Biskupi ukraińscy złożyli wizytę „ad limina” w Watykanie

W dniach 16-22 lutego biskupi ukraińscy obrządków łacińskiego i greckokatolickiego złożyli w Watykanie wizytę „ad limina Apostolorum”, czyli „do progów apostolskich”. Chociaż mieli dwa odrębne programy pobytu nad Tybrem, to w piątek 20 lutego Franciszek przyjął w Watykańskim Pałacu Apostolskim wszystkich hierarchów katolickich z Ukrainy, których do Wiecznego Miasta przybyło łącznie ponad 30.

Spotkanie z papieżem

W wygłoszonym do nich przemówieniu papież zaapelował o wnoszenie wkładu w budowanie pokoju w ich ojczyźnie. Podkreślił, że pokój wymaga realizacji wspólnie uzgodnionych porozumień oraz przestrzegania prawa międzynarodowego, a zwłaszcza niedawno podpisanego w Mińsku rozejmu. Wspomniał o swojej bliskości z ofiarami obecnego konfliktu, powodującego wielkie cierpienia całej ludności. Dodał, że modli się za zmarłych i wszystkich dotkniętych przemocą, prosząc Boga, aby szybko udzielił daru pokoju.

Ojciec Święty zwrócił uwagę, że biskupi mają pełne prawo do wypowiadania się o losach narodu, nie tyle by wspierać konkretne działania polityczne, ile raczej, aby wskazywać i potwierdzać wartości, które stanowią element łączący ukraińskie społeczeństwo, wytrwale dążąc do zgody i dobra wspólnego, pomimo poważnych i złożonych problemów.

„Stolica Apostolska stoi po waszej stronie, także na arenie międzynarodowej, aby zrozumiano wasze prawa i niepokoje oraz słuszne wartości ewangeliczne, którymi się kierujecie. Pragnie ponadto wyjść naprzeciw potrzebom duszpasterskim tych struktur kościelnych, które muszą stawić czoło także nowym kwestiom prawnym” – stwierdził Franciszek, nie wymieniając jednak wprost sytuacji na Krymie czy na terenach zajętych przez rosyjskich separatystów.

Podkreślił odpowiedzialność biskupów za głoszenie nauki społecznej Kościoła, by sami będąc ubogimi a więc wolnymi, byli obrońcami rodzin, biednych, bezrobotnych, słabych, chorych, osób starszych, emerytów, niepełnosprawnych i uchodźców. Wspomniał też o konieczności troski o powołania, stałej formacji duchowieństwa i lepszej znajomości prawd wiary przez wiernych. Nie krył bólu z powodu napięć między hierarchami greckokatolickimi a łacińskimi. Zachęcił, by współpracowali ze sobą, by byli zawsze otwarci na siebie.

„Jedność episkopatu, dając dobre świadectwo ludowi Bożemu, oddaje też nieocenione usługi narodowi na płaszczyźnie zarówno kulturalnej i społecznej, a przede wszystkim duchowej. Bądźcie zjednoczeni w podstawowych wartościach i uważajcie za wspólne najcenniejsze skarby: wiarę i lud Boży” – powiedział Franciszek. Podkreślił znaczenie wspólnych obrad biskupów wszystkich Kościołów sui iuris na Ukrainie.
Na zakończenie przypomniał, że członkowie obydwu Kościołów doświadczyli męczeństwa i krew męczenników powinna być jeszcze jednym spoiwem pobudzającym do jedności serc. „Zjednoczcie swe siły i wspierajcie się wzajemnie, czyniąc z wydarzeń historycznych powód do wzajemnego dzielenia się i jedności” – zachęcił papież.

Wcześniej pozdrowił biskupów ukraińskich i towarzyszących im pielgrzymów podczas środowej audiencji ogólnej 18 lutego: „Bracia i siostry, wiem, że wśród wielu intencji, które przynosicie do Grobów Apostolskich, jest także prośba o pokój na Ukrainie. Noszę w sercu to samo pragnienie i łączę się z waszą modlitwą, aby jak najszybciej nastał w waszej ojczyźnie trwały pokój. Niech Bóg Wam błogosławi” – życzył Franciszek.

Odwiedziny urzędów kurialnych

Ale wizyta „ad limina” to nie tylko spotkanie z Ojcem Świętym, ale także odwiedziny przez biskupów różnych urzędów: kongregacji, rad papieskich i innych w Kurii Rzymskiej.

17 lutego biskupi greckokatoliccy odwiedzili Sekretariat Stanu Stolicy Apostolskiej, gdzie rozmawiali m.in. z abp. Paulem R. Gallagherem – podsekretarzem ds. stosunków z państwami. Zwierzchnik Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego (UKGK) abp Swiatosław Szewczuk przedstawił mu rzeczywistą sytuację w swym kraju i wyzwania duszpasterskie, stojące przed Kościołem w obecnych warunkach wojennych. „Niezbędne jest mówienie i obrona prawdy w każdych okolicznościach” – oświadczył arcybiskup większy kijowsko-halicki. „Tego właśnie oczekują dzisiaj obywatele Ukrainy od Stolicy Apostolskiej jako od najwyższego autorytetu moralnego” – dodał.

