Apel Kościołów o pojednanie

Podziały i rozłam, sprzeczne z wolą Chrystusa, stały się wielkim zgorszeniem, dlatego też podejmujemy nowe wysiłki, które mają zbliżyć nasze Kościoły i narody – czytamy we Wspólnym Przesłaniu Kościoła katolickiego w Polsce i Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego do Narodów Polski i Rosji, podpisanym w Warszawie przez Cyryla I, patriarchę moskiewskiego i całej Rusi i abp. Józefa Michalika, przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.

„Jesteśmy przekonani, że Zmartwychwstały Chrystus jest nadzieją nie tylko dla naszych Kościołów i narodów, ale także dla Europy i całego świata. Niech On sprawi swoją łaską, aby każdy Polak w każdym Rosjaninie i każdy Rosjanin w każdym Polaku widział przyjaciela i brata” – stwierdzają pasterze obu Kościołów.

Przeczytaj pełny tekst Wspólnego Przesłania do Narodów Polski i Rosji »

Biskupi przyznają, że „nasze bratnie narody łączy nie tylko wielowiekowe sąsiedztwo, ale także bogate chrześcijańskie dziedzictwo Wschodu i Zachodu”. Dodają zarazem, że, „grzech, który jest głównym źródłem wszelkich podziałów, ludzka ułomność, indywidualny i zbiorowy egoizm, a także naciski polityczne, doprowadzały do wzajemnej obcości, jawnej wrogości, a nawet do walki między naszymi narodami”.

Dialog i pojednanie

Pasterze Kościołów apelują więc o rozpoczęcie dialogu w perspektywie pojednania. „Świadomi tej długiej wspólnoty dziejów i tradycji wyrastającej z Ewangelii Chrystusa, która wywarła decydujący wpływ na tożsamość, duchowe oblicze i kulturę naszych narodów, a także całej Europy, wkraczamy na drogę szczerego dialogu w nadziei, że przyczyni się on do uleczenia ran przeszłości, pozwoli przezwyciężyć wzajemne uprzedzenia i nieporozumienia oraz umocni nas w dążeniu do pojednania” – czytamy w dokumencie.

Deklarują, że „pojednanie zakłada również gotowość do przebaczenia doznanych krzywd i niesprawiedliwości”, do czego zobowiązuje modlitwa: „Ojcze nasz (…) odpuść nam nasze winy, jako i my odpuszczamy naszym winowajcom”.

Pasterze obu Kościołów apelują zatem do wiernych „aby prosili o wybaczenie krzywd, niesprawiedliwości i wszelkiego zła wyrządzonego sobie nawzajem”.

Pamięć przeszłości

Obie strony są świadome, że „przebaczenie nie oznacza oczywiście zapomnienia”, gdyż „pamięć stanowi istotną część naszej tożsamości”. Wyjaśniają przy tym, że „przebaczyć oznacza jednak wyrzec się zemsty i nienawiści, uczestniczyć w budowaniu zgody i braterstwa pomiędzy ludźmi, naszymi narodami i krajami, co stanowi podstawę pokojowej przyszłości”.

Jeżeli chodzi o ocenę polsko-rosyjskiej historii „często trudnej i tragicznej”, biskupi przyznają, że rodzi ona „niekiedy wzajemne pretensje i oskarżenia, które nie pozwalają zagoić się dawnym ranom”. Nie analizują jednak jej wydarzeń w szczegółowy sposób, przyznając jedynie, że „naród rosyjski i polski łączy doświadczenie II wojny światowej i okres represji wywołanych przez reżimy totalitarne”, które „kierując się ideologią ateistyczną, walczyły z wszelkimi formami religijności i prowadziły szczególnie okrutną wojnę z chrześcijaństwem i naszymi Kościołami”.

W związku z tym „obiektywne poznanie faktów oraz ukazanie rozmiarów tragedii i dramatów przeszłości staje się dzisiaj pilną sprawą historyków i specjalistów”. Wychodząc z założenia, że „trwałe pojednanie jako fundament pokojowej przyszłości, może się dokonać jedynie w oparciu o pełną prawdę o naszej wspólnej przeszłości”, pasterze obu Kościołów apelują o dalszą pracę kompetentnych gremiów w Polsce i Rosji celem wyjaśnienia skomplikowanych meandrów wspólnej historii.

Wspólne świadectwo

Kolejna część Przesłania koncentruje się wokół potrzeby wspólnego świadectwa Kościołów prawosławnego i katolickiego wobec wyzwań, jakie stawia współczesny świat. Pasterze obu Kościołów deklarują, że dziś „w dobie indyferentyzmu religijnego oraz postępującej sekularyzacji”, będą działać w obronie „podstawowych wartości moralnych, bez których nie ma trwałej pokojowej przyszłości”.

Biskupi przyznają, że skoro chrześcijaństwo wniosło w minionych dziejach olbrzymi wkład w formowanie kultury narodu polskiego i rosyjskiego, to i dziś oba Kościoły, wolne po okresie totalitaryzmu, maja szansę kształtowania społeczeństw w oparciu o wartości chrześcijańskie.

Wśród nowych wyzwań autorzy dokumentu uznają takie rozumienie zasady świeckości, które skutkuje kwestionowaniem podstawowych zasad moralnych opartych na Dekalogu. „Fałszywie rozumiana świeckość przybiera formę fundamentalizmu i w rzeczywistości jest jedną z odmian ateizmu” – konstatują, zauważając, że prowadzić może ona do takich wypaczeń jak promocja „aborcji, eutanazji, związków osób jednej płci (które usiłuje się przedstawić jako jedną z form małżeństwa), konsumpcjonistyczny styl życia, odrzucenie tradycyjnych wartości i usuwanie symboli religijnych z przestrzeni publicznej”.

W odpowiedzi na to przedstawiciele Kościołów deklarują, że pragną „umacniać tolerancję, a przede wszystkim bronić fundamentalnych swobód na czele z wolnością religijną oraz bronić prawa do obecności religii w życiu publicznym”.

Uznając autonomię jaka istnieje między władzą świecką i kościelną, opowiadają się też „za współpracą w dziedzinie troski o rodzinę, wychowania, ładu społecznego i innych kwestii ważnych dla dobra społeczeństwa”. W związku z czym pada wezwanie do „poszanowania niezbywalnej godności każdego człowieka stworzonego na obraz i podobieństwo Boga”, a w ślad za tym bardzo mocne słowa: „Uważamy, że ciężkim grzechem przeciw życiu i hańbą współczesnej cywilizacji jest nie tylko terroryzm i konflikty zbrojne, ale także aborcja i eutanazja”.

Katoliccy i prawosławni hierarchowie wyraźnie opowiadając się za rodziną rozumianą jako „stały związek mężczyzny i kobiety”, stwierdzają, że w dzisiejszym świecie „wymaga ona szacunku i obrony”, gdyż jest „gwarantem społecznej stabilności i znakiem nadziei dla społeczeństwa”.

Na zakończenie wspólnego orędzia biskupi polecają opiece Matki Bożej – tak czczonej przez Polaków i Rosjan: „wielkie dzieło pojednania i zbliżenia naszych Kościołów i narodów”.