Bielsko-Biała: w krypcie katedralnej o cyborium, monstrancji, kustodii i bursie

Co to jest cyborium, jakie są zasady udzielania Komunii św. pod Obiema Postaciami i ile razy można przystąpić do Komunii św. tego samego dnia – na te i wiele innych pytań odpowiadał bp Piotr Greger 6 marca podczas kolejnego spotkania w ramach prowadzonych od roku comiesięcznych „Rozmów poświęconych” w bielskiej katedrze. Po raz pierwszy cykliczne wydarzenie odbyło się w katedralnej krypcie. Jego tematem były niektóre naczynia liturgiczne, jak puszka na komunikanty, monstrancja, ampułki czy bursa, używana przez kapłana podczas odwiedzin w domu chorego.

Bp Greger wyjaśnił znaczenie i funkcję puszki na komunikanty (cyborium), służącej do przechowywania Najświętszego Sakramentu w tabernakulum. Zwrócił uwagę, że na przestrzeni wieków puszka przybierała różne rozmiary i kształty. „Troskę o godne przechowywanie konsekrowanego chleba zauważa się od początku istnienia Kościoła” – podkreślił prelegent, cytując św. Justyna, który przypominał chrześcijanom zabierającym do swoich domów Eucharystię dla chorych i dla przyjmowania jej przez nich samych w ciągu tygodnia, aby troszczyli się o godne przechowywanie świętych Postaci.

Biskup wyjaśnił, że zanim pojawiły się tabernakula, w pierwszych latach ich istnienia używano specjalnego płótna lub naczyń z kości słoniowej, drzewa lub metalu, zwanych capsami. Jak wytłumaczył duchowny, w kolejnych wiekach naczynie przyjęło formę kielicha z nakryciem, zachowując jednak dawniejszą nazwę – cyborium, czyli puszka. Podkreślił, że choć obecnie zmniejszono rozmiary naczynia, jego przeznaczenie jest wciąż takie samo. „Od roku 1614 na puszkę nakłada się zdobioną sukienkę, jako znak czci dla Najświętszego Sakramentu” – zaznaczył hierarcha.

Biskup szczególną uwagę poświęcił zagadnieniom związanym z zasadami udzielania Komunii św. pod Obiema Postaciami. Wyjaśnił, ile razy można przystąpić do Komunii tego samego dnia. Osobnym punktem jego rozważań była kwestia materii chleba i wina do ważności Eucharystii. Przypomniał, że w 2017 r. przy Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów KEP powołano specjalny, trzyosobowy zespół ds. weryfikacji materii Eucharystii. Jego zadaniem jest opiniowanie dokumentów od producentów i dostawców wina mszalnego oraz chleba do celebracji Eucharystii. Chodzi o jednoznaczne stwierdzenie, czy proponowane przez nich wino oraz komunikanty i hostie zostały przygotowane według obowiązujących norm Kościoła.

Podczas spotkania biskup opowiedział o historii monstrancji, służącej do wystawienia i adoracji Najświętszego Sakramentu, używanej podczas procesji eucharystycznych. Wyjaśnił, jak dużą konsekrowaną hostię umieszcza się w monstrancji przy pomocy specjalnego uchwytu, zwanego lunula lub melchizedek. Podkreślił, że przed umieszczeniem w monstrancji hostia jest przechowywana w tabernakulum, w naczyniu zwanym kustodia.

Biskup omówił także funkcje innych przedmiotów liturgicznych: ampułek – naczyń liturgicznych, najczęściej służących do podawania wina i wody podczas celebracji Eucharystii oraz do przechowywania olejów, a także bursy – rodzaju „kieszeni” służącej do przechowywania przez kapłana korporału.

Podczas spotkania słuchacze mogli zapoznać się z różnymi formami monstrancji, zobaczyć z bliska puszki na komunikanty, ampułki i zdobione bursy.