1 Kor 14,1-8: Języki czy proroctwo? Jak dary Ducha budują Kościół?

Tekst w przekładzie Biblii Tysiąclecia (wyd. 5)

1 Starajcie się posiąść miłość, troszczcie się o dary duchowe, szczególnie zaś o dar proroctwa! 2 Ten bowiem, kto mówi językiem, nie ludziom mówi, lecz Bogu. Nikt go nie słyszy, a on pod wpływem Ducha mówi rzeczy tajemne. 3 Ten zaś, kto prorokuje, mówi ku zbudowaniu ludzi, ku ich pokrzepieniu i pociesze. 4 Ten, kto mówi językiem, buduje siebie samego, kto zaś prorokuje, buduje Kościół. 5 Chciałbym, żebyście wszyscy mówili językami, jeszcze bardziej jednak pragnąłbym, żebyście prorokowali. Większy jest bowiem ten, kto prorokuje, niż ten, kto mówi językami – chyba że jest ktoś, kto tłumaczy, aby to wyszło na zbudowanie Kościołowi. 6 Bo przypuśćmy, bracia, że przychodząc do was będę mówił językami: jakiż stąd pożytek dla was, jeżeli nie przemówię do was albo objawiając coś, albo przekazując jakąś wiedzę, albo prorokując, albo pouczając? 7 Podobnie jest z instrumentami martwymi, które dźwięki wydają, czy to będzie flet czy cytra: jeżeli nie można odróżnić poszczególnych dźwięków, to któż zdoła rozpoznać, co się gra na flecie lub na cytrze? 8 Albo jeśli trąba brzmi niepewnie, któż będzie się przygotowywał do bitwy?

Krytyka literacka

W analizowanym fragmencie Paweł przeciwstawia dwa dary duchowe: mówienie językami (λαλῶν γλώσσῃ) i proroctwo (προφητεύων). Kluczowe dla zrozumienia jego argumentacji jest właściwe rozróżnienie tych pojęć. Mówienie językami, czyli glosolalia, oznacza ekstatyczną, niezrozumiałą dla innych wypowiedź skierowaną do Boga. Proroctwo natomiast polega na przekazywaniu innym Słowa Bożego w konkretnej sytuacji, niosącym zachętę, umocnienie lub pocieszenie.

Pierwsze rozróżnienie dotyczy adresata. Ten, kto mówi językami, zwraca się do Boga, natomiast prorok przemawia do ludzi. Drugie rozróżnienie odnosi się do skutków. Glosolalia buduje przede wszystkim osobę, która się nią posługuje, podczas gdy proroctwo służy całej wspólnocie Kościoła. Paweł precyzyjnie opisuje jego owoce, używając trzech greckich terminów: οἰκοδομή (oikodomē – zbudowanie), παράκλησις (paraklēsis – zachęta) i παραμυθία (paramythia – pocieszenie) (1 Kor 14,3). Terminy te podkreślają wspólnotowy i pozytywny charakter proroctwa, przeciwstawiając go indywidualnemu oddziaływaniu glosolalii.

Aby dodatkowo uwydatnić ograniczoną wartość mówienia językami, Paweł sięga po obrazy retoryczne z życia codziennego. Porównuje glosolalię do martwych instrumentów (fletu i cytry), które wydają nierozróżnialne dźwięki, oraz do trąbki wojennej wydającej niepewny sygnał (1 Kor 14,7-8). Takie dźwięki są bezużyteczne, ponieważ nie niosą żadnej treści ani nie prowadzą do działania.

Gatunek literacki

1 Kor 14,1-8 ma charakter parenezy, czyli pouczenia moralno-praktycznego. Paweł nie tworzy traktatu teoretycznego, lecz kieruje konkretne napomnienie do wspólnoty korynckiej, korygując niewłaściwe praktyki związane z używaniem darów duchowych. Jego troską jest, aby charyzmaty były wykorzystywane we wspólnocie w sposób przynoszący jak największy pożytek.

Kompozycja

Fragment 1 Kor 14,1-8 otwiera zasadniczą część listu poświęconą darom duchowym, zwłaszcza glosolalii i proroctwu. Tekst ten wpisuje się w szerszą argumentację zawartą w rozdziałach 12–14, tworzących układ typu A-B-A’, w którym rozdział 13 – Hymn o miłości – stanowi centrum i punkt odniesienia.

Wiersze 1-8 można uznać za spójną mikro-jednostkę, wprowadzającą główne tematy rozwijane w dalszej części rozdziału.

• Wiersze 1-5: otwierają argumentację Pawła dwoma imperatywami („dążcie do miłości, troszczcie się o dary duchowe”), z akcentem na proroctwo. Apostoł uzasadnia pierwszeństwo tego daru, wskazując na jego budujący wpływ na Kościół.
• Wiersze 6-8: zawierają obrazy i analogie (z praktyki apostolskiej, z muzyki i wojskowości), które ilustrują bezużyteczność mowy niezrozumiałej dla innych.

