Wojna o żłóbki? Intencje władz lokalnych we Francji nie mogą wskazywać na prozelityzm
15 grudnia 2025 | 18:30 | Polskifr.fr | Béziers Ⓒ Ⓟ
Fot. EastnewsSpór o bożonarodzeniowe żłóbki stał się we Francji jednym z najbardziej symbolicznych pól bitwy z jednej strony o tożsamość, z drugiej – laickość. Każdego roku na przełomie listopada i grudnia w kraju rozkręca się cykl przewidywalny jak kalendarz adwentowy: instalacja crèches, protesty organizacji laickich, kolejne odwołania do sądów administracyjnych, i polityczne deklaracje o „obronie tradycji” lub o „zagrożeniu świeckości Republiki”. Tymczasem 79 proc. Francuzów chce żłobków w przestrzeni publicznej. W 2025 r. spór ten znów wybuchł z pełną mocą – a jego epicentrum, jak zwykle, stało się Béziers.
Béziers: jedenaście lat konfrontacji i „wóz Drzymały”
W Béziers mer Robert Ménard już jedenasty rok z rzędu wystawia żłóbek w ratuszu, ignorując wielokrotne orzeczenia sądowe nakazujące jego przeniesienie. W tym roku instalacja odbyła się w atmosferze protestów zorganizowanych przez Ligue des droits de l’Homme i inne organizacje laickie. Ménard jak co roku odpowiada kontrargumentem masowego poparcia: „Mamy co roku 20–25 tysięcy podpisów w księdze gości. Ludzie to uwielbiają!”.
Żłóbek stoi więc dalej – na kółkach, gotowy do szybkiego przestawienia, jeśli pojawi się kolejny nakaz sądu. To coś na wzór wozu Drzymały zaboru pruskiego, polskiego symbolu walki z absurdalnym prawem germanizacji Polaków na początku XX w. Kiedy urzędnicy uznali, że wóz stojący w jednym miejscu powyżej doby jest budynkiem, Drzymala przestawiał swoje mieszkanie by udowodnić, że wóz nie jest nieruchomością, a on może dalej tam mieszkać.
Nie tylko Béziers: mapa francuskich frontów żłobkowych
Choć Béziers przyciąga uwagę mediów, to podobne spory trwają równolegle w wielu miastach i miasteczkach Francji.
Perpignan
W 2017 r. sąd nakazał usunięcie crèche (żłóbka) z ratusza. W 2025 r. władze znalazły rozwiązanie „kompromisowe”: przeniosły ekspozycję do pobliskiej Loge de Mer – budynku powiązanego z ratuszem, lecz formalnie niebędącego jego częścią. „Jeszcze piękniejsza niż wcześniej” – podkreślono w komentarzu medialnym.
Beaucaire (Gard)
To jedna z najbardziej radykalnych sytuacji. W lutym 2025 r. miasto zostało ukarane 103 000 euro grzywny za nieusunięcie żłóbka mimo orzeczeń sądu. Mer z partii politycznej Reconquête (Rekonkwista) odpowiedział instalując… żłóbek podzielony na dwie części: Nativitė na zewnątrz, santons wewnątrz ratusza. „Cud prowansalski sprawił, że stajenka przestała się mieścić pod schodami” – ironizował w mediach.
Chodzi o sprytny „manewr obejścia prawa”, zastosowany w Beaucaire po wyroku sądu zakazującym wystawiania całego żłóbka w budynku ratusza.
Nativité na zewnątrz – czyli scena Narodzenia (Maryja, Józef, Dzieciątko Jezus, żłób, stajenka itp.) została umieszczona przed ratuszem, na zewnątrz budynku, w przestrzeni publicznej, gdzie przepisy są mniej restrykcyjne.
Santons wewnątrz ratusza – „santons” to tradycyjne prowansalskie figurki (piekarz, pasterz, rybak, praczka, notariusz itp.), które wchodzą w skład żłóbka prowansalskiego, ale nie są postaciami religijnymi. Te figurki burmistrz ustawił wewnątrz ratusza, argumentując, że to „element folkloru” i nie naruszają one zakazu umieszczania symboli religijnych.
Tym samym cały żłóbek „występuje”, ale nie w jednym miejscu, co pozwala uniknąć kolejnych wyroków za złamanie zasady laickości.
