List Ojca Świętego Leona XIV z okazji nadania Maestro Ricardo Mutiemu Nagrody Ratzingera | 12 grudnia 2025

Rok: 2025
Autor: Leon XIV

Drodzy Bracia i Siostry!

Jestem bardzo wdzięczny za ten Koncert z okazji Świąt Narodzenia Pańskiego. Św. Augustyn, w swoim traktacie o muzyce, nazywa ją scientia bene modulandi (sztuką dobrego kształtowania), łącząc ją ze sztuką prowadzenia serca ku Bogu. Muzyka jest uprzywilejowaną drogą do zrozumienia najwyższej godności istoty ludzkiej i potwierdzenia jej najbardziej autentycznego powołania.

Dziękuję instytucjom, które zorganizowały to wydarzenie – Dykasterii Kultury i Edukacji oraz Papieskiej Fundacji Gravissimum Educationis – i wszystkim, którzy w różny sposób umożliwili jego realizację.

Kieruję moje pozdrowienie do Maestra Riccarda Mutiego, któremu dziś zostaje przyznana ta Nagroda Ratzingera – wyraz uznania dla jego życia w pełni poświęconego muzyce, przestrzeni dyscypliny i objawienia. Papież Benedykt XVI lubił przypominać, że „prawdziwe piękno rani, otwiera serce, poszerza je”, a w muzyce poszukiwał głosu Boga w wszechświecie. Na tej drodze poszukiwania piękna miał Pan, drogi Maestro, okazję wielokrotnie spotykać Kardynała Ratzingera, począwszy od czasów, gdy uczęszczał on na koncerty w Salzburgu i Monachium, a później w Rzymie. W kolejnych latach Papież Benedykt uczestniczył w Pańskich występach w Auli Pawła VI, gdzie wręczył Panu Wielki Krzyż Św. Grzegorza Wielkiego. Nagroda, którą dziś Pan otrzymuje, jest kontynuacją tej więzi, dialogu otwartego na tajemnicę i ukierunkowanego na dobro wspólne, na harmonię.

Tę etyczną odpowiedzialność sztuki muzycznej pięknie ukazał mój czcigodny Poprzednik, Papież Franciszek, który kochał muzykę i słuchał jej z duchową wrażliwością. Muzyka – mówił – „daje tym, którzy ją uprawiają mądre i spokojne spojrzenie, dzięki któremu łatwiej przezwyciężyć podziały i antagonizmy, aby być – podobnie jak instrumenty orkiestry lub głosy chóru – zharmonizowane, aby nie dopuszczać do fałszowania i korygować dysonanse, które są również przydatne dla dynamiki kompozycji, pod warunkiem, że są zintegrowane z mądrą strukturą harmoniczną”.[1] Harmonizować znaczy łączyć różnice, które mogłyby się zderzyć, pozwalając im wspólnie stworzyć nadrzędną jedność. Także cisza służy temu celowi: nie jest nieobecnością, lecz przygotowaniem, ponieważ w niej kształtuje się możliwość słowa, w pauzie zaś wyłania się prawda.

Maestro Muti, Pański sposób rozumienia dyrygentury – sztuki słuchania i odpowiedzialności – znajduje odzwierciedlenie także w Pańskiej naturalnej skłonności do wychowywania. Świadczą o tym Pańskie więzi z włoskimi konserwatoriami i praktyka „otwartych prób”, proponowanych jako forma dzielenia się, w których każdy gest jest aktem zaufania, zaproszeniem bardziej niż rozkazem.

Dlatego szczególnie trafne wydaje się przyznanie Nagrody Ratzingera komuś, kto umiał strzec tego, co Benedykt XVI uważał za serce sztuki: możliwości, by poprzez piękno zabrzmiała iskra Bożej obecności.

Dziękuję Młodzieżowej Orkiestrze „Luigi Cherubini”, której udział pozwolił, aby wybrzmiały talent i kreatywność ludzi młodych, oraz Chórowi „Guido Chigi Saracini” z Katedry Sieneńskiej.

Dzisiejszy koncert jest okazją do podjęcia refleksji i zaangażowania na polu edukacji: bowiem miliony chłopców i dziewcząt na świecie nie mają dostępu do żadnej formy kształcenia. Dlatego z nadzieją przychylam się do powstania Obserwatorium ds. Nierówności i Powszechnego Dostępu Do Edukacji, ogłoszonego przy okazji niedawnego Jubileuszu Świata Wychowania. Dykasteria Kultury i Edukacji jednoczy wokół tego projektu wszystkich, którym leży na sercu wychowanie młodych, począwszy od Galileo Foundation, która wyraziła swoje poparcie, poprzez wsparcie dzisiejszego wieczoru i projektów edukacyjnych Fundacji Gravissimum Educationis.

Siostry i bracia, w perspektywie zbliżających się Świąt Bożego Narodzenia ponawiam zaproszenie do wytrwałej modlitwy, aby Bóg obdarzył nas darem pokoju. Dla was wszystkich, a także dla łączących się dzięki transmisji telewizyjnej, z serca przyzywam błogosławieństwa Pana. Dziękuję.

[1] Przemówienie do uczestników IV Międzynarodowego Spotkania Chórów w Watykanie, 8 czerwca 2024 r.