1 Kor 12, 1-11: „Oczyszczenie przez miłość Ducha z namiętności” – warunek Jego działania w wierzących w Jezusa jako Pana

Tekst w przekładzie Biblii Tysiąclecia:

1 Nie chciałbym, bracia, byście nie wiedzieli o darach duchowych. 2 Wiecie, że gdyście byli poganami, ciągnęło was nieodparcie ku niemym bożkom. 3 Otóż zapewniam was, że nikt, pozostając pod natchnieniem Ducha Bożego, nie może mówić: «Niech Jezus będzie przeklęty!». Nikt też nie może powiedzieć bez pomocy Ducha Świętego: «Panem jest Jezus». 4 Różne są dary łaski, lecz ten sam Duch; 5 różne też są rodzaje posługiwania, ale jeden Pan; 6 różne są wreszcie działania, lecz ten sam Bóg, sprawca wszystkiego we wszystkich. 7 Wszystkim zaś objawia się Duch dla [wspólnego] dobra. 8 Jednemu dany jest przez Ducha dar mądrości słowa, drugiemu umiejętność poznawania według tego samego Ducha, 9 innemu jeszcze dar wiary w tymże Duchu, innemu łaska uzdrawiania w jednym Duchu, 10 innemu dar czynienia cudów, innemu proroctwo, innemu rozpoznawanie duchów, innemu dar języków i wreszcie innemu łaska tłumaczenia języków. 11 Wszystko zaś sprawia jeden i ten sam Duch, udzielając każdemu tak, jak chce.

Krytyka literacka:

• Rozważany fragment (1 Kor 12, 1-11) jest częścią (1 Kor 12), który porusza kwestię duchowych darów i organizacji Kościoła jako Mistycznego Ciała Chrystusa. Analiza koncentruje się na teologicznym znaczeniu nauki św. Pawła o różnorodności darów (np. proroctwa, nauczania), które są udzielane przez Ducha Świętego dla dobra wspólnoty wiernych. Dlatego też stwierdzić można, że autor w tym miejscu posługuje się pouczeniem.
• W tym fragmencie Paweł wyraźnie podejmuje nowy temat, prawdopodobnie w odpowiedzi na jakieś przesłane mu przez koryntian pytanie. Słowa tłumy przetłumaczone jako dary duchowe (pneumatikon) może oznaczać też „duchowe osoby” i niektórzy badacze tak właśnie je rozumieją, utrzymując, że Paweł nawiązuje do wspomnianych już w liście wiernych zdolnych do duchowego rozeznawania (1 Kor 2,15), w odróżnieniu od niepotrafiących tego ludzi niedojrzałych (1Kor 3,1). Kontekst całego rozdziału dwunastego wskazuje jednak, że bardziej pasuje tu przejmowane przez większość komentatorów tłumaczenie tego pojęcia jako „darów duchowych” lub „darów Ducha”. Ponadto użyta w (1Kor 14,1) grecka forma jest nie osobowa, lecz nijaka liczby mnogiej, wyraźnie odnosząc się do darów, przez co słowo pneumatika stanie się nieomal tożsame z pojęciem charismata (charyzmaty) pojawiającym się w (1 Kor 12, 4). Stosując termin pneumatika kładzie się nacisk na to, że dary te mają źródło w Duchu Świętym: użycie słowa charismata powoduje, iż bardziej koncentrujemy się na samych tych darach.
• Należy również zwrócić uwagę na metaforę Ciała Chrystusa, która pokazuje, że pomimo różnych funkcji i darów, wszyscy wierni są częścią jednego „organizmu” i potrzebują siebie nawzajem, dlatego należy zrozumieć, że dary te nie są przeznaczone dla indywidualnej chwały, ale dla budowania i wzmocnienia Kościoła jako całości.
• 1 Kor 12 ma charakter dydaktyczny, ponieważ Paweł naucza o różnych darach Ducha Świętego, które są niezbędne dla życia Kościoła. Autor wyjaśnia wyższość miłości nad innymi darami, wskazując na drogę doskonalszą.
• Porównanie Kościoła do jednego ciała z wieloma członkami ma charakter alegoryczny lub symboliczny. Ten obraz służy przekazaniu fundamentalnej prawdy moralnej o jedności i współzależności w Kościele, podkreślając równość członków w ich różnorodności i wzajemnym wspieraniu się.

