Akaba: po 1600 latach w najstarszym kościele na świecie znów sprawowano liturgię

W jordańskiej Akabie w obecności przedstawicieli króla Abdullaha II oraz m. in. Patriarchy Jerozolimy i Patriarchatu Łacińskiego w Jerozolimie uroczyście zainaugurowano otwarcie stanowiska archeologicznego w miejscu świątyni chrześcijańskiej z III wieku. Uważa się go za najstarszą na świecie świątynię wybudowaną dla kultu chrześcijańskiego. Po raz pierwszy od wielkiego trzęsienia ziemi w 363 r. w murach bazyliki ponownie zabrzmiała modlitwa i sprawowano liturgię. Odkryta świątynia jest starsza od Bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie czy Bazyliki Narodzenia w Betlejem.

W poniedziałek 15 grudnia, w nadmorskim mieście Akaba na południu Jordanii, odbyła się ceremonia o podwójnym znaczeniu: państwowym i religijnym. Minister Turystyki, dr Emad Hijazin, reprezentujący króla Jordanii Abdullaha II, oficjalnie otworzył dla zwiedzających stanowisko archeologiczne, które kryje fundamenty śladów wiary chrześcijańskiej, sięgające czasów przedkonstantyńskich.

W uroczystości udział wzięli przedstawiciele Kościołów chrześcijańskich. Przedstawiciel prawosławnego Patriarchy Jerozolimy – arcybiskup Christoforos z Kyriakoupolis przewodniczył liturgii – była to pierwsza liturgia sprawowana w tym miejscu od stuleci.

Świątynia, odkryta w 1998 roku, została wzniesiona prawdopodobnie między 293 a 303 rokiem n.e., co czyni ją starszą od Bazyliki Grobu Pańskiego w Jerozolimie czy Bazyliki Narodzenia w Betlejem. Jej funkcjonowanie przerwało trzęsienie ziemi w 363 r. Ponowne sprawowanie Eucharystii w miejscu, gdzie pierwsi chrześcijanie gromadzili się jeszcze przed edyktem mediolańskim (gwarantującym wolność wyznania), jak wskazują komentatorzy ma wymiar symbolicznego odrodzenia i znaku ciągłości chrześcijańskiej wiary na tych ziemiach.

Znaczenie kościoła w Akabie (starożytnym Aila) wykracza poza lokalną turystykę. Jest to prawdopodobnie najstarszy znany budynek wzniesiony od podstaw wyłącznie jako kościół – w przeciwieństwie do domów prywatnych adaptowanych na miejsca kultu (tzw. domus ecclesiae).

Odkryta przez zespół prof. Thomasa Parkera świątynia przetrwała okres wielkiego prześladowania za cesarza Dioklecjana (pocz. IV w.), by następnie służyć wspólnocie w czasach chrześcijańskiego imperium, aż do momentu zniszczenia przez żywioł. Wpisana do Księgi Rekordów Guinnessa jako najstarszy kościół, stanowi bezcenny dowód na wczesną organizację życia kościelnego na wschodzie Cesarstwa Rzymskiego.

Podczas uroczystości minister Hijazin podkreślił, że projekt renowacji wpisuje się w wizję króla Abdullaha II, mającą na celu promowanie Akaby nie tylko jako kurortu, ale też centrum dziedzictwa duchowego. Biskup Iyad Twal, wikariusz Łacińskiego Patriarchatu Jerozolimy w Jordanii, zaznaczył, że inauguracja ta potwierdza status Jordanii jako „kolebki cywilizacji i religii” oraz modelu harmonijnego współistnienia muzułmanów i chrześcijan.

Władze jordańskie, we współpracy z partnerami międzynarodowymi, przeprowadziły w ostatnich latach szereg prac konserwatorskich. Obejmowały one m.in. zabezpieczenie murów z cegły mułowej oraz instalację zadaszenia chroniącego ruiny przed warunkami atmosferycznymi. Miejsce jest kolejnym ważnym punktem na mapie jordańskiego szlaku pielgrzymkowo-turystycznego.