Asnières-sur-Seine
Tu spór dotyczy nie tylko samego żłóbka, lecz również „prawa do nazywania rzeczy po imieniu”. Mer Manuel Aeschlimann, oskarżony o „prozelityzm”, wygrał sprawę dotyczącą stwierdzenia, że „Noël świętuje narodziny Jezusa”, lecz jego żłóbek w ratuszu nadal jest przedmiotem sporów i potencjalnych odwołań. Lewica oskarża go o „entrisme catholique” – katolicki aktywizm naruszający neutralność państwa. Sprawa trafia regularnie przed sądy i prefekta
Amiens
Tutaj żłóbek nie wzbudził protestów prawnych — za to padł ofiarą aktu wandalizmu. Sprawca rozbił obudowę, porozrzucał figurki, a małemu Jezusowi… odciął głowę. Mieszkańcy natychmiast odtworzyli instalację, traktując to jako obronę lokalnej tradycji.
Gavrus (Normandia)
W przeciwieństwie do dużych miast, lokalne społeczności wiejskie często pielęgnują tradycję bez sporów. W Gavrus powstała nowa żłobkowa instalacja, tworzona przez wolontariuszy jako część większego „szlaku żłóbkowego” obejmującego 12 gmin i 20 km tras, łączącego kulturę, rzemiosło i życie parafialne.
79 proc. Francuzów chce żłobków
Według badania CSA przeprowadzonego dla CNEWS, Le Journal du Dimanche i Europe 1, 79 proc. Francuzów popiera obecność żłobków w ratuszach.
Szczegóły są jeszcze bardziej znaczące:
- 82 proc. kobiet i 77 proc. mężczyzn jest „za”
- wśród młodych 18–24 lata poparcie wynosi 92 proc.
- wśród lewicy: 65 proc.
- wśród większości prezydenckiej: 75 proc.
- wśród prawicy i skrajnej prawicy: od 86 do 94 proc.
Uderza nie tylko liczba, ale i fakt, że tradycja przekracza linie polityczne – a jednocześnie staje się narzędziem ich mobilizacji.
Prawo z 1905 r.: artykuł 28
Sednem sporów jest art. 28 ustawy z 1905 r. o rozdziale Kościoła i państwa, który mówi, że na budynkach publicznych nie można umieszczać symboli religijnych, poza wyjątkami (np. muzeami, cmentarzami). Jednocześnie orzecznictwo Conseil d’État z 2016 r. i 2024–2025 dodawało interpretację: żłóbek może być legalny, jeśli ma charakter kulturowy, nie religijny, a jego kontekst i intencja władz nie mogą wskazywać na prozelityzm. Dlatego sądy decydują za każdym razem osobno. I dlatego każda sprawa staje się medialnym spektaklem.
Debaty, protesty, oskarżenia: wojna symboliczna
W mediach i wypowiedziach przeciwników żłobków obserwujemy radykalizację języka. Laickie organizacje mówią o: „piętnowaniu laickości”, „dewastowaniu neutralności Republiki”, „entrisme catholique”.
Z kolei merowie prawicy i zwolennicy żłobków mówią o: „atakach ekstremistów”, „walce nihilistów z chrześcijańskimi korzeniami Francji”, „instrumentalizacji prawa dla celów politycznych”.
Francja wchodzi w 2026 rok z coraz bardziej spolaryzowaną sceną polityczną – a żłóbki, stały się testem politycznej i narodowej tożsamości. Dla jednych – „momentem, który jednoczy wszystkich”. Dla innych ich likwidacja stała się priorytetem zachowania laickości. W tym wszystkim ginie natomiast kwestia religijności oraz korzeni i tradycji Francji, jako „najstarszej córki Kościoła”.
Drogi Czytelniku,
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
cieszymy się, że odwiedzasz nasz portal. Jesteśmy tu dla Ciebie!
Każdego dnia publikujemy najważniejsze informacje z życia Kościoła w Polsce i na świecie. Jednak bez Twojej pomocy sprostanie temu zadaniu będzie coraz trudniejsze.
Dlatego prosimy Cię o wsparcie portalu eKAI.pl za pośrednictwem serwisu Patronite.
Dzięki Tobie będziemy mogli realizować naszą misję. Więcej informacji znajdziesz tutaj.
