Andrzej Grajewski otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Andrzej Grajewski, historyk, dziennikarz, autor wielu książek, wieloletni zastępca redaktora naczelnego tygodnika „Gość Niedzielny” otrzymał dzisiaj w Warszawie Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski. Podczas uroczystości w Pałacu Belwederskim w imieniu prezydenta RP Andrzeja Dudy odznaczenie wręczył minister Andrzej Dera, sekretarz stanu w Kancelarii Prezydenta RP.

Andrzej Grajewski otrzymał Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za „wybitne osiągnięcia w podejmowanej z pożytkiem dla kraju działalności zawodowej i społecznej, za zasługi dla wolnej Polski”.

Min. Dera wyraził radość, że uroczystość odbywa się w Belwederze, miejscu szczególnym na mapie historycznej polskiego państwa, gdzie 80 lat temu powstawały podstawy państwa i zapadały najważniejsze decyzje dotyczące odzyskanej niepodległości i suwerenności. Przypomniał, że ustanowienie orderów odrodzenia Polski miało miejsce w 1921 r. a krzyży zasługi w 1923 r. Podkreślił, że ojcowie polskiej niepodległości wiedzieli, że o pomyślności Rzeczpospolitej stanowią jej obywatele, szczególnie ci, którzy swoje talenty i umiejętności poświęcili dla dobra wspólnego. „To była myśl założycielska tych odznaczeń i jest kontynuowana” – stwierdził.

Przypomniał pokolenia Polaków walczących o niepodległość Polski, a szczególnie o pokoleniu ruchu „Solidarności”, które tworzyło zręby wolnej Polski. „Dzięki niemu doczekaliśmy się wolnej i suwerennej Polski. Dzięki państwu którzy poświęcali zdrowie, karierę i rodzinę mogliśmy się doczekać roku 1989. Piękne świadectwo pokolenia, które bez rozlewu krwi doprowadziło do wolnej i suwerennej Polski” – zaznaczył min. Dera i dodał: „Codzienną rzetelną, solidną i uczciwą pracą dbamy o nasz rozwój. Po 35 latach jesteśmy państwem, które się rozwija i sami o sobie decydujemy”.

Podkreślił, że według prezydenta Andrzeja Dudy odznaczenia to symboliczne podziękowanie Rzeczpospolitej za to co dla niej odznaczeni zrobili. „Jest to symboliczne i piękne. Wyróżnia tych, którzy swoim życiem, talentem, pracą dokonaniami zbudowali wolną Polskę i dalej ją budują. Jest to piękna lekcja patriotyzmu. Serdecznie gratuluję odznaczeń i dokonań i w imieniu prezydenta prosimy o jeszcze. Czekają na Państwa jeszcze wyższe odznaczenia. Chcemy, żeby nasz kraj był piękniejszy, zasobniejszy, uczciwszy, sprawiedliwszy. Te ideały zawsze stały u zarania naszej Rzeczpospolitej” – powiedział min. Dera.

Podziękował prof. Janowi Żarynowi za inicjatywę uhonorowania odznaczonych. Podkreślił, że zasługi odznaczonych zostały zauważone przez innych. „Każdy z zasłużył na to odznaczenie. Życzę rozwoju i pomyślnej pracy dla naszej Ojczyzny, a w życiu prywatnym zdrowia, szczęścia i satysfakcji z tego co robicie” – powiedział min. Dera.

Prof. Żaryn, wnioskodawca – wraz z prezesem Stowarzyszenia „13 Grudnia” Sławomirem Karpińskim – przyznania odznaczeń podkreślił, że odznaczeni reprezentują środowisko autentycznej polskiej elity intelektualnej i artystycznej. Przypomniał, że talentów nie zawdzięcza się sobie, ale Bogu i trzeba je oddać Bogu i innym. „Jeśli tak się nie robi to jest się egoistą. Nasz naród nie potrzebuje egoistów. Potrzebuje wielkich i wspaniałych ludzi, którzy swoimi talentami obdarzają innych” – powiedział prof. Żaryn i wskazał na wzór jakim jest Ignacy Jan Paderewski, który wszystkie swoje talenty w czasie gdy Polski nie było oddawał na rzecz niepodległości naszego kraju. Stwierdził, że podobnymi intencjami w sercach i umysłach kierują się dzisiejsi odznaczeni. „To jest niezwykły dar i za to dziękujemy” – stwierdził prof. Żaryn.

