Andrzej Grajewski odznaczony Krzyżem Zasługi I Klasy Orderu Zasługi RFN

Andrzej Grajewski, znany historyk i publicysta, zastępca redaktora naczelnego „Gościa Niedzielnego”, został odznaczony w rezydencji ambasadora Niemiec Krzyżem Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec.

Odznaczenie przyznane zostało przez prezydenta Joachima Gaucka w uznaniu zasług dla dialogu polsko-niemieckiego, w tym szczególnie za wieloletnią działalność w Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej.

Ambasador Niemiec w Polsce Rolf Nikel wskazał na wybitne zasługi dr. Andrzeja Grajewskiego jako wieloletniego członka zarządu oraz współprzewodniczącego Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej. Wymienił wśród nich opracowanie koncepcji i przeprowadzenie cennych projektów w zakresie współpracy polsko-niemieckiej na polu kulturalnym, edukacyjnym i religijnym. W tym m. in. Polsko-Niemieckich Dni Mediów, Polsko-Niemieckiej Nagrody Dziennikarskiej, historyczną renowację wielu kościołów ewangelickich, zainicjowanie serii wydawniczej „Poznańska Biblioteka Niemiecka” czy wydatną pomoc w powołaniu do życia Muzeum Historii Żydów Polskich. „Wielka siła wyrazu, jaką dziś emanuje to muzeum pokazuje jak ważna była decyzja o wsparciu jego budowy, podjęta przez Fundację z Pańskiej inicjatywy” – podkreślił ambasador. Wskazał też na znaczenie zainicjowanego przez Grajewskiego Centrum Studiów Polonoznawczych na uniwersytetach w Halle i Jenie.

Andrzej Grajewski, dziękując za odznaczenie powiedział, że niezwykle cieszy go, że został ono przyznane przez obecnego prezydenta RFN, Joachima Gaucka, dawnego pastora luterańskigo i działacza opozycji w NRD, postaci która jest dlań wzorem „politycznej przyzwoitości”.

Mówiąc o sobie przyznał, że zawsze bliska mu była idea łączenia ludzi wierzących, dlatego tak łatwo mu było angażować się m. in. w projekty mające na celu renowację licznych świątyń katolickich czy ewangelickich, bądź w wydanie wielu dokumentów dotyczących przeszłości ewangelicyzmu w Polsce.

„Gdybyśmy na mapie Polski i Niemiec zaznaczyli sieć stosunków partnerskich jaka powstała dzięki Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, to ujrzelibyśmy potężną sieć porozumienia budowanego od dołu”. Wyraził opinię, ze jest to o wiele silniejszy fundament pojednania niż różne uroczyste akty, choć i one są niezbędne. „Najważniejsze jest jak Polacy i Niemcy staną twarzą w twarz, poznają się i zrobią coś dobrego” – skonstatował. Podkreślił też, że dla budowania porozumienia między narodami, niezbędne jest istnienie ponadpolitycznego konsensusu.

Grajewski przypomniał, że „spotykamy się w przededniu wielkiego święta dla Polaków i Niemców”, jakim będzie beatyfikacja w Karagandzie 11 września ks. Władysława Bukowińskiego, więźnia łagrów a później niezłomnego duszpasterza katolików w Kazachstanie, spośród których większość stanowią zesłani na tę „nieludzką ziemię” Niemcy, a także Polacy. „Jego zapiski z Kazachstanu są jednymi z najpiękniejszych refleksji nt. Niemców, jakie wyszły spod pióra polskiego autora” – przyznał. Dodał, ze kiedyś mówiło się, że patronem polsko-niemieckiego pojednania jest św. Maksymilian Maria Kolbe, natomiast – jak podkreślił – patronem na nowe czasy powinien być właśnie bł. ks. Władysław Bukowiński. „Pójście drogą chrześcijańskiej miłości jest bardzo ważnym elementem w relacjach polsko-niemieckich, a nurt chrześcijański jest jednym z najsilniejszych, jaki nas łączy” – spointował.

Andrzej Grajewski doktor nauk politycznych, w 1978 r. ukończył z wyróżnieniem historię na Uniwersytecie Śląskim, pracę doktorską obronił w 2001 r. w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Specjalizuje się w najnowszej historii Europy Środkowej i Rosji. W latach 80. był działaczem podziemnych struktur „Solidarności” na Podbeskidziu, m.in. jako wydawca i kolporter prasy związkowej. Brał także udział w działaniach Solidarności Polsko-Czechosłowackiej, m.in. przenosił przez granicę w górach niezależne wydawnictwa do Czechosłowacji.

