Abp Budzik: Nie da się urzeczywistnić reform ustrojowych bez społecznego poparcia

„Przykład losów unii polsko-litewskiej w dobie Sejmu Czteroletniego uświadamia nam, że nie da się urzeczywistnić reform ustrojowych bez społecznego poparcia” – powiedział w katedrze wileńskiej 20 października abp Stanisław Budzik podczas Mszy św. w 230. rocznicę uchwalenia Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. W uroczystej Eucharystii uczestniczyli prezydenci Polski i Litwy wraz z małżonkami, przedstawiciele władz rządowych Polski i Litwy, przewodniczący Episkopatu Litwy abp Gintaras Grušas oraz nuncjusz apostolski w Wilnie.

Pełny tekst przemówienia publikujemy TUTAJ.

Wizyta prezydenta Andrzeja Dudy wraz z małżonką na Litwie w dniach 19-20 października wiązała się z obchodami 230. rocznicy uchwalenia Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. Ten Akt Sejmu Czteroletniego z 20 października 1791 r. zawierał przepisy, niesformułowane wcześniej w Konstytucji 3 Maja, dotyczące unii polsko-litewskiej.

Metropolita lubelski abp Stanisław Budzik w swoim słowie wypowiedzianym w bazylice archikatedralnej św. Stanisława i św. Władysława w Wilnie, nawiązując do relacji polsko-litewskich w okresie kształtowania Ustawy Rządowej z 3 Maja 1791 r., zwrócił uwagę na znaczenie rozwiązań kompromisowych i dialogu w życiu politycznym: „Z perspektywy wieków należy ocenić wysoko rozum polityczny i rozwagę parlamentarzystów polskich i litewskich. Potrafili oni powiązać walkę o suwerenność zewnętrzną i o zreformowanie organizacji państwowej z tradycją Unii Lubelskiej i zachowaniem podmiotowości Wielkiego Księstwa Litewskiego. Raz jeszcze potwierdziły swoją wartość rozwiązania kompromisowe, będące efektem dialogu i uwzględnienia racji obu stron. Na tym przykładzie widać także znaczenie parlamentu, będącego forum, na którym mogło dojść do wypracowania porozumienia.”

„Przykład losów unii polsko-litewskiej w dobie Sejmu Czteroletniego uświadamia nam, że nie da się urzeczywistnić reform ustrojowych bez społecznego poparcia – kontynuował arcybiskup. – Akceptacja przez senatorów i posłów litewskich Ustawy Rządowej z 3 maja stanowiła ustępstwo na rzecz strony polskiej w imię nadrzędnego interesu całej Rzeczypospolitej. Natomiast Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów było ustępstwem na rzecz broniących swojej podmiotowości politycznej Litwinów.

Kompromis dokonał się w ramach istniejącej federacji, zacieśniając ją przez powołanie wspólnych organów opartych na zasadzie równorzędności. Umacniało to więź pomiędzy mieszkańcami Korony i Wielkiego Księstwa Litewskiego, a jednocześnie umożliwiało Litwinom zachowanie tradycji własnej państwowości, istotnego elementu ich współczesnej świadomości narodowej.”

Na zakończenie metropolita lubelski przywołał słowa św. Jana Pawła wypowiedziane podczas pielgrzymki na Litwę 5 września 1993 roku: „Jutrzejsza Litwa i Polska będą się harmonijnie rozwijać, jeżeli Wy, jako synowie i córki Kościoła, w Waszym życiu osobistym i wspólnotowym będziecie czerpali światło z mądrości Ewangelii”.

Podczas dwudniowej wizyty na Litwie prezydent Andrzej Duda wraz z prezydentem Litwy Gitanasem Nausėdą wzięli udział w uroczystym posiedzeniu Sejmu Republiki Litewskiej (Lietuvos Respublikos Seimas) z okazji 230. rocznicy Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. W Pałacu Wielkich Książąt Litewskich odbyła się uroczysta inauguracja XX międzynarodowej konferencji naukowej „Wielkie Księstwo Litewskie w XVIII wieku. Świt wolności ojczyzny – Konstytucja Trzeciego Maja 1791 r. Geneza. Treść. Znaczenie” i wystawy z okazji 230-lecia uchwalenia Konstytucji Trzeciego Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów. Prezydenci Polski i Litwy – patronujący wystawie – wygłosili na początku uroczystości przemówienia.

Prezydent Andrzej Duda złożył również kwiaty przy Mauzoleum Matki i Serca Syna (grób matki Józefa Piłsudskiego, gdzie pochowano serce Marszałka) oraz w Kaplicy Powstańców Styczniowych na Cmentarzu na Rossie.

Zaręczenie Wzajemne Obojga Narodów to szczegółowe przepisy wykonawcze do Konstytucji 3 Maja, które zostały uchwalone przez Sejm Czteroletni 20 października 1791 roku. Były wyjaśnieniem niesformułowanych w Konstytucji 3 Maja przepisów, dotyczących stanu unii polsko-litewskiej.

Rok 2021 jest na Litwie Rokiem Konstytucji 3 Maja i Zaręczenia Wzajemnego Obojga Narodów, a w Polsce – Rokiem Konstytucji 3 Maja.

Pełny tekst przemówienia publikujemy TUTAJ.