PRZESŁANIE JEGO ŚWIĄTOBLIWOŚCI EKUMENICZNEGO PATRIARCHY BARTŁOMIEJA DO XII ZJAZDU GNIEŹNIEŃSKIEGO Gniezno, Polska (11–14 września 2025 r.)

Rok: 2025
Autor: Patriarcha Bartłomiej

PRZESŁANIE JEGO ŚWIĄTOBLIWOŚCI EKUMENICZNEGO PATRIARCHY BARTŁOMIEJA DO XII ZJAZDU GNIEŹNIEŃSKIEGO
Gniezno, Polska (11–14 września 2025 r.)

Wasza Ekscelencjo, umiłowany Bracie w Panu, metropolito gnieźnieński i Prymasie Polski Wojciechu Polaku, dostojni Hierarchowie, czcigodni Duchowni i szanowni Uczestnicy XII Zjazdu Gnieźnieńskiego.

Z ojcowską radością i braterską miłością pozdrawiam Wasze zgromadzenie pod aktualnym hasłem „Odwaga pokoju. Chrześcijanie razem dla przyszłości Europy”. Z historycznej stolicy królewskiej Gniezna – uświęconej pamięcią św. Wojciecha i historycznego zgromadzenia z roku 1000 – Wasze spotkanie głosi, że powołaniem Kościołów jest nie tylko pamięć, ale także budowanie: leczenie podziałów, przywracanie zaufania i służenie wspólnemu dobru wszystkich mieszkańców naszego kontynentu i poza nim. Europa w najlepszym wydaniu nie jest jedynie technokratycznym projektem; jest wspólnotą moralną o etycznych i duchowych podstawach i orientacji. Charakterystyczne jest to, że prawda ta wyraźnie ujawnia się, gdy kwestionowana jest jedność Europy.

Pokój nigdy nie jest owocem bierności. Wymaga odwagi – moralnej, duchowej i praktycznej. Wzywa chrześcijan do odrzucenia pokus cynizmu i obojętności, do demaskowania bożków władzy i ideologii oraz do cierpliwej pracy na rzecz pojednania zakorzenionego w prawdzie i sprawiedliwości. Taka odwaga nie jest głośna ani teatralna; jest wytrwała, pokorna i twórcza. Słucha, zanim przemówi, służy, zanim zacznie przewodzić, i ma nadzieję, nawet gdy horyzont wydaje się ciemny.

Dzisiaj Europa, podobnie jak reszta świata, nosi ślady konfliktów, polaryzacji i strachu. Rodziny są wysiedlane, dzieci pozbawione bezpieczeństwa i edukacji, a wielu sąsiadów żyje w ukrytej obawie o przyszłość. W tej sytuacji Kościoły są wezwane do wspólnego świadectwa, które będzie wiarygodne, pełne współczucia i konkretne. Jesteśmy głęboko przekonani, że Kościoły chrześcijańskie mogą przyczynić się do wzmocnienia tożsamości europejskiej. Dlatego też zalecamy trzy powiązane ze sobą zobowiązania, które będą kierować naszą wspólną chrześcijańską służbą:

1)    Nawrócenie i modlitwa. Nie ma pokoju bez wewnętrznej przemiany. Chrześcijańskie budowanie pokoju zaczyna się od pokuty, czyli metanoi – odwrócenia się od gniewu i podejrzliwości, oczyszczenia naszych serc z wrogości i przyjęcia daru pokoju z góry (ἄνωθεν εἰρήνη). Wzywamy każdą parafię, klasztor i wspólnotę do wznowienia modlitw w intencji pokoju, do wzmożenia postu i jałmużny w solidarności z cierpiącymi oraz do kształtowania sumień w chrześcijańskich cnotach łagodności, miłosierdzia i wytrwałości.

2)    Dialog i mówienie prawdy. Prawdziwy i trwały pokój nie opiera się na zaprzeczaniu przeszłości lub jej zapominaniu, ale na prawdzie wypowiedzianej z miłością. Zachęcamy do ekumenicznej współpracy w zakresie uczciwej pamięci historycznej, wspierania sumiennego sprzeciwu wobec przemocy i nienawiści oraz do uzdrawiania narracji, które nastawiają ludzi przeciwko sobie. Niech chrześcijanie będą pierwszymi, którzy otworzą drzwi – ponad podziałami wyznaniowymi, pokoleniowymi i kulturowymi. Poszukujmy praktycznych rozwiązań: wymiana młodzieży, wspólne dzieła diakonii i konsekwentne działania na rzecz ochrony ludności cywilnej, powrotu więźniów i jeńców oraz na rzecz dostępu do pomocy humanitarnej wszędzie tam, gdzie jest on utrudniony.

3)    Służba i nadzieja. Pokój dojrzewa, gdy służymy najbardziej bezbronnym. Jest on również nierozerwalnie związany z troską o stworzenie, nasz wspólny dom, którego degradacja potęguje konflikty i niepewność. Zapraszamy Kościoły Europy do odnowienia partnerstw z instytucjami obywatelskimi, uniwersytetami i stowarzyszeniami, aby światło Ewangelii mogło inspirować skuteczne polityki integracji, zarządzania środowiskiem i spójności społecznej.

Z czcigodnego świadectwa Gniezna wyciągamy również ostatnią lekcję: jedność chrześcijan wzmacnia misję pokoju. Wasz Zjazd, gromadząc przywódców, uczonych i wiernych różnych tradycji, już teraz ucieleśnia to przekonanie. Im więcej modlimy się i pracujemy razem, tym bardziej nasi sąsiedzi mogą dostrzegać w naszej różnorodności nie rywalizację, ale komplementarność; nie fragmentację, ale symfonię zorientowaną na godność każdej osoby ludzkiej.

Chociaż obowiązki duszpasterskie uniemożliwiają mi osobistą obecność wśród was, zapewniam was o mojej żarliwej modlitwie i duchowej bliskości z wszystkimi uczestnikami. Niech wasze obrady będą szczere i braterskie, wasze studia wnikliwe i duszpasterskie, a wasze wnioski możliwe do wykonania i przepełnione nadzieją. Modlę się, aby Pan, Książę Pokoju, umocnił waszą determinację, ukoronował wasze wysiłki i sprawił, aby nasiona zasiane w tych dniach przyniosły obfite owoce w parafiach, szkołach i domach w całej Europie.

Pozostaję z braterskim szacunkiem życząc udanego Zjazdu,
W Patriarchacie Ekumenicznym, 9 września 2025 r.

Wasz umiłowany brat w Panu

✠ BARTŁOMIEJ
Arcybiskup Konstantynopola-Nowej Rzymu
i Patriarcha Ekumeniczny