Andrea Tornielli: Piotr przypomina nam, że miłość do ubogich nie jest drogą opcjonalną

Adhortacja Leona XIV – tekst ukazujący podstawy Objawienie chrześcijańskiego i Tradycji Kościoła.

Dilexi te, pierwsza adhortacja apostolska Leona XIV, już samym tytułem nawiązuje do ostatniej encykliki Papieża Franciszka Dilexit nos (październik 2024) i stanowi w pewnym stopniu jej dalszy ciąg. Nie jest to tekst dotyczący społecznej nauki Kościoła, nie zawiera analizy konkretnych problemów. Ukazuje raczej fundamenty Objawienia, podkreślając ścisły związek między miłością Chrystusa a Jego wezwaniem, byśmy stawali się bliscy ubogim. Centralne miejsce miłości do ubogich znajduje się bowiem w samym sercu Ewangelii i dlatego nie można jej sprowadzać do osobistego upodobania niektórych papieży lub określonych nurtów teologicznych, ani przedstawiać jako społeczną czy humanitarną konsekwencję, zewnętrzną względem wiary chrześcijańskiej i jej przepowiadania.

„Umiłowanie Pana łączy się z miłością do ubogich” (5) – pisze Leon. Są one zatem nierozłączne: „Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili” – mówi Jezus (Mt 25, 40). Nie mamy tu więc do czynienia „Nie znajdujemy się w perspektywie dobroczynności, lecz Objawienia: kontakt z tymi, którzy nie mają władzy i wielkości, jest fundamentalnym sposobem spotkania z Panem dziejów” (5).

Papież zauważa, że niestety również chrześcijanie narażeni są na „zarażenie” światowymi postawami, ideologiami i błędnymi wizjami polityczno-ekonomicznymi. Niechęć, z jaką czasami mówi się o zaangażowaniu na rzecz ubogich, jakby odwracało ono uwagę od miłości i kultu Boga, ukazuje, jak aktualny jest ten dokument: „Fakt, że praktykowanie miłosierdzia bywa pogardzane lub ośmieszane – jakby było jedynie obsesją niektórych, a nie żarliwym centrum misji Kościoła – skłania mnie do przekonania, iż należy zawsze, i nieustannie, czytać Ewangelię, aby nie narażać się na ryzyko zastąpienia jej mentalnością światową” (15).

W dokumencie Papież, sięgając po cytaty biblijne i komentarze Ojców Kościoła, przypomina nam, że miłość do ubogich nie jest „drogą opcjonalną”, lecz stanowi „kryterium prawdziwego kultu”. Pouczające, również dla dzisiejszego Kościoła, są na przykład słowa św. Jana Chryzostoma i św. Augustyna. Pierwszy z nich zachęca do oddawania czci Jezusowi w ciele ubogiego, pytając, jaki sens mają ołtarze pełne złotych kielichów, skoro Chrystus wyczerpany głodem stoi tuż za murami kościoła. Drugi określa ubogiego jako „sakramentalną obecność Pana”, widząc w trosce o ubogich konkretny dowód szczerości wiary: „Kto twierdzi, że miłuje Boga, a nie ma współczucia dla potrzebujących, ten nie mówi prawdy” (45).

W oparciu o ten związek z istotą przesłania chrześcijańskiego, w końcowej części Dilexi te zawarte jest wezwanie skierowane do wszystkich ochrzczonych, aby w konkretny sposób angażowali się w obronę i wspieranie najsłabszych: „zadaniem wszystkich członków Ludu Bożego jest zabieranie głosu, który budzi, który demaskuje”, nawet kosztem bycia uznanym za „głupiego”. Przesłanie to ma daleko idące skutki dla życia Kościoła i społeczeństwa. Obecny system gospodarczo-finansowy i jego „struktury grzechu” nie są nieuchronne, dlatego możliwe jest zaangażowanie się w myślenie i budowanie – dzięki sile dobra – innego, bardziej sprawiedliwego społeczeństwa poprzez „zmianę mentalności, ale także, z pomocą nauki i techniki, przez rozwój skutecznych polityk przekształcających społeczeństwa (97)”.

Adhortacja została wstępnie przygotowana przez Franciszka. Przyjął ją jego następca Leon XIV, który jako zakonnik, a następnie biskup misjonarz, większość swojego życia spędził wśród najuboższych, pozwalając im ewangelizować samego siebie.