„Brzydka, gruba, nielubiana” – raport Akademii Przyszłości o tym, co niszczy dziecięcą wiarę w siebie

„Zależało nam na tym, żeby poza zbadaniem tematu i wyciągnięciem wniosków, porównać dane z przejmującymi historiami podopiecznych Akademii i zestawić je z komentarzami doświadczonych ekspertów z obszaru psychologii, edukacji i nowych technologii” – mówi Agnieszka Grzechnik, wiceprezeska Stowarzyszenia WIOSNA, które prowadzi program Akademia Przyszłości. Jak podkreśla, raport „to apel o uważność, o tworzenie środowisk, w których dzieci mogą czuć się bezpieczne, wartościowe i sprawcze. To zaproszenie do rozmowy o tym, jak wspólnie – jako dorośli – możemy chronić dziecięcą pewność siebie i wspierać ją każdego dnia”.

To wnioski z najnowszego raportu Akademii Przyszłości zatytułowanego „Co zabija dziecięcą wiarę w siebie”, który ukazał się w październiku. Program od ponad 20 lat wspiera dzieci, które zmagają się z brakiem wiary we własne możliwości. Publikacja, dostępna na stronie akademiaprzyszlosci.org.pl, identyfikuje główne czynniki osłabiające poczucie własnej wartości u najmłodszych oraz wskazuje, jak dorośli mogą skutecznie im pomóc.

Z badań wynika, że tylko 8 proc. rodziców ocenia swoje dziecko jako bardzo pewne siebie, a 14 proc. przyznaje, że ich dzieci mają niskie poczucie własnej wartości. Dane te potwierdzają, że problem dotyczy coraz większej liczby rodzin.

Raport pokazuje też ludzką twarz statystyk. „Brzydka, gruba, nielubiana” – tak o sobie mówi 13-letnia Gosia, która przez lata słyszała od rówieśników przykre słowa i z czasem w nie uwierzyła. Z kolei 7-letni Bartek, drobny i niższy od kolegów, powtarza o sobie: „jestem troszeczkę głupi, chyba najgłupszy w klasie”. Takich historii jest wiele, a wszystkie świadczą o tym, że współczesne dzieci coraz częściej zmagają się z brakiem akceptacji i niską samooceną.

Według autorów raportu, najsilniej na poczucie wartości dzieci wpływają przemoc słowna, krytyka oraz porównywanie się z innymi. Aż 87 proc. ankietowanych rodziców wskazało na hejt i krytykę jako główne źródła problemu, a 86 proc. zwróciło uwagę na szkodliwe porównania. Dodatkowo 85 proc. badanych uważa, że media społecznościowe pogłębiają ten kryzys.

„Kluczowa jest równowaga między światem online a offline. Rodzinne rytuały, aktywności w grupie, zajęcia sportowe czy choćby czas spędzany razem bez telefonów uczą dzieci czerpać satysfakcję z realnych więzi i budują odporność na cyfrowe uzależnienia. Musimy też pamiętać, że przykład idzie z góry” – podkreśla Jowita Michalska, założycielka Digital University.

„Cyfrowy świat nie jest ani dobry, ani zły sam w sobie – decyduje sposób korzystania. Problem zaczyna się wtedy, gdy ekran staje się dla dziecka ucieczką od emocji, trudnych relacji czy nudy” – dodaje Marek Grzywna, prezes fundacji STEAMlab.

Raport pokazuje też, że co trzeci rodzic uważa, iż współczesne dzieci są mniej pewne siebie niż dawniej, choć 36 proc. ma odmienne zdanie. Aż trzy czwarte badanych przyznaje jednak, że sami w dzieciństwie zmagali się z brakiem wiary w siebie – najczęściej z powodu braku akceptacji ze strony rodziców lub rówieśników.

„Najbliższe relacje są jak lustra: w nich dziecko po raz pierwszy widzi siebie. Jeśli w odbiciu dostaje akceptację, empatię i szacunek, uczy się: ‘jestem ważne’. Jeśli doświadcza obojętności czy odrzucenia, rodzi się w nim przekonanie: ‘coś jest ze mną nie tak’, ‘nie zasługuję na miłość’” – wyjaśnia Przemek Staroń, psycholog, edukator i autor serii „Szkoła bohaterek i bohaterów”.

Autorzy raportu podkreślają, że istnieje powód do nadziei. Aż 86 proc. rodziców wierzy, że pewność siebie nie jest cechą wrodzoną, lecz można ją rozwijać poprzez wychowanie, akceptację i wsparcie dorosłych.

Akademia Przyszłości zachęca, by zapoznać się z pełną treścią raportu i dowiedzieć się, jak chronić wiarę dzieci w siebie.