Papież Leon XIV spotka w Stambule ślady swoich poprzedników

Kiedy Leon XIV, jako piąty papież ery nowożytnej, przyjedzie z wizytą do Turcji, spotka tam ślady swoich poprzedników.  Wizyta apostolska Leona XIV w Turcji odbędzie się w dniach 27-30 listopada br.

Stambuł to miasto ukształtowane przez islam, pomimo narzuconego mu sekularyzmu z poprzednich dekad. Jest to jednak również miasto chrześcijańskie, jedno z najważniejszych w historii świata: Konstantynopol, miasto pierwszych soborów chrześcijańskich, gdzie debatowano nad wyznaniami wiary i przypieczętowywano schizmy; Bizancjum, miasto Cesarstwa Wschodniorzymskiego, miejsce ostatniej chrześcijańskiej bitwy obronnej w 1453 r., oraz Hagia Sophia, przez wieki największy kościół w świecie chrześcijańskim.

Obok około 2000 meczetów, w granicach tej 16-milionowej metropolii znajduje się nadal około 150 kościołów chrześcijańskich: ormiańskich, greckokatolickich, katolickich, syryjskich, anglikańskich i protestanckich. Parafie, często ukryte, odległe i rzadko odwiedzane przez turystów lub pielgrzymów z Zachodu, wiodą skromne życie w cieniu, z dala od błogosławieństw postmodernistycznej cywilizacji: sklepów z telefonami komórkowymi, zakładów fryzjerskich, budek z kebabem itp.

Piąty papież ery nowożytnej

Kiedy Leon XIV przybędzie do Stambułu 27 listopada jako piąty papież ery nowożytnej, po Pawle VI (1967), Janie Pawle II (1979), Benedykcie XVI (2006) i Franciszku (2014), natknie się również na zaskakujące ślady swoich poprzedników. Na przykład, od 1921 roku przed łacińską katedrą Ducha Świętego w dzielnicy Harbiye, stoi pomnik „papieża pokoju” z czasów I wojny światowej, Benedykta XV (1914–1922).

Pomnik papieża w Stambule, i to z czasów skrajnie świeckich? Wzniesiony zaledwie kilka tygodni przed śmiercią Benedykta XV, upamiętnia wieloaspektową pomoc humanitarną papieża dla cierpiących oraz jego niestrudzone, ostatecznie daremne, wysiłki dyplomatyczne, mające na celu przekonanie walczących mocarstw Europy do zawarcia pokoju.

Na Zachodzie inicjatywy Benedykta XV szybko popadły w zapomnienie. Tutaj, nad Bosforem, gdzie Imperium Osmańskie rozpadło się podczas wojny u boku Austro-Węgier i Niemiec, inskrypcja na pomniku wciąż upamiętnia „wielkiego papieża światowej tragedii, Benedykta XV – dobroczyńcę narodów bez względu na narodowość i religię, jako dowód wdzięczności Orientu (1914–1919)”.

„Ulica papieża Roncallego”

Pobliska ulica, przy której mieści się siedziba Konferencji Biskupów Turcji, nosi nawet imię papieża.  W 2001 roku Mustafa Sarigul, ówczesny burmistrz dzielnicy Sisli, przemianował dawną ulicę „Ölcek Sokak” na „Papa Roncalli Sokak” (Ulica papieża Roncallego). Abp Angelo Giuseppe Roncalli, późniejszy papież Jan XXIII (1958–1963), pełnił funkcję nuncjusza apostolskiego w Turcji i Bułgarii w latach 1934–1944, z siedzibą w Ankarze. W tym czasie, według burmistrza, dowiódł, że jest „przyjacielem Turków”, a nawet nauczył się ich języka.

Sarigul uhonorował kanonizowanego w 2014 roku papieża II Soboru Watykańskiego jako „inicjatora dialogu chrześcijańsko-muzułmańskiego”. W obecności patriarchów grecko-prawosławnego i ormiańskiego, polityk określił „mozaikę” różnych kultur, jaka istnieje w Stambule, jako „bogactwo dla każdej społeczności”. Jednak w życiu powszednim  jednak nie wszystkie te „elementy mozaiki” zawsze cieszą się uznaniem tureckich władz. W rzeczywistości nie wszystkie z tych „kawałków mozaiki” są zawsze mile widziane w oczach tureckich władz.

„Zakłopotany minister”

Podczas wizyty w Turcji w 2006 roku papież Benedykt XVI (2005-2013) poświęcił również posąg Jana XXIII. Niemal naturalnej wielkości rzeźba z brązu, autorstwa artysty Carlo Balljany, została później umieszczona przed włoskim kościołem narodowym św. Antoniego. Ten największy kościół katolicki w Stambule znajduje się w dzielnicy Galata, przy deptaku Istiklal Caddesi.

Podobnie jak Benedykt XVI w 2006 roku, również papież Franciszek (2013-2025) odwiedził Hagia Sophię w 2014 roku. Świątynia zbudowana za czasów cesarza Justyniana w VI wieku, została przekształcona w meczet w 1453 roku, a w 1935 roku w muzeum. Podczas swojej krótkiej wizyty w 1967 roku w tym niegdyś największym kościele świata ukląkł na modlitwę papież Paweł VI, co wprawiło w zakłopotanie tureckiego ministra spraw zagranicznych. Wreszcie papież Franciszek  w 2020 roku przeżywał bardzo jak prezydent Erdoğan nakazał ponownie przekształcić Hagia Sophia w meczet. 

Tym razem, w planie rozpoczynającej się 27 listopada podróży nowego papieża Leona XIV; nie ma Hagia Sophii. Natomiast w sobotni poranek 29 listopada  papież odwiedzi Meczet Sułtana Ahmeda, znany jako „Błękitny Meczet” ze względu na bogatą mozaikę – a do czasu przekształcenia Hagia Sophii w 2020 roku, główny meczet miasta. Wielka katolicka Msza św. sprawowana przez papieża  odbędzie się w hali widowiskowo-sportowej „Volkswagen Arena”.