Beatyfikacja abp Profittlicha – znak sprzeciwu wobec rosyjskiej agresji

Według historyka Jaaka Valge z Uniwersytetu w Tartu, beatyfikacja arcybiskupa Eduarda Profittlicha, który zmarł w sowieckiej niewoli w 1942 roku, jest również znakiem przeciwko rosyjskiej agresji. „Kościół katolicki i Zachód demonstrują w ten sposób swoje poparcie dla Estonii”, powiedział Valge niemieckiemu tygodnikowi katolickiemu „Paulinus”. „Kraj nie zapomina o swoich męczennikach i docenia wypełnianie obowiązków nawet w przypadku nowej rosyjskiej agresji”, powiedział estoński historyk. Beatyfikacja abp Profittlicha , który pochodził z niemieckiej diecezji Trewir, odbędzie się w najbliższą sobotę, 6 września, w stolicy Estonii, Tallinie. Uroczystościom będzie przewodniczył kard. Christoph Schönborn z Wiednia jako legat papieski.

Sługa Boży Edward Profittlich urodził się 11 września 1890 r. w Birresdorfie w Niemczech. Był ósmym z dziesięciorga dzieci pary rolników: Doroty i Markusa. W 1912 r. rozpoczął studia teologiczne, a w 1913 r. wstąpił do Towarzystwa Jezusowego. 27 sierpnia 1922 r. przyjął święcenia kapłańskie. Dwa lata później został skierowany na studia doktoranckie z teologii i filozofii w Kolegium Jezuitów w Krakowie. W latach 1924-25 był duszpasterzem w Polsce, a od 1925 r. w Niemczech. Wszędzie,, gdzie pracował, spotykał się z uznaniem wielu ludzi, głównie ze względu na swoje zaangażowanie i ciężką pracę.

W 1930 r. rozpoczął posługę w Estonii. Wpływ na to miała jego dobra znajomość języka polskiego i spraw polskich. Ludność pochodzenia polskiego stanowiła większość katolików mieszkających w Estonii. W 1931 r. został mianowany administratorem apostolskim Estonii, a 27 grudnia 1936 r. otrzymał święcenia biskupie. Był pierwszym katolickim biskupem w Estonii od czasów reformacji. Profittlich był znanym kaznodzieją i duszpasterzem. Zaczął publikować literaturę religijną w języku estońskim i założył estoński magazyn katolicki „Kiriku Elu” („Życie Kościoła”). Starał się zmienić wizerunek Kościoła katolickiego jako polskiego Kościoła na bardziej otwarty i bliższy Estończykom.

Kiedy Estonia została zajęta przez Związek Radziecki w 1940 r., abp Profittlich zwrócił się do niemieckiej ambasady o pozwolenie na wysłanie katolickich księży i sióstr zakonnych do Niemiec, ale sam pozostał w Tallinie. 27 czerwca 1941 r. został aresztowany, a 21 listopada 1941 r. skazano go na karę śmierci przez rozstrzelanie w więzieniu w Kirowie. Zmarł 22 lutego 1942 r. w więzieniu w Kirowie przed wykonaniem wyroku śmierci, z powodu trudnych warunków panujących w więzieniu. Do końca życia pozostał wierny Bogu i wierze.

Abp Profittlich był gotowy przyjąć śmierć męczeńską za wiarę. W liście do krewnych i znajomych z 8 lutego 1941 r. napisał, że miejsce pasterza jest przy swoich owcach, z którymi dzieli radość i cierpienie. Pisał, że wielką radością jest doświadczać obecności Boga, kiedy Mu wszystko oddajemy oraz, że on jest gotowy oddać Bogu całe swoje życie: „Moje życie, a kiedy potrzeba także moja śmierć, są życiem i śmiercią dla Chrystusa”.

Jego proces beatyfikacyjny rozpoczął się w 2003 r. w Rosji. W 2014 r. proces został przeniesiony do Administratury Apostolskiej Estonii. Papież Franciszek uznał jego męczeństwo w 2024 roku.

Według historyka Valge, w regionie Kirowa skazano 1500 Estończyków, z których większość zmarła z głodu i nieludzkich warunków więziennych podczas pierwszej zimy. Valge podkreślił znaczenie abp Profittlicha, który nauczył się estońskiego, zaczął głosić kazania w języku narodowym i otrzymał estońskie obywatelstwo w 1935 roku. „Przybliżył Kościół katolicki Estończykom”. Beatyfikacja jest pierwszą w historii Estonii. Biskup Tallina, Philippe Jean-Charles Jourdan, podkreślił, że beatyfikacja jest wyrazem uznania przez Kościół niezwykłego życia abp Profittlicha i jego wierności Bogu a także „wezwaniem do pamiętania o doświadczeniach z przeszłości, oddania czci tym, którzy cierpieli i opowiedzenia się za społeczeństwem opartym na wolności, sumieniu i sprawiedliwości”. „Oddajemy hołd arcybiskupowi Eduardowi Profittlichowi jako bohaterskiemu świadkowi wiary w czasach prześladowań sowieckich, który oddał życie, aby pozostać wiernym Chrystusowi” – powiedział bp Jourdan i przypomniał, że dewizą biskupią Profittlicha była „Wiara i Pokój”. Słowa te zachęcają chrześcijan, aby „zawsze zachowywali wiarę i pokój w swoich sercach, nawet w najtrudniejszych chwilach”.

Msza św. i modlitwa ekumeniczna

Msza św. beatyfikacyjna odbędzie się w sobotę o godzinie 11:00 czasu lokalnego na Placu Wolności (Vabaduse väljak) w centrum Tallina. Następnie odbędzie się uroczystość na dziedzińcu katedry i przyjęcie w Muzeum Niguliste. Jest to pierwsza beatyfikacja w historii Kościoła katolickiego w Estonii i jedna z pierwszych w krajach nordyckich od czasów reformacji. Po ceremonii zaplanowano modlitwę ekumeniczną na placu Wolności, poświęconą pamięci wszystkich ofiar sowieckich deportacji.