Zmarł Russell M. Nelson – zwierzchnik mormonów

W wieku 101 lat zmarł 27 września w Salt Lake City Russell M. Nelson Sr. – przewodniczący (prorok) Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich (mormonów). W ciągu ponad 8 lat sprawowania tego urzędu wprowadził daleko idące zmiany w swym Kościele i na wielu płaszczyznach podejmował działania pionierskie. Wiadomość o jego śmierci, która nastąpiła w domu, ale bez wymieniania przyczyny zgonu, potwierdziła wspólnota mormońska w oświadczeniu  wydanym wieczorem tegoż dnia.

Russell Marion Nelson urodził się 9 września 1924 r. w Salt Lake City jako syn Floss Edny (z domu Anderson) i Mariona C. Nelsonów. Miał dwie siostry i brata, przy czym zarówno jego rodzice, jak i rodzeństwo byli długowieczni, każde z nich żyło ponad 90 lat (tylko brat zmarł w wieku 83 lat). W rodzinie nie było głębszych tradycji religijnych, on sam na nabożeństwa chodził bez rodziców, którzy jednak posłali go do szkoły niedzielnej. Zgodnie z nauczaniem swego wyznania chrzest przyjął świadomie, gdy miał 16 lat; poza tym w wieku młodzieńczym nie odbył misji, co odróżniało go od rówieśników. Za to od 16. roku życia już studiował na uniwersytecie stanowym w Utah. W 1945 uzyskał stopień bakałarza w dziedzinie podstawowych nauk biologicznych na Uniwersytecie Utah, a w 2 lata później doktora medycyny (MD) tamże.

31 sierpnia 1945, gdy jeszcze był studentem, poślubił studentkę Dantzel White (1926-2005), utalentowaną sopranistkę, która zrezygnowała z własnej kariery artystycznej  aby wspierać męża. Mieli 9 córek i syna. Gdy żona nagle zmarła 12 lutego 2005, 6 kwietnia następnego roku Nelson ożenił się ponownie – z Wendy L. Watson (ur. w 1950), terapeutką rodzinną, która go przeżyła. Russell pozostawił po sobie ośmioro dzieci, 57 wnuków i 167 prawnuków.

Po studiach pracował w Massachusetts General Hospital w Bostonie oraz uzupełniał wiedzę na tamtejszym Uniwersytecie Minnesoty, uzyskując w 1954 doktorat (PhD). Jako kardiochirurg był członkiem zespołu, który w 1951 opracował pierwsze tzw. płucoserce (urządzenie, które w czasie operacji na otwartym sercu przejmuje funkcję serca przy użyciu pompy mechanicznej, pompującej krew do układu krążenia chorego i płuc przez zastosowanie oksygenatora). W 1972 r. przeprowadził operację kardiochirurgiczną u jednego ze swych poprzedników na stanowisku głowy Kościoła – Spencera W. Kimballa, co przedłużyło mu życie o 13 lat.

Nelson spędził też dwa lata jako lekarz wojskowy w Azji w czasie wojny koreańskiej (1950-53) i w szpitalu wojskowym w Waszyngtonie.

W 1955 powrócił do swego rodzinnego Salt Lake City, podejmując pracę w miejscowej służbie zdrowia; m.in. przeprowadził pierwszą operację na otwartym sercu w tej części USA (tzn. na zachód od Mississippi) i trzecią w ogóle w kraju. Miał także na koncie szereg innych pomyślnych zabiegów i operacji kardiochirurgicznyych. Ale gdy w 1965 Uniwersytet Chicago zaproponował mu bardzo korzystną finansowo pracę w swojej placówce medycznej, Nelson odmówił, gdyż nie chciał znów opuszczać swych stron rodzinnych.

Już w czasie pobytu w Minnesocie przyszły zwierzchnik Kościoła organizował życie swej wspólnoty w tym stanie, był doradcą miejscowego biskupa i pełnił różne funkcje w tamtejszych strukturach kościelnych. Działalność ta wzmogła się jeszcze bardziej po powrocie do stanu Utah – kolebki mormonów.

7 kwietnia 1984 na wniosek ówczesnego przewodniczącego Spencera W. Kimballa (którego był osobistym lekarzem) wszedł w skład Kworum Dwunastu Apostołów – grona najbliższych doradców i współpracowników głowy Kościoła. W 5 dni potem został ordynowany na apostoła. Zakończył wówczas swą praktykę lekarską. Na tym stanowisku zrobił bardzo wiele dla zwiększenia roli kobiet w Kościele oraz angażowal się w szereg ważnych działań mających za zadanie rozszerzenie tej wspólnoty wyznaniowej w Stanach Zjednoczonych i na świecie. Po śmierci dotychczasowego prezesa tego gremium Boyda K. Packera 3 lipca 2015 Nelson został najstarszym jego członkiem i szefem.