Na zakończenie uroczystości zebrani minutą ciszy uczcili zmarłą 8 czerwca wybitną aktorkę Ewę Dałkowską, działaczkę opozycji antykomunistycznej, członkinię Stowarzyszenia „13 Grudnia”.

Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski została odznaczona m. in. Barbara Sułek-Kowalska, dziennikarka, publicystka i nauczyciel akademicki.

Andrzej Grajewski pochodzi z Bielska Białej, gdzie urodził się w 1953 r. W 1978 r. ukończył z wyróżnieniem historię na Uniwersytecie Śląskim, pracę doktorską nt. transformacji rosyjskich służb specjalnych obronił w 2001 r. w Instytucie Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk. Specjalizuje się w najnowszej historii Europy Środkowej i Rosji.  W latach 1978-1981 pracował jako asystent w Śląskim Instytucie Naukowym w Katowicach, od czerwca 1981 r. do dzisiaj pracuje w redakcji tygodnika „Gość Niedzielny”.

We wrześniu 1980 r. został sekretarzem Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w ŚIN; od jesieni 1980 r. redaktor biuletynów związkowych: „Nasza Solidarność” (Jastrzębie), „Zderzenia” (Katowice); wiosną 1981 r. rzecznik prasowy Regionu Śląska i Zagłębia, członek rady programowej Wszechnicy Podbeskidzia. W latach 1981-1989 działał w podziemnych strukturach NSZZ „Solidarność” na Podbeskidziu i Górnym Śląsku oraz w Solidarności Polsko-Czechosłowackiej, m.in. przenosił przez granicę w górach niezależne wydawnictwa do Czechosłowacji oraz współorganizował wiec w obronie uwięzionego Vaclava Havla.  W 1987 r. został laureatem nagrody podziemnego Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich dla dziennikarzy młodego pokolenia. Za działalność w latach 80. ubiegłego wieku w 2011 r. otrzymał „Krzyż Wolności i Solidarności”.

W 1990 był członkiem Komitetu Obywatelskiego przy Przewodniczącym „Solidarności” Lechu Wałęsie. W latach 1990-1992 i 1999-2001 był członkiem Komisji Likwidacyjnej RSW. 1992-2005 współpracownik Ośrodka Studiów Wschodnich, a w latach 1990-1995 Ośrodka Studiów Międzynarodowych przy Senacie. 1999-2006 członek Kolegium IPN, w 1999 i 2006 przewodniczący Kolegium. Po 1989 r. był m.in. członkiem Rady Programowej Forum Polsko-Czeskiego, Forum Polsko-Ukraińskiego, polsko-rosyjskiej Grupy do Spraw Trudnych.

W 1997 r. z nominacji premiera Jerzego Buzka został członkiem zarządu Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej, a w 2006 r. decyzją premiera Kazimierza Marcinkiewicza jej współprzewodniczącym. Tę nominację przedłużali premierzy: Jarosław Kaczyński oraz Donald Tusk. W ramach Fundacji angażował się we wspieranie projektów mających na celu zbliżenie chrześcijan z obu krajów oraz ochronę wspólnego dziedzictwa kulturalnego. Po zakończeniu pracy w zarządzie Fundacji w 2015 r. otrzymał odznakę „Bene Merito”, przyznaną przez Ministra Spraw Zagranicznych za działalność wzmacniającą pozycję Polski na arenie międzynarodowej. Natomiast w 2016 r. został odznaczony Krzyżem Zasługi I Klasy Orderu Zasługi Republiki Federalnej Niemiec w uznaniu zasług dla dialogu polsko-niemieckiego, w tym szczególnie za wieloletnią działalność w Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej oraz wydatną pomoc w powołaniu do życia Muzeum Historii Żydów Polskich.

W tygodniku katolickim „Gość Niedzielny” pracuje nieprzerwanie od 44 lat. Przez szereg lat pełnił funkcję zastępcy redaktora naczelnego tygodnika. Specjalizuje się w problematyce historycznej, szczególnie w zagadnieniach dotyczących dziejów Kościoła w XX wieku oraz pontyfikatu Jana Pawła II. Innym obszar jego zainteresowań są kwestie międzynarodowe i aktywność Stolicy Apostolskiej, m.in. w krajach Europy Wschodniej. Wydana przez niego w podziemnym wydawnictwie IWA we Wrocławiu książka „Rosja i krzyż” opisywała martyrologię rosyjskiego prawosławia w Związku Sowieckim, a książka „Kompleks Judasza. Kościół zraniony. Chrześcijanie w Europie Środkowo-Wschodniej między oporem a kolaboracją” (W Drodze, 1999 r.) wzywała do rozliczenia z przeszłością w czasach komunistycznych.

