Na XII Zjeździe Gnieźnieńskim o wpływie nowych technologii na komunikację

Nowe technologie w procesie komunikacji interpersonalnej były tematem jednego z warsztatów zorganizowanych w trzecim dniu XII Zjazdu Gnieźnieńskiego. Uczestnicy poznali kolejne etapy rozwoju komunikacji elektronicznej, zastanawiając się nad korzyściami i zagrożeniami.

Co zanika wraz z komunikacją elektroniczną? Na przykład ortografia, składnia, fleksja. Także komunikacja oralna i niewerbalna czyli gesty i kontakt wzrokowy. Zaczyna dominować ikonografia i nowa emocjonalność tzn. kumulowanie emocji w przekazie, bez jednoczesnego angażowania się nadawcy. Konsekwencją jest także brak empatii i alienacja.

Prowadząca warsztat dr hab. Eliza Grzelak, filolog i językoznawca, zwróciła uwagę, że nowe technologie zaczęły być postrzegane jako wolność. Pytając o walory komunikacji elektronicznej dała przykład niedawnej pandemii, w której komunikacja elektroniczna okazała się nieodzowna. Inne korzyści to łatwy dostęp do wiedzy i informacji przy jednoczesnym utrudnionym ich weryfikowaniu. Ponadto łatwość podtrzymywania kontaktów mimo odległości fizycznej, przyspieszenie tempa rozwoju, nauki i badań, inkluzywność społeczna osób z niepełnosprawnością.

A czas? Mamy go więcej, czy mniej? Tu uczestnicy warsztatu nie byli zgodni podając przykłady z codziennego życia przemawiające za jednym i drugim.

Zastanawiając się nad zagrożeniami uczestnicy zgodzili się z prowadzącą, że nastąpiła wulgaryzacja języka i relacji oraz pojawiło się zjawisko nazwane mową nienawiści, przejawiająca się agresją, ośmieszaniem, stereotypowymi ocenami wyrażanymi najczęściej obelżywym językiem. Obserwowalna jest także zmiana uznawanego systemu wartości.

Dyskusję wywołał temat mowy nienawiści w kontekście prawa. Jak skonstatowała Eliza Grzelak, pewne rozwiązania prawne już są, ale w praktyce często nie są skuteczne.

Prowadząca zwróciła również uwagę na przepaść językową jaka dzieli pokolenia – w praktyce osoby starsze nie rozumieją np. emotikonów i memów, jakimi posługują się ich wnuki. Mówiono także o zmianie podejścia do kategorii piękna rozumianego dziś wyłącznie w kategoriach wyglądu zewnętrznego.

Kolejnym niepokojącym zjawiskiem są bańki informacyjne pogłębiające polaryzację ideologiczną, subkulturową, etyczną, religijną, a także ingerencja sztucznej inteligencji, która przez młodych postrzegana jest jako główne źródło wiedzy. – Są obawy, że sztuczna inteligencja nas zastąpi, że będzie za nas myśleć, tymczasem nie to jest problemem – zauważyła Eliza Grzelak. – Problemem jest jej weryfikalność.