Św. Jan Paweł II i studenci – odpowiedzialność, nadzieja i przyszłość świata

Widział w studentach nie tylko „nadzieję jutra”, ale także ludzi, którzy już dziś mają wpływ na świat. Przez nauczanie, listy, dokumenty i spotkania – wzywał młodych do bycia „ludźmi sumienia”, gotowymi służyć innym w prawdzie, miłości i wolności. Święty Jan Paweł II był nie tylko duchowym przywódcą Kościoła katolickiego, ale również człowiekiem głęboko związanym ze środowiskiem akademickim.

Jego pontyfikat (1978–2005) obfitował w liczne spotkania z młodzieżą, wykładowcami i społecznościami uniwersyteckimi na całym świecie.

Jedna z Internautek, podając opublikowany kilka dni temu wpis KUL w mediach społecznościowych napisała: „Wojtyła to największy i najsławniejszy  wykładowca świata”. Nie minęła się z prawdą.

Papież i studenci – szczególna relacja

Jan Paweł II miał osobistą i wyjątkową więź ze studentami. Jako młody ksiądz i wykładowca akademicki prowadził zajęcia z etyki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, gdzie zyskał szacunek i sympatię studentów. Już jako papież nigdy nie zapomniał tych doświadczeń i wielokrotnie do nich wracał. Podczas pielgrzymek do Polski spotykał się z młodzieżą akademicką, podkreślając ich wyjątkowe powołanie: „Wy jesteście przyszłością świata, wy jesteście nadzieją Kościoła” – mówił podczas spotkania w Krakowie w 1987 roku.

Jan Paweł II często podkreślał, że student nie jest tylko „odbiorcą wiedzy”, ale przede wszystkim człowiekiem poszukującym sensu istnienia. W homilii wygłoszonej na Jasnej Górze do młodzieży akademickiej mówił: „Człowiek jest sobą poprzez prawdę. I dlatego trzeba, ażeby uniwersytet – każde środowisko naukowe – służyło tej prawdzie, która wyzwala”. To służenie prawdzie było w jego rozumieniu  powołaniem uczelni i wszystkich jej członków – zarówno studentów, jak i wykładowców.

KUL – miejsce zapisane w sercu

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II zajmował w sercu papieża szczególne miejsce. Podczas jednej ze swoich pielgrzymek do Lublina w 1987 roku powiedział: „Uniwersytet katolicki jest miejscem, w którym nauka i wiara nie są sobie przeciwstawne, lecz wzajemnie się ubogacają. (…) Dziękuję wam, że KUL jest wierny tej misji”. Przypomniał  wtedy o potrzebie jednoczesnego poszukiwania prawdy i zachowania wierności Ewangelii – czego wyrazem powinno być kształcenie młodych ludzi w duchu odpowiedzialności, etyki i służby.

Punktem kulminacyjnym tej relacji papieża ze studentami i środowiskiem akademickim była jego wizyta na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim 9 czerwca 1987 roku. Był to moment niezwykle symboliczny: profesor KUL-owski powraca do swojej uczelni jako Papież, by przemówić do studentów, wykładowców, świata nauki z Polski i zagranicy.

Na dziedzińcu KUL-u, w obecności licznych przedstawicieli środowisk akademickich, Jan Paweł II wypowiedział znamienne słowa: „Uniwersytecie! Służ Prawdzie! Jeżeli służysz Prawdzie -służysz Wolności. Wyzwalaniu Człowieka i Narodu. Służysz Życiu!”.
To zawołanie – krótkie, ale niezwykle głębokie – na stałe weszło do myśli uniwersyteckiej w Polsce i stało się mottem dla wielu szkół wyższych. W tej samej mowie kontynuował: „Uniwersytet z natury swojej służy przyszłości człowieka i narodu. Jego zadaniem jest stale wywoływać sprawę tej przyszłości w świadomości społecznej. (…) Uczelnie (…) są do tego wezwane ‘od wewnątrz’: z racji swej konstytucji, która jest nieodzowna w służbie prawdy”.

W tej wypowiedzi stwierdził jasno, że uniwersytety nie mogą być neutralne wobec losów człowieka i narodu: ich misja sięga dalej niż tylko dydaktyka i badania: obejmuje świadectwo, formację sumienia, wpływ na przyszłość.

Prof. Alina Rynio, która w 1987 roku była studentką, wspomina, iż papież  wtedy apelował, by „szukali prawdy, prawdzie służyli, prawdzie, którą jest człowiek” – by nie zgodzić się na pomniejszanie godności ludzkiej w imię różnych ideologii.

Warto zauważyć, że w swojej przemowie Jan Paweł II podejmował także kwestie warunków dla młodych naukowców: infrastruktury, współpracy z ośrodkami zagranicznymi, perspektyw pracy i życia w kraju i wzywał akademicką społeczność, by nie milczała wobec wyzwań społecznych i strukturalnych kraju.

Nauka w nauczaniu Jana Pawła II

Dla Jana Pawła II nauka była nie tylko dążeniem do prawdy, ale również moralnym obowiązkiem. W encyklice Fides et Ratio pisał: „Wiara i rozum są jak dwa skrzydła, na których duch ludzki unosi się ku kontemplacji prawdy”.

Papież widział naukę jako służbę człowiekowi i światu. Wzywał do rozwijania wiedzy w sposób integralny, uwzględniający nie tylko kompetencje techniczne, ale również etyczne i duchowe aspekty działalności naukowej.

Odpowiedzialność uniwersytetów – zwłaszcza katolickich

W konstytucji apostolskiej Ex Corde Ecclesiae (1990) Jan Paweł II określił misję uniwersytetów katolickich jako „integralne poszukiwanie prawdy”. Papież zaznaczył w niej: „Uniwersytet katolicki posiada szczególną odpowiedzialność wobec prawdy, ponieważ jego działalność intelektualna winna być prowadzona w świetle wiary”.
Zobowiązywał uczelnie katolickie do poszanowania godności osoby ludzkiej, promowania sprawiedliwości i solidarności, formowania ludzi nie tylko kompetentnych zawodowo, ale także wrażliwych moralnie i duchowo. Dla Jana Pawła II przyszłość świata zależała od tego, jak będą kształcone kolejne pokolenia – nie tylko w sensie wiedzy technicznej, ale w duchu odpowiedzialności, wartości i dobra wspólnego.

Jan Paweł II widział w studentach nie tylko „nadzieję jutra”, ale także ludzi, którzy już dziś mają wpływ na świat. Przez swoje nauczanie, listy, dokumenty i spotkania – wzywał ich do bycia „ludźmi sumienia”, gotowymi służyć innym w prawdzie, miłości i wolności. Odpowiedzialność za to zadanie spoczywa również na uczelniach, które – jak mówił – „mają kształtować nie tylko specjalistów, ale ludzi głęboko zakorzenionych w wartościach”.