedzi beatyfikacji i przypomniał, że biskupią dewizą Profittlicha były słowa: „Wiara i pokój”. Słowa te zachęcają chrześcijan, aby „zawsze zachowywali wiarę i pokój w swoich sercach, nawet w najtrudniejszych chwilach”.