Blisko 500 mikromozaik na stałej ekspozycji w Muzeach Watykańskich

To sztuka niezwykle wyrafinowana, teraz dostępna na stałe w Muzeach Watykańskich. Prawie pół tysiąca mikromozaik, miniaturowych arcydzieł z XVIII i XIX wieku, świadczy o duchowej i artystycznej wrażliwości Europy epoki Grand Tour.

Nawiązania do klasyki

Sztuka mikromozaiki, nazywanej również mozaiką minutową, rozkwitła w Rzymie pod koniec XVIII wieku. Powstała z myślą o podróżnikach epoki Grand Tour, młodych europejskich arystokratach, odbywających edukacyjny objazd Europy, zwłaszcza Włoch, by pogłębić znajomość kultury, sztuki i historii klasycznej.

To właśnie dla tych poszukiwaczy korzeni europejskiego dziedzictwa tworzono m.in. tabakierki, broszki, spinki, ozdobne pudełka oraz miniaturowe pejzaże i sceny rodzajowe. Przedstawiały one zarówno zabytki chrześcijaństwa, jak i kwiaty, zwierzęta czy krajobrazy wiejskich okolic Rzymu.

Bogactwo mozaikowego arcydzieła

Nowa wystawa stała w Muzeach Watykańskich ukazuje kolekcję, która w większości należała niegdyś do rzymskiego kolekcjonera Domenica Petochiego. Została ona zakupiona w latach 90. XX wieku z inicjatywy ówczesnego dyrektora Muzeów Carla Pietrangeliego. „To prawdopodobnie jedna z najważniejszych kolekcji mikromozaik na świecie” – mówi Vatican News obecna dyrektor Muzeów Watykańskich Barbara Jatta.

Dotąd arcydzieła pokazywano wyłącznie przy okazji wystaw czasowych. „Zdecydowaliśmy się na stałą ekspozycję, aby odwiedzający, wychodząc z Kaplicy Sykstyńskiej, mogli zetknąć się z przedmiotami stworzonymi do intymnej kontemplacji, będącymi owocem misternej pracy” – dodaje Barbara Jatta.

Tytuł nowej ekspozycji w Muzeach Watykańskich to „Nostalgia i wynalazek”: „Nostalgia, bo te przedmioty mówią o przeszłości, której już nie ma. Wynalazek, bo to nowa forma sztuki, która zakorzenia się w klasyce, ale rodzi się właśnie w Watykanie” – tłumaczy Luca Pesante, kustosz Wydziału Sztuk Dekoracyjnych Kolekcji Papieskich.

Watykańska precyzja 

Mikromozaiki zawierają nawet tysiąc miniaturowych płytek na centymetr kwadratowy. Zyskały one na znaczeniu w 1795 roku w ramach Watykańskiej Pracowni Mozaiki, założonej około siedemdziesiąt lat wcześniej przez papieża Benedykta XIII pod auspicjami Fabryki św. Piotra. Rzemieślnicy pracowni, utworzonej w celu odtwarzania w mozaice wielkich obrazów ołtarzowych Bazyliki Watykańskiej, wytwarzali płytki nawet o rozmiarach mniejszych niż milimetr.

Pomimo wielkiego sukcesu mikromozaik na przełomie XVIII i XIX wieku, ta sztuka nie była doceniania przez wszystkich. Gardzili nią m. in. Johann Winckelmann i Johann Wolfgang Goethe. Według wielkich interpretatorów epoki te drobne dzieła – kontynuuje Luca Pesante – były jedynie „kobiecymi kaprysami i sprowadziły chwalebną starożytną tradycję mozaiki do formy ozdoby na bransoletki i tabakierki”.