W tygodniku katolickim „Gość Niedzielny” pracuje od 1981 r., obecnie jako zastępca redaktora naczelnego tygodnika. Specjalizuje się w problematyce historycznej, szczególnie w zagadnieniach dotyczących dziejów Kościoła w XX wieku oraz pontyfikatu Jana Pawła II. Innym obszarem jego zainteresowań są kwestie międzynarodowe i aktywność Stolicy Apostolskiej, m.in. w krajach Europy Wschodniej. Wydana przez niego w podziemnym wydawnictwie IWA we Wrocławiu książka „Rosja i krzyż” opisywała martyrologię rosyjskiego prawosławia w Związku Sowieckim, a książka „Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo-Wschodniej między oporem a kolaboracją” (W Drodze 1999 r. ) wzywała do rozliczenia z przeszłością w czasach komunistycznych.

Po 1989 r. Grajewski wielokrotnie jako dziennikarz obserwował i opisywał wojny i konflikty zbrojne w Europie Wschodniej. Jako wolontariusz pomagał w przekazaniu pomocy charytatywnej poszkodowanym w trakcie trzęsienia ziemi w Armenii w 1988 r. Na prośbę bpa Czesława Domina nielegalnie przewiózł wówczas, ukryty wśród sprzętu medycznego, wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej dla kaplicy sióstr Matki Teresy z Kalkuty w Erywaniu oraz dużą liczbę dewocjonaliów. Jako wolontariusz w 1995 r. pojechał z konwojem Caritas z pomocą dla Czeczenii. Wraz z rosyjską lekarką przeszedł linię frontu i dotarł do szpitala w Groznym, co umożliwiło później przekazanie tam pomocy medycznej.

Od czasu wybuchu konfliktu we Wschodniej Ukrainie w 2014 r. , kilkakrotnie przebywał na terenach, gdzie toczą się walki. Przez wiele lat był konsultorem Komisji ds. środków przekazu Episkopatu Polski. W 2010 roku został uhonorowany papieskim odznaczeniem „Pro Ecclesia et Pontifice”.

W swej publicystyce często poruszał tematy relacji polsko-niemieckich, zwłaszcza w kontekście rozliczeń z nazizmem i komunizmem. Jest także autorem książki „Trudne pojednanie. Stosunki czesko-niemieckie 1989–1999”. Jego książka „Tarcza i miecz. Rosyjskie służby specjalne 1991–1998” otrzymała w 1998 nagrodę „Przeglądu Wschodniego”. Natomiast książki: „Papież musiał zginąć. Wyjaśnienia Ali Agcy” oraz „Agca nie był sam”, wydana wraz z prok. Michałem Skwarą, podsumowały wyniki śledztwa prowadzonego przez IPN w sprawie udziału komunistycznych służb specjalnych w zamachu na Jana Pawła II.

W 1999 r. został wybrany przez Sejm w skład Kolegium Instytutu Pamięci Narodowej i był jego pierwszym przewodniczącym. Później został powołany w skład polsko-rosyjskiej Grupy ds. Trudnych i Forum Polsko-Ukraińskiego. W 2000 r. jako przewodniczący kolegium IPN był inicjatorem zaproszenia do Polski Joachima Gaucka w okresie, kiedy pełnił on urząd Pełnomocnika Federalnego ds. Akt Stasi. Grajewski przekonywał, że niemieckie doświadczenie rozliczenia z komunizmem powinno zachęcać polskich polityków do podjęcia podobnych działań. W 1997 r. z nominacji premiera Jerzego Buzka został członkiem zarządu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, a w 2006 r. z nominacji premiera Kazimierza Marcinkiewicza jej współprzewodniczącym. W ramach Fundacji angażował się we wspieranie projektów mających na celu zbliżenie chrześcijan z obu krajów oraz ochronę wspólnego dziedzictwa kulturalnego. Po zakończeniu pracy w zarządzie Fundacji w 2015 r. otrzymał odznakę „Bene Merito”, przyznaną przez Ministra Spraw Zagranicznych za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej.

Order Zasługi Republiki Federalnej Niemiec został ustanowiony w 1951 roku przez pierwszego prezydenta Republiki Theodora Heussa. To nagroda cywilna dla obywateli Niemiec i cudzoziemców, którzy w czasie odbudowy Niemiec ze zniszczeń wojennych lub w późniejszych latach wykazali się wybitnymi zasługami w dziedzinach: politycznej, kulturalnej lub społeczno-gospodarczej. Order Republiki Federalnej Niemiec to jedyne odznaczenie nadawane przez władze federalne.