Benedykt XVI o postaci św. Klemensa Aleksandryjskiego

„Dobre uczynki towarzyszą intelektualnej wiedzy człowieka, jak cień idący za ciałem” – powiedział Benedykt XVI podczas audiencji generalnej w Watykanie wskazując w ten sposób na konieczność łączenia wiary i rozumu w dążeniu do poznania Prawdy.

Mówiąc o św. Klemensie Aleksandryjskim papież powrócił do cyklu katechez prezentujących wielkie postaci pierwszych wieków Kościoła. Na Placu św. Piotra zgromadziło się 45 tys. pielgrzymów.
Punktem wyjścia papieskich rozważań był fragment Prologu Ewangelii wg św. Jana: „Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo. Ono było na początku u Boga. Wszystko przez Nie się stało, a bez Niego nic się nie stało, co się stało. W Nim było życie, a życie było światłością ludzi, a światłość w ciemności świeci i ciemność jej nie ogarnęła” (J 1, 1-5).
Na początku swej katechezy papież przypomniał, że św. Klemens Aleksandryjski urodził się prawdopodobnie w Atenach w połowie II wieku. Jako młodzieniec dotarł do Aleksandrii, która była miejscem krzyżowania się kultur. Był uczniem Pantena, a następnie zastąpił go w kierowaniu aleksandryjską szkołą teologiczną, w późniejszym okresie przyjął święcenia kapłańskie. W latach 202-203 uciekając przed prześladowaniami chrześcijan schronił się w Kapadocji, gdzie zmarł około 215 roku.
Jego pisma: „Słowa zachęty dla pogan”, „Pedagog” i „Kobierce” – jak zauważył Benedykt XVI – ukazują duchowe dojrzewanie chrześcijanina, będąc zachętą dla tych, którzy rozpoczynają drogę wiary. W swych katechezach św. Klemens towarzyszył katechumenom i ochrzczonym, aby dzięki dwóm skrzydłom: wiary i rozumu, dotarli do głębokiego poznania Prawdy, którą jest sam Jezus Chrystus. To sam Jezus jest również najlepszym wychowawcą i nauczycielem, a jedynie poznanie Osoby, która jest Prawdą, prowadzi do prawdziwego poznania, prawdziwej „gnozy”.
Św. Klemens wskazywał na dwa stopnie życia chrześcijańskiego: pierwszym jest przeżywanie wiary w sposób powszechny, choć z otwarciem na świętość, drugim stopniem charakteryzują się gnostycy, prowadzący życie doskonałe duchowo. Poznanie, które jest poznaniem osoby Jezusa, staje się rzeczywistą siłą życia. Nie jest jedynie myślą, ideą, ale spotkaniem, które otwiera oczy, przemienia człowieka, uczy miłości i prowadzi do kontemplacji. „Celem życia, ostatecznym przeznaczeniem człowieka jest stać się podobnym do Boga” – mówił Papież nawiązują do myśli Klemensa Aleksandryjskiego.
Jak podkreślał Benedykt XVI, dla św. Klemensa droga doskonałości miała znaczenie zarówno moralne jak i intelektualne. „Dobre uczynki towarzyszą intelektualnej wiedzy człowieka, jak cień idący za ciałem” – powiedział Papież. Chrześcijanina charakteryzują zaś dwie cnoty: wolność od namiętności i miłość czyli prawdziwa namiętność i pasja, która łączy z Bogiem oraz karmi pokorę. To miłość pomaga krok po kroku postępować za Chrystusem i upodabniać się do Niego. „Nie tylko myśl, ale miłość otwiera oczy i przemienia człowieka” – mówił Benedykt XVI.
Papież wskazał także na to, że św. Klemens podjął dialog pomiędzy chrześcijaństwem a filozofią grecką – dialog, w którym wcześniej w pewnym sensie porażkę na Aeropagu poniósł św. Paweł. Benedykt XVI zacytował tu fragment encykliki „Fides et Ratio”, w której Jan Paweł II napisał, że św. Klemens traktował filozofię jako przygotowanie do wiary chrześcijańskiej. Bóg dał Grekom filozofię jako ich własny testament, była ona miejscem objawienia, podobnie jak prawo żydowskie. Według Benedykta XVI św. Klemens wyznaczył drogę, która może być przykładem dla współczesnych teologów i katechetów, aby doceniali oni metafizyczny wymiar Prawdy i wchodzili w krytyczny dialog ze współczesną myślą filozoficzną.
Po odczytaniu streszczeń katechezy w kilku językach papież zwracając się do Polaków powiedział: „Pozdrawiam pielgrzymów polskich! Dziękuję serdecznie za modlitwy w mojej intencji z okazji urodzin i drugiej rocznicy pontyfikatu. Pozdrawiam szczególnie pielgrzymów z diecezji legnickiej przybyłych z okazji 15. rocznicy ustanowienia diecezji. Polecam was Matce Bożej Łaskawej z Krzeszowa. Wszystkich ogarniam moją modlitwą i z serca błogosławię”.
Wśród Polaków obecnych na Placu św. Piotra byli m.in.: pielgrzymka diecezji legnickiej z bp. Stefanem Cichym i bp Stefanem Regmuntem, bp Stanisław Stefanek z pielgrzymami z Łomży, bp Antoni Dydycz z Drochiczyna, bp Jan Wątroba z Częstochowy oraz księża z diecezji włocławskiej.