Leon XIV wzywa prawników do pełnego respektowania sprawiedliwości, prawa i godności osób

Urzeczywistniajcie sprawiedliwość w służbie ludziom, ze wzrokiem skierowanym na Boga, abyście w pełni mogli szanować sprawiedliwość, prawo i godność człowieka – zaapelował Papież podczas audiencji dla pielgrzymów, którzy przybyli do Rzymu w ramach Jubileuszu Wymiaru Sprawiedliwości. Podkreślił, że przy tej okazji nie można zapominać o krajach i narodach, które „łakną sprawiedliwości”, ponieważ ich warunki życia są niesprawiedliwe i nieludzkie.

Nieodzowna służba dla dobra ludzi i społeczeństw

Na wstępie Papież zauważył, że jubileusz ten gromadzi wszystkich, którzy na co dzień pełnią nieodzowną służbę na rzecz uporządkowanych relacji między osobami, społecznościami i państwami. Jest to zatem okazja do refleksji nad sprawiedliwością, która jest niezbędna zarówno dla uporządkowanego rozwoju społeczeństwa, jak i jako cnota kardynalna, która inspiruje sumienie człowieka i nim kieruje. „Sprawiedliwość ma bowiem do spełnienia wyższą rolę w życiu społecznym człowieka, której nie można sprowadzać do samego stosowania prawa lub działalności sędziów, ani ograniczać do aspektów proceduralnych.” – powiedział Ojciec Święty.

Cnota i pragnienie

Leon XIV zauważył, że sprawiedliwość jest cnotą, a zarazem głębokim pragnieniem obecnym w każdym człowieku. Jako cnota polega na stałej i trwałej woli oddania Bogu i bliźniemu tego, co się im należy. W tej perspektywie sprawiedliwość nakazuje szanować prawa każdego człowieka i wprowadzać harmonię w stosunkach międzyludzkich.

Sprawiedliwość w świetle Ewangelii

Papież zauważył, że sprawiedliwość ewangeliczna nie odwraca się od sprawiedliwości ludzkiej, lecz stawia jej pytania i na nowo kształtuje: „prowokuje ją, do przekraczania samej siebie, ponieważ przynagla ją do poszukiwania pojednania. Zło bowiem nie powinno być jedynie karane, ale naprawiane, a do tego konieczne jest głębokie spojrzenie na dobro osób i dobro wspólne. Jest to zadanie trudne, lecz nie niemożliwe dla tego, kto będąc świadomym, że pełni służbę bardziej wymagającą niż inne, zobowiązuje się prowadzić życie nienaganne”.

W obliczu rosnących dyskryminacji

Ojciec Święty przyznał, że sprawiedliwość staje się konkretna, gdy każdemu oddawane jest to, co mu się należy, aż do osiągnięcia równości w godności i możliwościach. „Jesteśmy jednak świadomi – dodał Papież – że rzeczywista równość nie jest tożsama z formalną równością w obliczu prawa. Równość ta, choć stanowi nieodzowny warunek dla prawidłowego sprawowania sprawiedliwości, nie eliminuje faktu istnienia rosnących dyskryminacji, których pierwszym skutkiem jest właśnie brak dostępu do [wymiaru] sprawiedliwości. Prawdziwa równość jest natomiast daną wszystkim możliwością realizowania własnych aspiracji oraz widzenia związanych z własną godnością praw, zagwarantowanych przez system wspólnych wartości, które są powszechnie podzielane, zdolnych inspirować normy i przepisy prawa, na których można budować funkcjonowanie instytucji”.

Powrót do wartości, kiedy gardzi się życiem, godnością i sumieniem

Papież podkreślił, że dzisiaj zadaniem przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości jest odzyskiwanie wartości zapomnianych w życiu społecznym. „Jest to proces potrzebny i konieczny w obliczu nasilania się postaw i strategii, które okazują pogardę dla życia ludzkiego od momentu jego pojawienia się, odmawiają podstawowych praw do istnienia osobowego i nie szanują sumienia, z którego pochodzą wolności. To właśnie dzięki wartościom, stanowiącym fundament życia społecznego, sprawiedliwość pełni swoją centralną rolę w relacjach międzyludzkich i ludzkich społecznościach”.

Wykraczać poza wymiar czysto formalny 

Odwołując się do nauczania św. Augustyna Papież przypomniał, że „sprawiedliwość nie jest sprawiedliwością, jeśli nie jest równocześnie roztropna, mężna i umiarkowana” . Wymaga to umiejętności myślenia zawsze w świetle prawdy i mądrości, interpretowania prawa w sposób dogłębny, wykraczający poza wymiar czysto formalny, aby uchwycić wewnętrzny sens prawdy, której służymy.

Łaknąć sprawiedliwości

Leon XIV odwołał się również do pragnieniu sprawiedliwości, o którym mówi Jezus w jednym z błogosławieństw. „Tym błogosławieństwem – powiedział – Pan Jezus pragnął wyrazić duchowe napięcie, na które trzeba być otwartym – nie tylko po to, aby osiągnąć prawdziwą sprawiedliwość, ale przede wszystkim, aby jej poszukiwali ci, którzy powinni ją urzeczywistniać w różnych sytuacjach dziejowych. ‘Łaknąć i pragnąć’ sprawiedliwości oznacza bycie świadomym, że wymaga ona osobistego wysiłku, aby interpretować prawo w jak najbardziej ludzkim wymiarze, ale przede wszystkim wymaga dążenia do „nasycenia”, które może znaleźć spełnienie jedynie w sprawiedliwości większej – wykraczającej poza konkretne sytuacje”.

Niesprawiedliwość we współczesnym świecie

Na zakończenie Papież wspomniał o sytuacjach rażącej niesprawiedliwości. Przypomniał, że wiele krajów i narodów „’łaknie i pragnie sprawiedliwości’, ponieważ ich warunki życia są tak niesprawiedliwe i nieludzkie, że stają się nie do zaakceptowania”. W takiej sytuacji trzeba zastosować prastare sentencje, o których wspomina też św. Augustyn: „„Nie można rządzić rzecząpospolitą bez sprawiedliwości. Gdzie zatem nie ma prawdziwej sprawiedliwości, nie może być i prawa. (…) Gdzie sprawiedliwości nie ma, tam też nie ma rzeczpospolitej”.

Pełny tekst papieskiej audiencji publikujemy TUTAJ.