Zwrot „bracia” (ἀδελφοί) w 1 Kor 14,6 wyznacza przejście do nowego etapu argumentacji. Struktura całości ukazuje ścisłe powiązanie tematów: proroctwa, języków, ich interpretacji oraz celu, jakim jest budowanie wspólnoty.

Orędzie teologiczne

Centralnym przesłaniem teologicznym 1 Kor 14,1-8 jest prymat proroctwa nad mówieniem językami, wynikający z jego bezpośredniej wartości dla budowania Kościoła (οἰκοδομή). To orędzie nierozerwalnie łączy się z nadrzędną zasadą miłości (agapē), która nadaje sens wszystkim charyzmatom.

• Prymat miłości – Paweł rozpoczyna od wezwania: „starajcie się posiąść miłość” (1 Kor 14,1). Rozdział 13 wskazał już, że miłość jest kryterium oceny każdego daru: bez niej nawet najbardziej widowiskowe charyzmaty tracą znaczenie.
• Cel darów duchowych – każdy dar powinien służyć wspólnocie. Glosolalia, jako „tajemniczy język”, buduje więź jednostki z Bogiem (1 Kor 14,2), podczas gdy proroctwo bezpośrednio karmi i umacnia ludzi, odpowiadając na konkretne sytuacje (1 Kor 14,3).
• Wartość zrozumiałości – Paweł podkreśla konieczność jasności i komunikatywności darów. Analogie z instrumentami muzycznymi i trąbką wojenną (1 Kor 14,7-8) pokazują, że niezrozumiała mowa nie spełnia swej funkcji.

Podsumowując, Paweł nie odrzuca daru języków, ale wyraźnie wskazuje, że jego użycie publiczne wymaga interpretacji, aby służyło wspólnocie (1 Kor 14,5). Wszystkie dary są podporządkowane nadrzędnemu celowi – budowaniu Kościoła w miłości. Proroctwo jest uprzywilejowane, gdyż wprost odpowiada na ten cel: mówi do ludzi w sposób zrozumiały i duchowo owocny.

Komentarz Ojców Kościoła

Św. Ambroży: „Paweł twierdzi, że proroctwo jest najwyższym darem po miłości, ponieważ przynosi korzyść i pożytek Kościołowi, ponieważ dzięki niemu wszyscy poznają zasady prawa Bożego.”

Św. Jan Chryzostom: „Paweł mówi to, aby pokazać, że zależy mu na dobru Kościoła, a nie na umniejszaniu znaczenia tych, którzy posiadają dar języków. Sam mógłby posiadać ten dar, ale byłby on bezużyteczny i nie miałby żadnego znaczenia dla Kościoła, gdyby nie był tłumaczony.”

Aktualizacja orędzia teologicznego

Jan Paweł II: „Pośród wielorakich darów św. Paweł cenił bardzo dar proroctwa, jak to już zauważyliśmy. Zalecał więc: „Troszczcie się o dary duchowe, szczególnie zaś o dar proroctwa!” (1 Kor 14,1). Z historii Kościoła, a zwłaszcza z życia świętych wynika, że nierzadko Duch Święty inspiruje proroctwa, aby pobudzić wspólnotę chrześcijańską do rozwoju lub przemiany życia. Czasem proroctwa są skierowane do sprawujących władzę, jak w przypadku św. Katarzyny Sieneńskiej, która interweniowała u papieża, by skłonić go do powrotu z Awinionu do Rzymu. Liczni wierni, a szczególnie święci i święte, przynosili papieżom oraz innym pasterzom Kościoła światło i umocnienie konieczne dla wypełnienia ich misji, zwłaszcza w trudnych chwilach dla Kościoła.” (Katecheza środowa z 24.06.1992 r.; Kościół jako wspólnota bogata w charyzmaty)

Papież Franciszek: „Charyzmaty należą do wszystkich i dla dobra wszystkich. Miłość pomnaża charyzmaty; czyni z charyzmatu jednej osoby charyzmat wszystkich.” (Audiencja generalna, 20.11.2024)

KKK 799: „Charyzmaty, zarówno nadzwyczajne, jak również proste i zwyczajne, są łaskami Ducha Świętego, bezpośrednio lub pośrednio służącymi Kościołowi; zostają udzielone w celu budowania Kościoła, dla dobra ludzi oraz ze względu na potrzeby świata.”

Pytania do refleksji

• W jaki sposób moje dary i talenty, zarówno duchowe, jak i naturalne, przyczyniają się do zbudowania mojej wspólnoty (rodziny, parafii, miejsca pracy)?
• Czy staram się, aby to, co mówię lub robię było zrozumiałe i budujące dla innych, czy też pozostaje to „niejasnym dźwiękiem”?
• Jak mogę rozwijać w sobie dar „prorokowania” – czyli umiejętność przekazywania Słowa Bożego w sposób, który zachęca, pociesza i buduje innych?

Lektura poszerzająca:

Basta, P., „«È più grande chi profetizza di chi parla in lingue»: profezia ed edificazione della Chiesa in 1Cor 12-14”, La profezia tra l’uno e l’altro Testamento: studi in onore del prof. Pietro Bovati in occasione del suo settantacinquesimo compleanno, 175-188.