Rozpoczynają się centralne obchody 60. rocznicy orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich

Centralne obchody 60. rocznicy wystosowania orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich (1965) odbędą się 18 i 19 listopada we Wrocławiu. Wezmą w nich udział członkowie episkopatów Polski i Niemiec, nuncjusz apostolski w Polsce oraz przedstawiciele władz obu państw, których dotyczył ten przełomowy dokument.

Główne uroczystości 60. rocznicy pamiętnego orędzia odbędą się 18 listopada we Wrocławiu z udziałem przedstawicieli episkopatów Polski i Niemiec. Tego dnia planowana jest, wprowadzająca w wydarzenie, konferencja prasowa z udziałem biskupów obydwu krajów w Muzeum Archidiecezjalnym. Wezmą w niej udział metropolita wrocławski abp Józef Kupny, przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski abp Tadeusz Wojda, abp Stanisław Budzik – przewodniczący Zespołu KEP ds. Kontaktów z Konferencją Episkopatu Niemiec, przewodniczący Konferencji Episkopatu Niemiec bp Georg Bätzing oraz bp Bertram Meier, biskup Augsburga i przewodniczący Komisji ds. Kościoła Powszechnego w niemieckim episkopacie.

Gospodarz uroczystości metropolita wrocławski abp Józef Kupny wskazuje nie tylko na historyczny, ale i współczesny wymiar rocznicy wydarzenia sprzed 60 lat.

– Mamy zamiar nie tylko przypominać ten ważny, a wręcz wizjonerski krok polskich biskupów, ten gest wyciągniętej ręki w kierunku niemieckich braci w biskupstwie. Po 60 latach we Wrocławiu chcemy wspólnie powiedzieć naszym narodom, Europie i światu, jak ważne jest pojednanie oparte na prawdzie, dialogu i przebaczeniu – mówi abp Józef Kupny.

Arcybiskup przypomina, że wbrew obowiązującym narracjom, orędzie proponowało spojrzenie na tysiąc lat sąsiedztwa bez uprzedzeń, z odwagą i empatią. Zawierało katalog wartości, które do dziś pozostają fundamentem pokojowych relacji.

– Tego nie mógł przewidzieć autor orędzia, mój poprzednik kard. Bolesław Kominek, ale list wystosowany do niemieckich biskupów zaledwie 20 lat po wojnie okazuje się niezwykle aktualny również i dziś, w tych niespokojnych czasach. W momencie, kiedy relacje polsko-niemieckie przeżywają swoje zakręty. Dlatego szczególnie cieszę się, że we Wrocławiu dajemy przykład pojednania nie tylko przez słowa, ale i przez czyny – dodaje abp Kupny.

Uroczyste obchody rozpoczną się we wtorek 18 listopada o godz. 11.00 przed pomnikiem kard. Bolesława Kominka przy ul. Najświętszej Maryi Panny na Wyspie Piasek. Następnie ich uczestnicy przeniosą się do archikatedry wrocławskiej pw. św. Jana Chrzciciela, gdzie o godz. 12.30 zostanie odprawiona Msza święta z udziałem polskich i niemieckich biskupów oraz nuncjusza apostolskiego w Polsce. Wstęp do katedry jest wolny.

Częścią świętowania jest otwarcie stałej wystawy „Pojednanie dla Europy” w Muzeum Archidiecezjalnym przy pl. Katedralnym 16, którą we wtorek od godz. 16.00 każdy będzie mógł zwiedzać.

Kolejnym punktem obchodów będzie, zaplanowana na godz. 17.00 w kościele NMP na Piasku modlitwa ekumeniczna ze śpiewami z Taize z udziałem chrześcijan różnych wyznań. Również na to wydarzenie wstęp jest wolny.

Zwieńczeniem całego dnia będzie wieczorny koncert „Wrocław dla pojednania” w Narodowym Forum Muzyki, poświęcony historii stosunków polsko-niemieckich wpisanych w dzieje Wrocławia (wstęp biletowany).

Drugiego dnia, w środę 19 listopada, odbędzie się międzynarodowa konferencja naukowa „60. rocznica Orędzia biskupów polskich do biskupów niemieckich” na Papieskim Wydziale Teologicznym pt. z udziałem m.in. prof. Normana Daviesa (wstęp wolny).

Współorganizatorem obchodów jest Ośrodek Pamięć i Przyszłość (Centrum Historii Zajezdnia). Instytucja od lat propaguje historię Orędzia Pojednania oraz wizjonerską postawę arcybiskupa wrocławskiego Bolesława Kominka, który zaproponował nowe spojrzenie na relacje polsko-niemieckie.

Obchody 60. rocznicy powstania historycznego listu biskupów polskich do niemieckich ze słowami „przebaczamy i prosimy o przebaczenie” trwają przez cały rok 2025. Rada Miejska Wrocławia ustanowiła 2025 Rokiem Pojednania, a okazją do świętowanie jest także 80-lecie polskiego Wrocławia. W mieście realizowane są projekty kulturalne, edukacyjne i naukowe oraz koncerty, widowiska plenerowe i artystyczne.

Pod koniec Soboru Watykańskiego II biskupi polscy wystosowali orędzie do biskupów niemieckich, w których padło słynne zdanie „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”. Autorem tych słów był arcybiskup wrocławski Bolesław Kominek. Orędzie z 18 listopada 1965 r. stanowiło przełomowy gest pojednania po zniszczeniach II wojny światowej. Wysłane zostało przez 34 polskich hierarchów, w tym prymasa Stefana Wyszyńskiego i abp. Karola Wojtyłę, z inicjatywy bp. Bolesława Kominka, późniejszego metropolity wrocławskiego i kardynała. Adresaci otrzymali zaproszenie do uczestnictwa w obchodach Milenium Chrztu Polski oraz modlitwy o pokój.

Słowa „Wir vergeben und bitten um Vergebung”, czyli „przebaczamy i prosimy o przebaczenie”, zmieniły na zawsze relacje polsko-niemieckie, dając szansę na prowadzenie dialogu pomiędzy naszymi narodami i zarazem stając się jednym z najważniejszych elementów dziedzictwa europejskiego.

– Kard. Bolesław Kominek jako pierwszy przełamał tabu, pisząc o opozycji antynazistowskiej w Niemczech i dostrzegając cierpienia wysiedlonych Niemców z terenów przyłączonych do Polski w 1945 roku. Mimo pamięci o trudnych i bolesnych momentach w historii stosunków polsko-niemieckich, dostrzegał także wiele pozytywnych elementów w tych relacjach – wyjaśnia dr hab. Wojciech Kucharski, zastępca dyrektora Centrum Historii Zajezdnia.

Orędzie odczytano w polskich kościołach w dniach 15-16 grudnia 1965 r. na mocy komunikatu Sekretariatu Episkopatu. W kraju spotkało się ono z gwałtowną krytyką ze strony władz komunistycznych, które obawiały się jakiegokolwiek zbliżenia z Zachodem. Ponieważ orędzie w swojej wymowie wkraczało w sferę relacji międzynarodowych, na które komunistyczny rząd chciał mieć monopol, stojący na czele PZPR Władysław Gomułka przypuścił frontalny atak na Kościół katolicki w Polsce.