„Biskupstwo znaczone Krzyżem” – księga poświęcona bp. Zdzisławowi Golińskiemu

„Biskupstwo znaczone Krzyżem. W stulecie urodzin prof. dra hab. Zdzisława Golińskiego Biskupa Częstochowskiego” – to tytuł księgi pamiątkowej poświęconej życiu i działalności drugiego biskupa częstochowskiego Zdzisława Golińskiego (1908-1963). Księga pod redakcją naukową ks. prof. dr hab. Jana Kowalskiego została wydana przez Częstochowskie Wydawnictwo Archidiecezjalne „Regina Poloniae”.

Główną część księgi stanowią referaty wygłoszone podczas sesji naukowej, która została zorganizowana w Wyższym Seminarium Duchownym Archidiecezji Częstochowskiej 6 grudnia 2008 r., z racji setnej rocznicy urodzin bp. Zdzisława Golińskiego.

Autorzy tekstów, teolodzy, prawnicy i historycy Kościoła, przybliżają biografię, działalność pastoralną, naukową i biskupią Zdzisława Golińskiego, który w latach 1951-1963 był drugim ordynariuszem częstochowskim.
Ks. dr Sławomir Zabraniak jest autorem życiorysu hierarchy, zaś ks. dr Jarosław Marczewski przybliżył lubelski okres działalności bp. Golińskiego.

Tło i kontekst historyczny życia i działalności drugiego biskupa częstochowskiego przybliżają artykuły ks. prof. dr hab. Jana Związka o relacjach pomiędzy Kościołem a państwem w okresie działalności bp Golińskiego (1951-1963) i prof. Andrzeja J. Zakrzewskiego o sytuacji społeczno-ekonomicznej regionów należących do diecezji częstochowskiej.

Działalność bp Golińskiego jako moralisty omawia ks. prof. dr hab. Jan Kowalski, który przypomniał, że drugi biskup częstochowski w swojej spuściźnie teologicznej prezentował chrystocentryczną koncepcję teologii moralnej. Również ks. dr Adam Fogelman przybliża moralno-etyczne poglądy bp Golińskiego.

Natomiast działalność pastoralną bp. Golińskiego przybliża ks. prof. dr hab. Marian Duda, rektor Instytutu Teologicznego w Częstochowie. W swoim artykule ukazuje podstawowe cechy pasterskiej postawy drugiego biskupa częstochowskiego. Autor zwraca uwagę na takie cechy duszpasterstwa według koncepcji bp Golińskiego jak m.in. duszpasterstwo komunijne-wspólnotowe, diecezjalny i maryjny aspekt duszpasterstwa, duszpasterstwo społeczne. Ks. Duda omawia także główne problemy religijno-moralne, którym w swoim nauczaniu pasterskim wiele miejsca poświęcał bp Goliński, a mianowicie: rodzina, aborcja, trzeźwość, miłosierdzie czynne, środki duszpasterskie takie jak: prasa, książki, wydawnictwa religijne.

Ponadto o. prof. dr hab. Zachariasz Jabłoński- paulin pisze o Jasnej Górze w okresie działalności bp Golińskiego, ks. dr hab. Władysław Wlaźlak przedstawia działalność administarcyjno-terytorialną bp Zdzisława Golińskiego, ks. dr Paweł Wolnicki przybliża materiały archiwalne dotyczące bp Golińskiego, ks. dr Krzysztof Dziub omawia jego działalność ustawodawczą, a ks. mgr lic. Jacek Kapuściński prezentuje jego dorobek piśmienniczy.

Ważną część publikacji stanowi artykuł ks. dr Mariusza Trąby, który pokazuje postać Biskupa w świetle akt Służby Bezpieczeństwa przechowywanych w IPN. – Wobec biskupa Golińskiego, który dla władzy komunistycznej PRL był osobą niebezpieczną, zastosowano różne metody operacyjne, m.in. kontrolę korespondencji, podsłuchy, stworzono siatkę informatorów. Bp Goliński był dla władzy niebezpieczny, bo był niezwykle inteligentny, wykształcony, dobrze znający soją diecezję i zawsze broniący Kościoła – podkreśla ks. dr Trąba.

Istotnym uzupełnieniem jego artykułu są teksty ks. prof. dr hab. Jana Kowalskiego nt. prawd, półprawd, mitów i legend narosłych wokół osoby bp Golińskiego i nt. kwestii konsekracji katedry w Katowicach w październiku 1955 r.

Cennym materiałem historycznym są opublikowane w księdze listy Prymasa Polski kard. Stefana Wyszyńskiego pisane do bp Golińskiego z Komańczy w latach 1955-56 oraz listy hierarchy do ks. inf. Jana Piskorza ówczesnego wikariusza kapitulnego diecezji śląskiej oraz do bp Stanisława Adamskiego.

Zdaniem ks. prof. dr hab. Jana Kowalskiego list do ks. inf. Jana Piskorza „pokazuje wyraźnie w jakiej opresji, pod jakimi naciskami bp Goliński decyduje się na konsekrację katedry śląskiej”.

W publikacji znajdują się również refleksje abp Stanisława Nowaka, metropolity częstochowskiego i abp Józefa Życińskiego metropolity lubelskiego oraz bibliografia przedmiotowa i podmiotowa dotycząca Biskupa.
Księgę zawiera też wspomnienia o bp Golińskim i dokumentację fotograficzną z jego życia i działalności.

Bp Zdzisław Goliński urodził się 27 grudnia 1908 r. w Urzędowie koło Kraśnika. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1931 r. w Lublinie. Następnie studiował teologię moralną na KUL oraz na papieskich uniwersytetach Gregorianum i Angelicum w Rzymie. Studiował także pedagogikę i psychologię wychowania. W 1947 r. został mianowany biskupem-koadiutorem w Lublinie. W latach 1951-63 był ordynariuszem częstochowskim. W herbie biskupim miał słowa „Crux Victoria” (Krzyż Zwycięstwem).

W okresie jego posługiwania Kościołowi częstochowskiemu władze komunistyczne bardzo utrudniały tworzenie nowych parafii. Nie zdołał zapobiec zamknięciu przez władze tygodnika katolickiego "Niedziela" w 1953 r. Pod jego przewodnictwem odbył się 28 i 29 września 1954 r. I Synod Diecezji Częstochowskiej. Od października do grudnia 1962 r. brał udział w I Sesji Soboru Watykańskiego II. Zmarł nagle 6 lipca 1963 r.