Białystok: 13 tys. uczestników XIV Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru

Sybiracy z całej Polski i z zagranicy, w tym z Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi, Ukrainy oraz goście z USA, Kanady, Wielkiej Brytanii, Australii i Nowej Zelandii, kombatanci, przedstawiciele władz i młodzież uczcili dziś pamięć setek tysięcy Polaków deportowanych w głąb ZSRR. Podczas XIV Marszu Żywej Pamięci Polskiego Sybiru, który przeszedł ulicami Białegostoku, w tym roku szczególnie upamiętnili Sybiraków – uczestników walk pod Monte Cassino w 1944 r.

W Marszu uczestniczył weteran tej batalii, płk. Włodzimierz Cieszkowski.

Dzisiejsze uroczystości związane z marszem rozpoczęła liturgia w cerkwi pw. św. Mikołaja celebrowana przez prawosławnego arcybiskupa białostockiego i gdańskiego Jakuba. Następnie uczestnicy marszu zgromadzili się przed Pomnikiem Katyńskim w białostockim Zwierzyńcu. Powitał ich prezes Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź.

Po ekumenicznej modlitwie za ofiary Sybiru i złożeniu zniczów, zgromadzeni przeszli do kościoła pw. Ducha Świętego, gdzie o godz. 11.30 została odprawiona Msza św., której przewodniczył abp Edward Ozorowski.

Przed Eucharystią, którą koncelebrowali kapelani służb mundurowych z archidiecezji oraz księża przewodnicy grup pielgrzymkowych przybyłych z różnych stron Polski, metropolita białostocki poświecił tablicę pamiątkową w bocznym ołtarzu kościoła, która upamiętnia matki sybiraczki i jest hołdem wdzięczności „za opiekę i ocalenie życia dzieci zesłanych na Syberię w latach 1940-1956”.

Po Mszy św. uroczystości przeniosły się pod Pomnik – Grób Nieznanego Sybiraka. Tam odmówione zostały modlitwy za zmarłych Sybiraków przez duchownych wyznania katolickiego, prawosławnego i protestanckiego.

Miały też miejsce wystąpienia okolicznościowe, w tym szefa Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jana Ciechanowskiego oraz prezydenta, wojewody i marszałka Województwa Podlaskiego.

Odczytano też listy skierowane do uczestników marszu przez prezydenta Bronisława Komorowskiego i premiera Donalda Tuska. Wystąpienia zakończył apel poległych z salwą honorową żołnierzy z 18 Białostockiego Pułku Rozpoznawczego oraz złożenie kwiatów i zapalenie zniczy.

Tegoroczny XIV Międzynarodowy Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru organizowany jest w dniach 11-12 września przez Związek Sybiraków przy współpracy wielu instytucji i organizacji społecznych, w tym Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku.

Jak podkreśla prezes Związku Sybiraków Tadeusz Chwiedź, wiedzę o wydarzeniach z przeszłości trzeba przekazywać młodemu pokoleniu i to jest jeden z głównych celów organizacji Marszu Sybiraków. „Chcemy, by te heroiczne przejścia a zarazem i tragiczne warunki, jakich doznali ci żołnierze jako tułacze, były przekazane młodzieży. Bo młodzież musi tę prawdę historyczną znać" – zaznacza.

W związku z 70. rocznicą bitwy o Monte Cassino Oddziałowe Biuro Edukacji Publicznej IPN przygotowało ekspozycje dwóch wystaw: „Droga na Monte Cassino 1941–1944 w fotografii Ignacego Jaworowskiego” oraz „Sybiracy. Deportacje obywateli polskich w głąb ZSRS 1939–1941”.

Organizowana po raz czternasty przez Związek Sybiraków uroczystość religijno-patriotyczna upamiętni tych, którzy nie wrócili z zesłania oraz wszystkich dotkniętych przez sowieckie represje.

W Białymstoku znajduje się jedyny w Polsce Grób Nieznanego Sybiraka, w którym złożone są prochy tych, którzy zginęli na Wschodzie. U stóp wyniosłego krzyża zgrupowane są niewielkie krzyże i leżący głaz z tablicami zawierającymi nazwiska ofiar „nieludzkiej ziemi”. Całość opleciona jest łańcuchem, którego ogniwa są przerwane. Umieszczony przed pomnikiem wózek kolejowy na torach jest symbolem katorżniczej pracy i deportacji. Odsłonięcie i poświęcenie pomnika odbyło się 17 września 1997 r.

W Stolicy Podlasia do 2016 roku ma również powstać Muzeum Pamięci Sybiru. Ma być usytuowane w jednym ze starych powojskowych magazynów przy ulicy Węglowej w Białymstoku. Będzie placówką ogólnopolską, prezentującą tematyką wywózek Polaków na Wschód.