Orędzie teologiczne:

• Charyzmaty, o których pisze święty Paweł, są szczególnymi darami łaski Bożej, udzielonymi ludziom bez żadnej ich zasługi. Są one nadzwyczajnym objawieniem działalności Ducha Świętego we wspólnocie Kościoła. Zdarza się, że dary te związane są z jakąś naturalną zdolnością, którą człowiek otrzymał odnogę wraz z narodzinami. Charyzmaty nie są jednak udzielane nikomu dla prywatnego użytku, ale mają służyć wspólnocie, aby wzrastała świętość jej członków. Podstawowym kryterium prawdziwości daru jest to, że wszelkie jego przejawy przyczyniają się do oddawania przez wiernych czci Bogu. Ponieważ jedynym źródłem charyzmatów jest Bóg, nie może być tak, że dary nawzajem się znoszą. Gdy pojawiają się nieporozumienia, oznacza to, że ludzie niewłaściwie posługują się otrzymanym darem lub tylko udają, że dar ten został im udzielony.
• Dary nadprzyrodzone, czyli charyzmaty, są objawami działalności Ducha Świętego, który udzielając poszczególnym wiernym nadzwyczajnych pomocy, kieruje rozwojem, jednością i życiem Kościoła, wspomagając hierarchiczną organizację. Z charyzmatów Kościół korzysta zawsze, aż po czasy obecne, ale w pierwotnym Kościele objawiały się one licznie i masowo, stwarzając problemy teologiczne i dyscyplinarne. Paweł wypowiada się na ten temat kilkakrotnie. Pisma Nowego Testamentu wymieniają około 18 różnych charyzmatów. W rozważanym fragmencie Paweł wylicza ich 9.
• Niezależnie od tego, jakie konkretnie dary się posiada, wszystkie one mają swe źródło w tym, co jest wspólne dla nas wszystkich: w jednym Duchu, jednym Panu, jednym Bogu, jednym chrzcie.
• W 1 Kor 12,1-11 znajduje się nauka o charyzmatach, które są duchowymi darami udzielanymi przez Ducha Świętego według Jego woli. Tekst podkreśla trzy kluczowe aspekty charyzmatów: ich zwyczajność, różnorodność i powszechność.

Paweł Apostoł mówi, że charyzmaty są danymi przez Ducha Świętego darami, które udzielane są „tak, jak chce” (1 Kor 12,11). Nie są one czymś egzotycznym czy nadzwyczajnym, ale naturalnym i potrzebnym elementem życia Kościoła. Są to dary, które powinny być znane, rozwijane i wykorzystywane dla dobra wspólnoty.

Fragment pokazuje, że istnieje wiele różnych charyzmatów, które mają różne funkcje i przejawy. Są to np. dar mądrości, umiejętność poznawania, wiara, łaska uzdrawiania, czynienie cudów, prorokowanie, rozpoznawanie duchów, dar języków i tłumaczenie ich (1 Kor 12,8-10). Ta różnorodność jest porównana do różnych członków ciała, które pełnią odmienne role, ale wszyscy tworzą jedno ciało Chrystusa.

Charyzmaty są dostępne wszystkim członkom Kościoła, bez względu na pochodzenie społeczne czy etniczne (1 Kor 12,13). Wszyscy wierzący zostali ochrzczeni jednym Duchem i wszyscy zostali napojeni tym samym Duchem, co ukazuje jedność i wspólnotę pomimo różnorodności darów.

Podsumowując, 1 Kor 12,1-11 uczy, że charyzmaty są zwyczajnym, różnorodnym i powszechnym darem Ducha Świętego, służącym budowaniu jedności i dobra wspólnoty chrześcijańskiej, podobnie jak różne członki ciała współdziałają dla dobra całej istoty żyjącej.

Ojcowie Kościoła:

• Żyjący w II w. Ireneusz wyszczególnia wśród innych darów duchowych również dar języków: „podobnie jak za czasów apostoła Pawła my też znamy braci w kościele, którzy posiadają dary prorocze, którzy przez Ducha mówią i ogłaszają tajemnice Boże. Ich to apostoł nazywa duchownymi, a są duchowni, którzy mają udział w Duchu”

Adv. Haer. 5,6,1

• Tertulian w swoich pismach uzasadnia, że Duch Święty wciąż działa wśród wierzących: „Stwórca będzie mówił nawet w innych językach i obcymi wargami – to potwierdza charyzmat języków i tym samym dodaje, że o kobietach powiedział apostoł, że i one mogą mieć dar prorokowania”.
• Grzegorz z Nyssy podkreślał konieczność oczyszczenia przez miłość, bo tylko dzięki temu możliwe będzie właściwe korzystanie z charyzmatów, których udziela Duch Święty: „może ktoś otrzymać wszystkie inne dary, jakich udziela Duch Święty – na przykład mówienie językami aniołów, proroctwo, wiedzę idę uzdrawiania – ale gdy nie jest całkowicie oczyszczony przez miłość Ducha z namiętności, które dręczą nas od wewnątrz, wtedy powinien wciąż obawiać się upadku”.

Inst. Christ. 45

• Autor Didache, pisma powstałego prawdopodobnie pod koniec I stulecia po Chrystusie, nakazuje cenić sobie dar proroctwa: „W sprawie apostołów i proroków postępujcie w taki sposób: każdego apostoła, który do was przychodzi, przyjmijcie jak samego Pana. Każdy prawdziwy prorok, który chciałby u was osiąść, wart jest swojej strawy” (Did 11,3-4; 13,1). Daje niezwykle ważną wskazówkę: „Nie każdy, kto mówi pod natchnieniem Ducha, jest prawdziwym prorokiem. Jest nim tylko wtedy, gdy żyje na sposób Pana” (Did 11,8). Już więc w pierwszych wspólnotach chrześcijan dostrzeżono już jednym z kryteriów autentyczności daru proroctwa jest sposób życia tego kto prorokuje.