Po 1989 r. wielokrotnie jako dziennikarz obserwował i opisywał wojny i konflikty zbrojne w Europie Wschodniej. Jako wolontariusz pomagał w przekazaniu pomocy charytatywnej poszkodowanym w trakcie trzęsienia ziemi w Armenii w 1988 r. Na prośbę bp. Czesława Domina nielegalnie przewiózł wówczas, ukryty wśród sprzętu medycznego, obraz Matki Boskiej Częstochowskiej dla kaplicy sióstr Matki Teresy z Kalkuty w Erywaniu oraz dużą liczbę dewocjonaliów. Jako wolontariusz w grudniu 1991 r. dotarł z konwojem PCK do oblężonego przez Serbów chorwackiego miasta Daruvar, za co został odznaczony honorową odznaką PCK.  W 1995 r. pojechał z konwojem Caritas z pomocą dla Czeczenii. Wraz z rosyjską lekarką przeszedł linię frontu i dotarł do szpitala w Groznym, co umożliwiło później przekazanie tam pomocy medycznej.  Od czasu rosyjskiej agresji w Ukrainie Wschodniej w 2014 r., kilkakrotnie przebywał w obwodzie donieckim na terenach, gdzie toczą się walki w rejonie Doniecka, Mariupola oraz  Szyrokino. We wrześniu 2023 r. dotarł z darami, pochodzącymi z konwoju zorganizowanego przez Redakcję „Gościa Niedzielnego” i Stowarzyszenie „Pokolenia”, na pierwszą linię frontu ukraińsko-rosyjskiego w rejonie Orichiwa w obwodzie zaporoskim.

Przez wiele lat (2001-2010) był konsultorem Komisji ds. Środków Przekazu Konferencji Episkopatu Polski. W 2010 r. został uhonorowany papieskim odznaczeniem „Pro Ecclesia et ontifice”. Jego książka „Tarcza i miecz. Rosyjskie służby specjalne 1991–1998” otrzymała w 1998 nagrodę „Przeglądu Wschodniego”. W 2023 r. otrzymał Nagrodę Dziennikarską im. Bp. Jana Chrapka „Diamentowy Ślad”. W uzasadnieniu doceniono jego „wybitny kunszt dziennikarski, wnikliwość w badaniu najnowszej historii Kościoła, wieloletnią pracę na rzecz pojednania narodów Europy Wschodniej i Środkowej oraz szlachetność zaangażowania obywatelskiego”.

Od 2022 r. jest członkiem Rady Programowej Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” we Wrocławiu, a w 2023 r. premier Mateusz Morawiecki desygnował go do pracy w Radzie Instytutu Europy Środkowej w Lublinie.

Autor kilkudziesięciu artykułów naukowych, publikował także  w  wydawnictwach czeskich, niemieckich, rosyjskich i włoskich. Ważną częścią jego dorobku naukowego jest edycja dokumentów na temat pontyfikatu Jana Pawła II: „Papież musiał zginąć. Wyjaśnienia Ali Agcy”, Katowice 2011; „Agca nie był sam. Wokół udziału komunistycznych służb specjalnych w zamachu na Jana Pawła II”, Katowice 2015 (wraz z Michałem Skwarą); „Pontyfikat wielu zagrożeń. Jan Paweł II w świetle dokumentów sprawy «Kapella» 1979–1990”, Warszawa 2021 (wraz z Ireną Mikłaszewicz); „«Żarliwy antykomunista». Pontyfikat Jana Pawła II w dokumentach KGB Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej (1979–1991)”, Warszawa 2023; „Sprawy, które toczą się w Polsce mają znaczenie światowe. Niepublikowane przemówienie Jana Pawła II do Rady Głównej Episkopatu Polski, Jasna Góra, 5 czerwca 1979 r.”, Częstochowa 2019. Podsumowaniem jego pracy naukowej jest monografia „W dialogu i zwarciu. Stolica Apostolska wobec sowieckiego komunizmu”, Wrocław-Wojnowice 2024.