Nazajutrz w Kongregacji Kościołów Wschodnich abp S. Szewczuk mówił m.in. o „ogromnej katastrofie humanitarnej, największej od czasów II wojny światowej w dziejach narodu ukraińskiego”. Prefektowi Kongregacji kard. Leonardo Sandriemu biskupi przedstawili najważniejsze i najnowsze wydarzenia związane z sytuacją w ich ojczyźnie oraz rozmawiali o posłudze swego Kościoła w warunkach toczącej się tam wojny. Zwierzchnik UKGK zaznaczył, że „na Ukrainie nie ma wojny domowej” i wyjaśnił, że idea takiej wojny „jest częścią propagandy rosyjskiej”.

Msze w kościołach rzymskich

Hierarchowie greckokatoliccy rozpoczęli wizytę od liturgii 17 lutego w bazylice św. Jana na Lateranie, której przewodniczył abp Szewczuk. Zwracając się do obecnych zwierzchnik Kościoła zaznaczył, że biskupi przybyli do papieża, aby przekazać mu prawdę o agresji, której ofiarą padła Ukraina. Następnego dnia biskupi UKGK z arcybiskupem na czele odprawili uroczystą liturgię przy grobie św. Pawła w poświęconej mu bazylice „Za Murami”. W przemówieniu do zebranych tam pielgrzymów z Ukrainy zwierzchnik Kościoła przypomniał, że „Paweł był apostołem pokoju”, dodając, że to właśnie on powiedział, iż „Chrystus jest naszym pokojem, a Jego śmierć na krzyżu na wieki pojednała Boga z człowiekiem oraz ludzi między sobą”.

Ukraińscy biskupi łacińscy rozpoczęli nawiedzanie „Progów Apostolskich” Mszą św., sprawowaną 17 lutego przy grobie św. Piotra w podziemiach bazyliki watykańskiej pod przewodnictwem metropolity lwowskiego abp. Mieczysława Mokrzyckiego. Uczestniczyli w niej także pielgrzymi ukraińscy z kraju i diaspory oraz ambasador Ukrainy przy Stolicy Apostolskiej Tetiana Iżewśka.

W przemówieniu do zgromadzonych przewodniczący episkopatu podkreślił szczególne znaczenie modlitwy „przy grobie św. Piotra, będącego fundamentem naszej wiary i jedności” oraz wezwał do modlitwy o pokój. W tej samej intencji modlono się też w Modlitwie Wiernych.

W kazaniu biskup łucki Witalij Skomorowski nawiązał do czytanego w czasie tej mszy fragmentu Listu św. Piotra, w którym nazywa on siebie „świadkiem cierpień Chrystusowych”. Zwrócił uwagę, że chodzi tu nie o „świadectwo naoczne”, ale o „dawanie świadectwa wiary”.

Abp M. Mokrzycki: Papież nie znał całej prawdy o sytuacji na Ukrainie

Ojciec Święty był zaskoczony wiadomościami o wojnie na Ukrainie, które usłyszał od biskupów. Do tej pory nie miał całościowego obrazu sytuacji – powiedział po spotkaniu z Franciszkiem abp M. Mokrzycki. Dodał, że papież zapewnił swych gości, że jeszcze bardziej będzie starał się rozmawiać z osobami, które są odpowiedzialne za pokój na świecie, by pomogły powstrzymać przelew krwi na tamtych terenach.

Arcybiskup lwowski podkreślił w rozmowie z Radiem Watykańskim, że bardzo ważne są wszelkie zapewnienia o solidarności i modlitwie, które do tej pory wyrażał papież i instytucje międzynarodowe, bo to podnosi na duchu. „Ale wciąż jest tego za mało. Rosja powinna ponosić większe konsekwencje, aby zaprzestała wreszcie działań zbrojnych” – oświadczył abp Mokrzycki.

Biskupi łacińscy u papieża-seniora

21 lutego doszło do bezprecedensowego spotkania rzymskokatolickich biskupów Ukrainy z papieżem-seniorem Benedyktem XVI w Ogrodach Watykańskich przy grocie Matki Bożej z Lourdes. „To dla nas wielki zaszczyt, a zarazem ogromne umocnienie” – powiedział w Radiu Watykańskim abp M. Mokrzycki, który przez kilka lat był sekretarzem tego papieża, a 29 września 2007 jako pierwszy biskup przyjął z jego rąk sakrę.

Benedykt XVI zapewnił swych gości, że modli się o pokój na Ukrainie i wyraził solidarność z cierpiącym narodem ukraińskim. „Prosił, by przekazać jego błogosławieństwo i zapewnienia o jego pamięci wszystkim naszym wiernym” – powiedział potem metropolita lwowski w Radiu Watykańskim. Papież-senior zaprosił 20 lutego swego byłego sekretarza na wspólny obiad i właśnie wtedy wyraził chęć spotkania się „z całym naszym episkopatem”. Arcybiskup podkreślił, że dla wszystkich było to „bardzo radosne wydarzenie”.

Biskupom towarzyszyli pielgrzymi łacińscy i greckokatoliccy z różnych diecezji ukraińskich, którzy przybyli do Rzymu w grupie zorganizowanej przez rzymskokatolicki ośrodek pielgrzymkowy „Chrystofor”.