Kultura i sztuka

Galeria zdjęć (2 zdjęć)

„Zesłanie Ducha Świętego” El Greco (1596-1600)

Apsyda Bazyliki św. Piotra, Watykan, Gian Lorenzo Bernini (1598-1680)

Życie i nauczanie Kościoła:

• „Ponadto ten sam Duch Święty nie tylko przez sakramenty i posługi uświęca i prowadzi Lud Boży i przyozdabia cnotami, ale udzielając każdemu, tak jak chce (1 Kor 12,11) swoich darów, rozdziela między wiernych w każdym stanie także specjalne łaski, przez które czyni ich zdolnymi i gotowymi do podejmowania rozmaitych dzieł lub funkcji mających na celu odnowę i dalszą skuteczną rozbudowę kościoła, zgodnie ze słowami: „wszystkim znajdź objawia się Duch dla wspólnego dobra (1Kor 12, 7). Ponieważ wszystkie te charyzmaty, zarówno niezwykłe, jak i te bardziej zwyczajne, a szerzej rozpowszechnione, są bardzo stosowne i potrzebne Kościołowi, dlatego trzeba przyjmować je z wdzięcznością i radością”

Lumen gentium, 12, s. 115.

• We wspólnocie Kościoła Duch Święty „rozdziela między wiernych wszystkich stanów… szczególne łaski” w celu budowania Kościoła. „Wszystkim objawia się Duch dla wspólnego dobra” KKK 951
• Dużo miejsca w nauczaniu Jana Pawła II zajmuje problem roli charyzmatów w Kościele. W posynodalnej adhortacji apostolskiej „Christifideles laici” czytamy: „Duch Święty, który powierza Kościołowi – Komunii różne posługi, równocześnie ubogaca go w szczególne dary i zdolności, które nazywamy charyzmatami” (24). Papież podkreśla, że dary te mogą przybierać różnorodne formy, co odpowiada całkowitej wolności Ducha Świętego w ich udzielaniu, i zauważa, że w dzisiejszych czasach można oglądać „rozkwit różnych charyzmatów wśród świeckich mężczyzn i kobiet” a wszystkie te dary potrzebne są w Kościele i tworzą z niego nierozerwalną całość. Jan Paweł II, cytując w jednej z katechez tekst Apostoła świadczący o różnorodności darów, zauważa, że ich lista nie jest zamknięta, a „…Paweł wymienia dary szczególnie istotne dla ówczesnego Kościoła, które były obecne także w kolejnych epokach, ale ani na początku, ani też w późniejszych czasach nie wyczerpywały gamy coraz to nowych charyzmatów, udzielanych odpowiednio do nowych potrzeb przez Ducha Świętego”. Papież przypomina, że Apostoł narodów na pierwszym miejscu stawia charyzmaty służące „zbudowaniu”, czyli apostolatowi.
• Biskup Rzymu podjął też problem konieczności przyjmowania charyzmatów, i to przyjmowania ich z wdzięcznością wobec Dawcy. Pojawia się tu ściśle eklezjalny wymiar charyzmatów. Według papieża, mają one być przyjmowane nie tylko przez tych, którzy je otrzymują, ale także przez wszystkich członków Kościoła, a przyjęcie ich zapewnia Kościołowi żywotność.W adhortacji apostolskiej „Pastores dabo vobis” Jan Paweł II pisze: „Świadomość istnienia tej komunii [Kościoła] rodzi potrzebę budowania i umacniania współodpowiedzialności za powszechną i jedyną misję zbawienia, czego wyrazem jest chętne i życzliwe ukazywanie wartości wszystkich charyzmatów i funkcji, które wierzący otrzymują od Ducha dla zbudowania Kościoła” (74). W tekście tym podkreślona została ważność wszystkich bez wyjątku charyzmatów, jakie rozdziela Duch Święty, dary te przyczyniają się bowiem do budowania komunii we wspólnocie wierzących.

Pytania do refleksji:

• Czy znana jest mi nauka o darach i charyzmatach jakich udziela Pan dla dobra wspólnego w Kościele?
• Czy potrafisz dostrzec, że każdy dar, nawet ten mniej widoczny, jest ważny i potrzebny do budowania wspólnoty?
• Czy przyjmuję z szacunkiem różnorodność darów w Kościele, nawet jeśli same mi nie są bliskie lub widoczne?
• Czy jestem otwarty na działanie Ducha Świętego i proszę o dary, które pomogą mi służyć wspólnocie?

Lektura poszerzająca:

• George T. Montague SM, Pierwszy list do Koryntian, Katolicki Komentarz do Pisma Świętego, przekł. E. Litak, Poznań 2021, s. 239-250.
• Pismo Święte, Biblia Paulistów, s. 2504.
• Biblia Poznańska, s.354-355.

Opracował ks. mgr Piotr Dymon SDS