Altruizm wciąż ważny dla większości Polaków

Ponad dwie trzecie Polaków identyfikuje się z ideą altruizmu, a ponad trzem piątym zdarzyło się przełożyć swe poglądy na praktykę i pracować społecznie na rzecz innych – podaje Centrum Badania Opinii Społecznej (CBOS). Zaznaczono, że badanie zostało przeprowadzone przed inwazją zbrojną Rosji na Ukrainę i powszechnym zaangażowaniem się polskiego społeczeństwa w pomoc dla uchodźców wojennych z Ukrainy.

Osoby praktykujące co najmniej raz w tygodniu znacznie częściej przejawiały podejście altruistyczne.

W tym roku – podobnie jak w ubiegłych latach – większość Polaków wyznawała pogląd, że trzeba być wrażliwym na potrzeby innych i gotowym do pomocy (68%). W mniejszości były osoby, które uważały, że należy raczej koncentrować się na swoich własnych sprawach, nie zważając na innych (24%).

Odsetek badanych prezentujących altruistyczne nastawienie okazał się obecnie niższy niż dwa i cztery lata temu (spadek o 5 punktów procentowych w stosunku do roku 2020 i o 2 punkty w stosunku do 2018 roku). Jednocześnie więcej osób niż w poprzednim badaniu przejawiało nastawienie egoistyczne (wzrost o 4 punkty procentowe). Zapewne zmiany te można przypisać wymuszonej przez COVID-19 izolacji społecznej i bardziej ograniczonym kontaktom z innymi – analizuje CBOS.

Nastawienie egoistyczne w większym stopniu przejawiali mężczyźni niż kobiety, a także młodsi respondenci – do 44 roku życia – niż starsi badani. Największy odsetek tego rodzaju deklaracji zarejestrowano wśród osób między 35 a 44 rokiem życia, słabo wykształconych – mających wykształcenie podstawowe lub gimnazjalne, negatywnie oceniających własną sytuację materialną.

Spośród grup społeczno-zawodowych, egoistyczne postawy częściej niż inni demonstrowali technicy i średni personel oraz uczniowie i studenci. Natomiast ku postawie altruistycznej najczęściej skłaniały się osoby powyżej 54 roku życia, z wykształceniem zasadniczym zawodowym, a wśród grup społeczno-zawodowych – emeryci i bezrobotni.

Czynnikiem bardzo wyraźnie różnicującym nastawienie badanych w wymiarze altruizm–egoizm jest religijność. Osoby praktykujące co najmniej raz w tygodniu znacznie częściej przejawiały podejście altruistyczne, z kolei odsetek badanych prezentujących postawy egoistyczne był wyższy wśród osób praktykujących sporadycznie (raz, dwa razy w miesiącu lub jeszcze rzadziej) oraz niepraktykujących w ogóle.

Jakiekolwiek doświadczenia nieodpłatnej pracy na rzecz innych do lutego 2022 roku deklarowało 62% ankietowanych. Tyle osób zgłosiło, że kiedykolwiek dobrowolnie i nieodpłatnie pracowało na rzecz swojego środowiska, Kościoła, osiedla, miejscowości lub na rzecz potrzebujących. Odsetek ten okazał się wprawdzie nieznacznie niższy niż dwa i cztery lata temu (różnice w granicach błędu pomiaru), jednak deklaracje badanych nadal utrzymały się na wyższym poziomie niż w latach 2002–2016.

Doświadczenie nieodpłatnej, dobrowolnej pracy na rzecz otoczenia lub potrzebujących wyraźnie częściej zgłaszali mężczyźni niż kobiety. Odsetek takich deklaracji wyraźnie rośnie wraz z poziomem wykształcenia badanych, wysokością dochodów per capita, ale także częstością praktyk religijnych.

Badanie przeprowadzono w ramach procedury mixed-mode na reprezentatywnej imiennej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski, wylosowanej z rejestru PESEL.