Papież spotkał się z przywódcami Kościołów i wspólnot chrześcijańskich w Turcji

W trzecim dniu wizyty apostolskiej, w sobotę rano Leon XIV spotkał się prywatnie w syryjsko-prawosławnym kościele św. Efrema w Stambule z przywódcami Kościołów i wspólnot chrześcijańskich w Turcji.

Krótko przed godziną 9:25 czasu miejscowego papież opuścił „Błękitny Meczet” i udał się do syryjskiego kościoła prawosławnego pw. św. Efrema, znajdującego się w Yeşilköy, po europejskiej stronie Stambułu. Kościół, poświęcony Efremowi Syryjczykowi, został otwarty i konsekrowany w 2023 roku – po trwającej około dekady budowie, kilkakrotnie przekładanej z powodu pandemii Covid-19 i trzęsienia ziemi. Jest to pierwszy i jak dotąd jedyny kościół wybudowany w Turcji od czasu powstania Republiki.

Papież Leon XIV spotkał się prywatnie z przywódcami i przedstawicielami Kościołów i wspólnot chrześcijańskich, z których niektórzy byli wczoraj obecni w Izniku na uroczystości upamiętniającej 1700. rocznicę Soboru Nicejskiego. Dziś wszyscy zasiedli wokół okrągłego stołu, a papież został powitany przez Patriarchę Ekumenicznego Konstantynopola, Bartłomieja.

Nowe spotkania po Nicei

Spotkanie za zamkniętymi drzwiami trwało długo. Jak poinformowało watykańskie Biuro Prasowe „w przemówieniu  papież Leon XIV powrócił do wagi Soboru Nicejskiego i wczorajszej celebracji, której centrum stanowiła Ewangelia Wcielenia”. Papież „prosił o modlitwę i zapewnił o nowych spotkaniach i chwilach takich jak ta, której doświadczyliśmy, nawet z tymi Kościołami, które nie mogły być obecne. Przypomniał o prymacie ewangelizacji i głoszeniu kerygmatu, a także przypomniał, że podziały wśród chrześcijan stanowią przeszkodę dla ich świadectwa”.

Na koniec papież „zaprosił wszystkich do wspólnej duchowej podróży wiodącej do Jubileuszu Odkupienia w 2033 roku, z myślą o powrocie do Jerozolimy, do Wieczernika, miejsca Ostatniej Wieczerzy Jezusa z uczniami, gdzie umył im nogi, oraz miejsca Pięćdziesiątnicy. Ta podróż prowadzi do pełnej jedności cytując swoje biskupie motto: `In illo uno unum` – `W Nim stanowimy jedno`”.

Papież wpisał się do księgi pamiątkowej. „W związku z tą historyczną okazją, kiedy świętujemy 1700 lat od Soboru Ekumenicznego w Nicei, gromadzimy się, aby odnowić naszą wiarę w Jezusa Chrystusa, prawdziwego Boga i prawdziwego człowieka, celebrując wiarę, którą wspólnie wyznajemy. Życzę wielu błogosławieństw wszystkim, którzy się tutaj zgromadzili, oraz wszystkim wspólnotom, które reprezentują” – napisał Ojciec Święty.

W prezencie Leon XIV otrzymał pastorał od metropolity Filüksinusa Yusufa Çetina z Kościoła syryjsko-prawosławnego – organizatora spotkania. Metropolita otrzymał pastorał 40 lat temu podczas swojej konsekracji biskupiej.

Chrześcijanie w Turcji

Turcja jest jednym z najważniejszych regionów wczesnego chrześcijaństwa. Do XX wieku chrześcijanie stanowili znaczącą mniejszość w sercu Imperium Osmańskiego, stanowiąc około 30 procent populacji. Obecnie ich liczba zmniejszyła się do około 100 tys. wśród około 85,5 miliona mieszkańców Turcji Ponad 99 procent stanowią muzułmanie.

Przyczynami tego drastycznego spadku chrześcijaństwa są ludobójstwo Ormian podczas I wojny światowej, masowa wymiana ludności grecko-tureckiej po traktacie lozańskim z 1923 roku – osmańscy Grecy i chrześcijańscy Turcy udali się do Grecji, a greccy muzułmanie do Turcji – pogrom antychrześcijański w 1955 roku oraz dekady polityki religijnej niekorzystnej dla chrześcijan.

Od 1955 roku w samym Stambule grecka wspólnota prawosławna, obok Ormian i Żydów, jedyna oficjalnie uznana niemuzułmańska wspólnota religijna w Turcji, skurczyła się z około 85 tys. do około 2 tys. Najliczniejszą grupą chrześcijańską pozostają Ormianie, liczący od 50-60 tys. osób. Niektórzy przedstawiciele Kościoła zakładają jednak, że istnieją również dziesiątki tysięcy tzw. krypto-Ormian, którzy nie praktykują otwarcie swojego chrześcijaństwa.

Według danych watykańskich, w Turcji żyją 33 tys. katolików, co stanowi 0,04 proc. ludności tego kraju. Większość wiernych pochodzi z zagranicy m. in. Afrykanie i Filipińczycy. Istnieje siedem katolickich jednostek administracyjnych (diecezji i wikariatów apostolskich), w których skład wchodzą 40 wspólnoty parafialne i 18 ośrodków duszpasterskich. Opiekę duszpasterską nad wiernymi sprawuje 10 biskupów, 18 księży diecezjalnych, 58 zakonników, 37 siostry zakonne i dwóch stałych diakonów. W duszpasterstwie działa też 1 członek instytutów świeckich, 2 misjonarzy świeckich oraz 56 katechistów. Do kapłaństwa przygotowuje się 11 seminarzystów. W kraju tym pracują m.in. franciszkanie, dominikanie, kapucyni, asumpcjoniści, misjonarze (lazaryści), salezjanie, siostry Notre Dame.

Zasada świeckości

Zasada świeckości zawarta w tureckiej konstytucji przewiduje ścisły rozdział religii od państwa, a także wolność wyznania i praktyk religijnych. W praktyce jednak państwowy urząd ds. religii kontroluje wszelkie działania związane z islamem. Pod długoletnimi rządami obecnego prezydenta Recepa Tayyipa Erdogana (od 2003 r.) sytuacja chrześcijan uległa pewnej poprawie. Kościoły chrześcijańskie nadal nie są jednak uznawane za podmioty prawne.