Bielsko-Biała: dewastacja żydowskich nagrobków

Niemal doszczętnie zniszczony pomnik bielskiego architekta z XIX wieku Karola Korna oraz kilkanaście innych nagrobków – to efekt dewastacji, której dopuścili się nieznani sprawcy na cmentarzu żydowskim w Bielsku-Białej. Do zdarzenia doszło w nocy z 31 października na 1 listopada.

Przestępcy porozbijali m.in. nagrobek wybitnego architekta Karola Korna i jego żony. Urodzony w Wadowicach Korn w latach 1880-1881 był projektantem bielskiej synagogi, wzorowanej na synagodze w Budapeszcie. Zaprojektował i wybudował wiele innych obiektów w Bielsku i okolicach, m.in. bielski Teatr Polski czy dworzec kolejowy. Był też autorem projektu kościoła katolickiego w Porąbce. Zmarł w 1906 roku.

Do zdarzenia prawdopodobnie doszło w nocy po zakończonym spektaklu „Dziady” według pomysłu Dariusza Gajnego. Widowisko odbyło się w przycmentarnym domu przedpogrzebowym na bielskim kirkucie.

Gmina Wyznaniowa Żydowska w Bielsku-Białej, która opiekuje się nekropolią, powiadomiła o zdarzeniu policję.

Na cmentarzu żydowskim, który powstał w 1849 roku, spoczywają m.in.: profesor Michael Berkowitz, sekretarz słynnego syjonisty Teodora Herzla; Karol Korn, słynny architekt i budowniczy; Arnold Gross, wieloletni radny i honorowy obywatel miasta, czy Salomon Pollak, honorowy obywatel miasta i wielki filantrop. Najstarsza zachowana macewa należy do Josefa Neumanna, który zmarł w 1849 roku.

Na cmentarzu znajduje się pomnik ku pamięci żydowskich obywateli Bielska i Białej oraz okolic, którzy w latach 1939-1945 zostali zamordowani przez Niemców, bądź zmarli na wygnaniu.

To jedyna żydowska nekropolia w Polsce, na której pochowani są także muzułmanie. Leżą tu ciała czterech wyznawców islamu – żołnierzy, którzy zginęli podczas I wojny światowej.

Kres historii Żydów bielskich (zamieszkujących w Bielsku) i bialskich (mieszkających w Białej) – którzy przed 1939 rokiem odgrywali ogromną rolę w życiu tych oddzielonych rzeczką miast – położył wybuch wojny. Bielscy i bialscy Żydzi zostali poddani represjom, większość z nich zginęła w obozie zagłady Auschwitz-Birkenau. Wojnę przeżyli nieliczni. Niemcy zniszczyli niemal doszczętnie żydowskie obiekty kultu oraz synagogi.

Gmina żydowska w Bielsku powstała w 1865 roku. W przededniu II wojny światowej społeczność żydowska stanowiła około 20 proc. liczącej 25 tys. ludności miasta. W Białej w 1939 r. obywatelami miasta było blisko 4 tys. Żydów – ok. 13 proc. mieszkańców.

Obecnie do bielskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, której przewodniczy Dorota Wiewióra, należy kilkadziesiąt, w większości starszych osób, w tym także ocalałych z Zagłady.