Jako członek Kworum, mimo podeszłego wieku – miał ponad 90 lat – zaczął podróżować w różne części świata, aby zakładać tam nowe placówki swego Kościoła. Szczególną uwagę zwrócił na Europę Środkową i Wschodnią, w której po upadku komunizmu zaistniały, zdaniem władz Kościoła, warunki do obecności tam mormonów. Między innymi w sierpniu 2010 otworzył ich Świątynię w Kijowie – pierwszą w tej części naszego kontynentu (w Warszawie jest tylko kaplica). Ale Nelson jeździł też do postsowieckiej Azji Środkowej i Chin.

Po śmierci 2 stycznia 2018 przewodniczącego Kościoła prawie 90-letniego Thomasa S. Monsona (1927-2018), 14 tegoż miesiąca jego następcą – 17. z kolei – został jeszcze starszy od niego, bo wówczas 93-letni Russell Marion Nelson. Niemal natychmiast rozwinął on bardzo ożywioną działalność organizacyjną, w efekcie czego do 2024 liczba wiernych przekroczyła 17,5 miliona, a on sam wprowadził szereg zaskakujących i znaczących zmian.

Wkrótce po objęciu urzędu powiedział wiernym: „Bierzcie witaminy. Będzie ekscytująco”. Polecił wszystkim, by zaprzestali określać swój Kościół mianem „mormonów”, choć osoby z zewnątrz nadal go używają. Swe stanowisko uzasadnił tym, że „usunięcie imienia Pana z Kościoła Pańskiego to wielkie zwycięstwo Szatana”. Stwierdzenie to miało niemal boski autorytet dla wiernych, którzy uważają głowę Kościoła za żyjącego proroka. Odrzucenie słowa „mormon” stało się dla wielu oznaką pobożności.

Zmarły prezydent intensywnie rozwijał globalną obecność Kościoła, skupiając się m.in. na budowie świątyń. Gdy obejmował urząd, było ich 159. Pod koniec jego prezydentury działały już co najmniej 194, a dalszych 185 było w planach lub w budowie. Świątynie są miejscem, w którym odprawia się nabożeństwa w pełnym zakresie, łącznie z udzielaniem sakramentów, a wstęp do nich mają tylko członkowie Kościoła Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich, podczas gdy w kaplicach (m.in. w Warszawie i Gdańsku) sprawowane są typowe nabożeństwa i mogą na nie przyjść wszyscy, nie tylko wierni.

W odróżnieniu od swoich poprzedników Nelson wielokrotnie poruszał problem rasizmu w Stanach Zjednoczonych a Kościół nawiązał współpracę  z Krajowym  Stowarzyszeniem na rzecz Popierania Ludności Kolorowej (The National Association for the Advancement of Colored People – NAACP; organizacja założona 12 lutego 1909, walcząca o zniesienie segregacji rasowej), przekazując na jej konto w 2020 r. 10 milionów dolarów. Wspierał też różnorodność w najwyższym kierownictwie Kościoła, powołując do Kworum pierwszych w historii nie białych członków: Gerrita W. Gonga – Amerykanina chińskiego pochodzenia i Brazylijczyka Ulissesa Soaresa. 9 marca 2019 jako pierwszy prezydent swego Kościoła spotkał się z papieżem Franciszkiem w Watykanie.

Wprowadził również zmiany o charakterze praktycznym – skrócił czas nabożeństw z trzech do dwóch godzin, a także rozpoczął gruntowną renowację Świątyni w Salt Lake City, co wywołało kontrowersje z powodu usunięcia historycznych fresków. Podjął też energiczną walkę z przestępstwami seksualnymi w Kościele zarówno wobec dzieci i młodzieży, jak i kobiet.

Był nazywany „liderem-ryzykantem”, który sprowadził tradycję do istoty wiary. Jego decyzje wzbudzały zarówno podziw, jak i krytykę – ze strony liberałów i konserwatystów. Podczas pandemii Covid-19 spotkał się z oporem części wiernych za zamykanie kościołów i promowanie masek oraz szczepień.

Znany był z ogromnej samodyscypliny, codziennie ważył się i kontrolował dietę. Jeszcze w wieku 90 lat sam odśnieżał chodnik zimą i pielił ogródek latem. Do czasu objęcia urzędu lidera jeździł też na nartach.

Jego następcą zostanie prawnik Dallin H. Oaks – również 93-letni w chwili wyboru (urodzony 12 sierpnia 1932)  przewodniczący Kworum Dwunastu Apostołów.