Akatyst w katedrze rzeszowskiej

„Zaiste, godna jesteś, Matko, wszelkiej chwały, któraś między wszystkimi świętymi Najświętsze zrodziła Słowo. Od przyszłej kary wybaw nas, którzy pospołu do Ciebie wołamy: Alleluja”. Tymi słowami wychwalali Matkę Bożą zgromadzeni w rzeszowskiej katedrze w wigilię jednej z najważniejszych uroczystości w Kościele – uroczystości Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny. W tym szczególnym dniu miało miejsce nabożeństwo Akatystu ku czci Bogurodzicy – jednego z najstarszych hymnów liturgicznych wychwalających Najświętszą Maryję Pannę.

Nabożeństwo zyskało szczególną rangę, gdyż wraz z wiernymi modlił się także biskup rzeszowski Jan Wątroba, co podkreślało doniosłość tego wydarzenia dla katedralnej wspólnoty.

Historia Akatystu sięga V wieku, a jego autorstwo przypisuje się świętemu Romanowi Pieśniarzowi. Według tradycji, święty otrzymał hymn w niezwykły sposób – miał się mu objawić we śnie Niebiański Wysłannik i wręczyć zwój z tekstem. Rankiem święty Roman wyśpiewał jego treść, a hymn ten przez wieki rozbrzmiewa ku czci Bogurodzicy. Według jednej z podań historycznych, Akatyst został po raz pierwszy wykonany 7 sierpnia 626 roku, gdy – za wstawiennictwem Maryi – miasto Konstantynopol zostało cudownie uratowane przed najazdem. Wtedy też mieszkańcy śpiewali hymn całą noc, stojąc na znak wdzięczności i czci.

Choć Akatyst wywodzi się z tradycji bizantyńskiej i jest ściśle związany z liturgią wschodnią, już w VIII wieku został przetłumaczony na łacinę, a później na wiele języków narodowych. W ten sposób trafił także do praktyki liturgicznej Kościoła Zachodniego. Współcześnie jest odmawiany i śpiewany w wielu kościołach w Polsce – zwłaszcza przy okazji uroczystości maryjnych, takich jak 8 grudnia (Niepokalane Poczęcie NMP) czy 25 marca (Zwiastowanie NMP).

Akatyst składa się z 24 zwrotek, które ułożone są według kolejnych liter alfabetu. Każda strofa wprowadza głęboką refleksję nad tajemnicą Wcielenia Słowa i rolą Maryi w planie zbawienia. Niezwykłym elementem tej modlitwy jest fakt, że każda dłuższa strofa rozpoczyna się uroczystym „Witaj”, a kończy wezwaniem „Witaj Oblubienico Dziewicza”. Ze względu na greckie znaczenie słowa akathistos („nie siedzący”), hymn wykonuje się na stojąco.

W przeddzień uroczystości Niepokalanego Poczęcia NMP wierni licznie zgromadzili się w rzeszowskiej katedrze, by wspólnie uwielbiać Tę, która została zachowana od zmazy pierworodnej. Wprowadzenia w modlitwę Akatystu dokonał ks. Julian Wybraniec, przypominając historię tego starożytnego nabożeństwa i objaśniając jego strukturę. Po uroczystej procesji wejścia, przy figurze Matki Bożej Fatimskiej, rozpoczęto modlitwę wezwaniem „O Waleczna Hetmanko”. Nabożeństwu przewodniczył ks. Karol Migut, wikariusz katedralny, a trzygłosowy śpiew poprowadziła Katedralna Schola Liturgiczna pod dyrekcją ks. Juliana Wybrańca.

Wyjątkowy klimat tej modlitwy podkreślały elementy pełne symboliki – figura Matki Bożej wielokrotnie okadzana, światła w świątyni niemal całkowicie zgaszone, a jedynym światłem stały się zapalone świece trzymane w dłoniach wiernych. Nabożeństwo zakończyło się uroczystym błogosławieństwem i rozesłaniem.

Bogactwo duchowe i teologiczne Akatystu pozwoliło uczestnikom nie tylko przygotować się do uroczystości Niepokalanego Poczęcia, ale także pogłębić refleksję nad rolą Maryi w Boskim planie zbawienia. Wyszeptane i uniesione modlitwy pomogły wiernym dostrzec, że Maryja jest Przewodniczką na drodze przygotowania do przyjścia Zbawiciela – zarówno w nadchodzącego Bożego Narodzenia, jak i w oczekiwanym powtórnym przyjściu Chrystusa na ziemię.

Niech ta modlitwa, odwieczna w swojej treści i dziś odżywająca przez wspólne uczestnictwo, pogłębi w nas wiarę, nadzieję i miłość – zwłaszcza w czasie Adwentu.