Betlejem planuje radosne Boże Narodzenie, by dać nadzieję w Ziemi Świętej

Po dwóch latach przygnębiających obchodów Bożego Narodzenia z powodu trwającej wojny Hamasu z Izraelem, w tym roku święta będą obchodzone w Ziemi Świętej w pełnej okazałości, zwłaszcza w Betlejem. „Choinka już stoi, a wszyscy odpowiedzialni pracują 24 godziny na dobę, aby przygotować wszystko na Boże Narodzenie” – powiedziała katolickiemu portalowi National Catholic Reporter (NCR) zastępczyni burmistrza Betlejem, Lucy Talgieh, katoliczka. „Po pięciu latach zamknięć związanych z Covid-19 i potem wojny chcemy naprawdę świętować”.

Uroczystości obejmą ceremonię zapalenia świateł na choince na Placu Żłóbka, a ulice prowadzące do placu i Bazyliki Narodzenia Pańskiego będą udekorowane świetlnymi ozdobami. Wróci także pełnowymiarowy jarmark świąteczny oraz zaśpiewa chór w Wigilię Bożego Narodzenia. Coroczna procesja z Jerozolimy do Betlejem w Wigilię, prowadzona przez łacińskiego patriarchę Jerozolimy, kardynała Pierbattistę Pizzaballę, która w ostatnich dwóch latach miała bardzo przygnębiający charakter, ma być tym razem o wiele bardziej radosna.

Decyzja o przywróceniu tradycyjnych publicznych obchodów Bożego Narodzenia odzwierciedla nadzieję, że wojna w Gazie może zbliżać się ku końcowi, co z kolei dodaje otuchy chrześcijanom w Ziemi Świętej, zwłaszcza w Betlejem, którzy borykają się z dramatyczną sytuacją gospodarczą. Krucha gospodarka Betlejem, zwłaszcza lokalnej wspólnoty chrześcijańskiej, jest w ogromnym stopniu zależna od pielgrzymek. Przez minione stulecie sklepy wokół Placu Żłóbka, sprzedające przepiękne krzyże z masy perłowej oraz ręcznie rzeźbione szopki wykonywane przez lokalnych chrześcijańskich artystów, utrzymywały całe wielopokoleniowe rodziny.

W czasie zamknięć z powodu Covid-19 oraz podczas wojny niemal wszystkie sklepy były zamknięte, a większość rzemieślników zamknęła swoje pracownie, być może na stałe, z powodu braku pielgrzymów, opierając się jedynie na sprzedaży internetowej.

Turystyka zaczęła podnosić się pandemii, gdy 7 października 2023 r. Hamas zaatakował terytorium Izraela, wywołując wojnę. Z dnia na dzień praktycznie wszystkie zagraniczne linie lotnicze odwołały loty do Tel Awiwu, co uczyniło niemal niemożliwym dotarcie do Izraela, także dla pielgrzymów. Nawet ci, którym udało się przyjechać, byli blokowani przed wjazdem na Zachodni Brzeg przez izraelskie służby bezpieczeństwa.

W grudniu 2023 r. biskupi Kościołów chrześcijańskich w Jerozolimie wspólnie wezwali wszystkie parafie chrześcijańskie do odwołania publicznych obchodów Bożego Narodzenia i zamiast tego do zbierania datków dla ofiar wojny. „Nie żyjemy w normalnych czasach” – napisali biskupi w oświadczeniu z 2023 r. „Dlatego my, biskupi i zwierzchnicy Kościołów w Jerozolimie, wzywamy nasze parafie do rezygnacji z niekoniecznych uroczystości w tym roku”. Jednak rok później patriarchowie i liderzy Kościołów przyznali, że ograniczenia zaszkodziły lokalnym chrześcijanom. „Choć mieliśmy dobre intencje w zeszłym roku” – napisali zwierzchnicy Kościołów we wspólnym oświadczeniu z 2024 r. – „wielu na świecie błędnie zinterpretowało to wezwanie jako ‘odwołanie Bożego Narodzenia’ w Ziemi Świętej — miejscu narodzin naszego Pana. Z tego powodu ‘nasze wyjątkowe świadectwo o przesłaniu Bożego Narodzenia: o świetle wychodzącym z ciemności’ (J 1,9) zostało osłabione nie tylko na całym świecie, ale także wśród naszego własnego ludu”. Mimo to władze Betlejem w zeszłym roku ograniczyły publiczne uroczystości do absolutnego minimum, solidaryzując się z Palestyńczykami w Gazie.

