Abp Depo: bez prawdy odniesionej do Boga nie ma prawdziwej wolności

„Bez prawdy odniesionej do Boga nie ma prawdziwej wolności” – mówił w homilii abp Wacław Depo metropolita częstochowski, który późnym popołudniem 1 sierpnia przewodniczył Mszy św. w kościele pw. Najświętszego Imienia Maryi w Częstochowie, w 71. rocznicę Powstania Warszawskiego.

W Mszy św. wzięli udział m. in. przedstawiciele władz miejskich, parlamentarzyści Ziemi Częstochowskiej, przedstawiciele Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Częstochowy, kombatanci, młodzież, harcerze.

W homilii abp Depo podkreślił, że „chcemy Bogu dziękować za tych, którzy do śmierci wytrwali w miłości Boga i do tej matki, której na imię Polska”.

Odnosząc się do czytań mszalnych abp Depo przypomniał, że „głoszenie Dobrej Nowiny jest znakiem sprzeciwu”. – Głoszenie Dobrej Nowiny o zbawieniu i godności człowieka i potrzebie wierności Bożym prawom nawet wobec królów i panujących nie jest nigdy neutralne. Wobec problemów, które spotyka człowiek słowo Boże zajmuje stanowisko jednoznaczne – mówił abp Depo i pytał: „czy mamy odwagę zaangażować się tak jednoznacznie na rzecz prawdy, sprawiedliwości i moralności na podobieństwo samego Jezusa, który przyszedł, aby dać siebie samego na świadectwo prawdzie?”

Metropolita częstochowski przywołał postać św. Jana Chrzciciela, który „nie tylko wskazał na Jezusa, ale położył swoją głowę za prawdę, którą głosił”. – Dzisiaj ten obraz odnosimy do wszystkich, którzy z odwagą i poświęceniem 71 lat temu nie tylko trudzili się z narażeniem własnego życia, ale poprzez osobiste cierpienie i śmierć dali swoje życie na świadectwo miłości, która często streszczała się w słowach: Bóg, honor, Ojczyzna – mówił abp Depo.

Arcybiskup przypomniał kapłanów i kapelanów Powstania Warszawskiego, siostry zakonne, sanitariuszy m. in. ks. Stefana Wyszyńskiego. „Heroizm stolicy w czasie Powstania miał wyraźne znamię chrześcijańskie. Wszędzie z pośpiechem stawiano krzyż, bo bez krzyża nie ma odpowiedzi na pytania o sens walki i dla kogo” – kontynuował arcybiskup i zaapelował: „Byśmy w codziennym trudzie pamiętali o krwi i cenie życia żołnierzy, powstańców”.

Po Mszy św. odbył się przemarsz pod Pomnik – Grób Nieznanego Żołnierza w alei Sienkiewicza, w podjasnogórskich parkach. Tu uczestnicy uroczystości uczczą ofiary Powstania Warszawskiego.

Od początku jego wybuchu, losami Powstania Warszawskiego i powstańców interesowali się mieszkańcy Częstochowy. Miasto niosło powstańcom pomoc militarną. Reakcja okupantów niemieckich na ten czyn była natychmiastowa. 6 sierpnia 1944 r. Niemcy odpowiedzieli rozkazem, na mocy którego miano aresztować i wymordować niemal 10 tys. mieszkańców Częstochowy, którzy starali się za wszelką cenę wspomóc walczącą Warszawę.

14 sierpnia 1944 na pomoc powstańcom warszawskim, po mobilizacji oddziałów Armii Krajowej, wyruszyło 2,5 tys. żołnierzy, a z nimi zgrupowania Jerzego Kurpińskiego „Ponurego” i Marcina Tarchalskiego „Marcina”.
W nocy z 16 na 17 sierpnia na Starym Mieście w Warszawie zginął Eugeniusz Stasiecki, który w 1944 r. pełnił funkcję zastępcy naczelnika Szarych Szeregów, twórca konspiracyjnego harcerskiego hufca częstochowskiego „Obraz”. Z Częstochową związany był m.in. Wojciech Omyła, który walczył m.in. o zdobycie obozu „Gęsiówka”. Zginął 8 sierpnia 1944 r. na terenie cmentarza ewangelickiego na Woli.

Z Częstochową związany był również Antoni Zębik twórca radiostacji „Błyskawica”. W Warszawie w czasie powstania obecny był również ks. Antoni Marchewka, późniejszy redaktor naczelny „Niedzieli” w latach 1945-53, który w schronach spowiadał powstańców.

Częstochowianie starali się wspierać także materialnie uciekinierów i wysiedlonych z Warszawy. 13 września 1944 r. otwarto biuro dla ewakuowanych z Warszawy, pomocy udzielał także Polski Komitet Opiekuńczy.
Mieszkańcy powstańczej Warszawy uzyskiwali wsparcie od Kościoła. 7 października 1944 r. biskup częstochowski Teodor Kubina wydał Odezwę Arcypasterską w sprawie zbiórki dla wysiedlonych z Warszawy. 19 października Siostry Zmartwychwstanki uruchomiły kuchnię w barakach przy ul. Chłopickiego.

Mieszkańcy stolicy znaleźli też schronienie i opiekę w domach zakonnych i przy parafiach. Szczególną rolę odegrała parafia św. Jakuba i jej proboszcz ks. Wojciech Mondry (pierwszy redaktor naczelny „Niedzieli”, w latach 1926-37). Przy kościele św. Jakuba schronienie i opiekę odnaleźli kapłani, których losy wojenne przywiodły do Częstochowy.

Po Powstaniu Warszawskim swoje miejsce w Częstochowie odnaleźli ludzie kultury, inteligencja, m.in. Zofia Kossak Szczucka, która wraz z ks. Antonim Marchewką podjęła starania o wznowienie wydawania Tygodnika Katolickiego „Niedziela”. Z Warszawy przybyli po powstaniu do Częstochowy również: Tadeusz Różewicz, Marek Hłasko, Lesław Bartelski, Zofia Trzcińska-Kamińska, która otworzyła pracownię rzeźbiarską w obserwatorium astronomicznym w parku Staszica, a także duże grono warszawskich muzyków, pracowników naukowych

Uniwersytetu Warszawskiego, Szkoły Głównej Handlowej i Politechniki Warszawskiej. Pod kierownictwem prof. Romana Pollaka i prof. Tadeusza Woyno powstał w Częstochowie największy w Polsce „podziemny uniwersytet” kształcący 700 młodych ludzi. Dzięki Klasztorowi Jasnogórskiemu, który ofiarował budynek, powstał w naszym mieście Szpital Warszawski. Tu leczono powstańców, tu także pracowali znakomici lekarze ze stolicy, m.in. dr Jan Mazurkiewicz i dr Jerzy Hagmajer. W Częstochowie działał także warszawski Szpital Maltański, zwany szpitalem walczącego podziemia. Kierujący nim dr Jerzy Dreyza osiedlił się na stałe w Częstochowie.

Organizował m.in. opiekę medyczną dla pielgrzymów przybywających na Jasną Górę. Po Powstaniu Warszawskim w Częstochowie zamieszkał również dr Bolesław Stypułkowski, specjalista chorób płuc, który zorganizował w Częstochowie pierwszy oddział gruźliczy a w czasie powstania był lekarzem-komendantem szpitala powstańczego przy ul. Hożej 13.

W Częstochowie od 7 października 1944 r. przebywał także gen. Leopold Okulicki, szef Armii Krajowej, skąd obejmował dowództwo nad całością prac konspiracyjnych. W okresie od października 1944 r. do stycznia 1945 r. Częstochowa była stolicą podziemnej Polski.