W tym roku będzie inaczej. Za zgodą Autonomii Palestyńskiej, która administruje częścią Zachodniego Brzegu, wiele sklepów, restauracji i hoteli w Betlejem będzie otwartych przez cały grudzień, a być może i dłużej. „Pielgrzymi mogą spodziewać się bezpieczeństwa i ochrony” – powiedziała zastępczyni burmistrza Talgieh.

Franciszkanin, ojciec Rami Askarieh, proboszcz w Jerozolimie, powiedział, że decyzja o pełnym umożliwieniu katolikom celebracji świąt Bożego Narodzenia w tym roku została podjęta przez kard. Pizzaballę, łacińskiego patriarchę Jerozolimy.

“Podczas październikowego spotkania patriarcha nalegał, że będziemy obchodzić Boże Narodzenie tak, jak muzułmanie obchodzą Ramadan, a Żydzi swoje święta” – powiedział o. Askarieh. „Ludzie są wyczerpani wszystkim, co się tutaj wydarzyło. Potrzebują symbolu nadziei, światła w ciemności. Świętowanie Bożego Narodzenia i pokoju daje im nadzieję. Powiedział, że musimy dać tę radość wszystkim wokół nas — chrześcijanom i niechrześcijanom”.

Elisa Leopold Moed, dyrektor generalna Travelujah, izraelskiego biura turystycznego organizującego pielgrzymki chrześcijańskie  powiedziała, że obecnie jest „większe zainteresowanie” przyjazdem do Izraela niż od początku wojny. Chociaż wiele linii lotniczych znów lata do Izraela, zaznaczyła, że dla grup jest już zdecydowanie za późno, aby zarezerwować podróż na tegoroczne Boże Narodzenie. „Problem polega na tym, że kiedy grupy chciały zarezerwować loty na zimę kilka miesięcy temu, nie było dostępnych miejsc” – powiedziała. Większość grup rezerwuje 6–12 miesięcy wcześniej, wyjaśniła. „Sześć miesięcy temu trwała wojna z Iranem”.

Dobrą wiadomością jest to, że ceny biletów grupowych w obie strony z Ameryki Północnej znacząco spadły, z co najmniej 2000 dolarów na podróżnego do około 1400 dolarów na większość 2026 roku. Choć grupy pytają o bezpieczeństwo, ich największą obawą, jak mówi Moed, jest to, czy będą mogły wjechać do Betlejem, które jest otwarte dla turystów od ponad roku.

„Odpowiedź brzmi: nasze grupy wjeżdżają teraz do Betlejem. Idziemy do bazyliki, jemy obiad w restauracji w Betlejem i robimy zakupy. Biura podróży współpracują, aby to umożliwić. Betlejem jest otwarte” – zapewniła.

Talgieh powiedziała, że Betlejem spodziewa się co najmniej 11 000 odwiedzających w tygodniu Bożego Narodzenia. Choć liczba ta może wydawać się niewielka, jest dla mieszkańców miasta znakiem nadziei. „Betlejem jest właściwym miejscem do świętowania Bożego Narodzenia. Z pomocą Jezusa odrodzimy się. Oczekujemy lepszej przyszłości” – powiedziała zastępczyni burmistrza miasta, w którym narodził się Jezus.