Boże Narodzenie i 20 obrazów. Nowa odsłona projektu, który ożywia sztukę sakralną

W podziemiach katedry św. Floriana na warszawskiej Pradze można obejrzeć najnowszą wystawę cyklu „Namalować katolicyzm od nowa”. Dwadzieścia współczesnych interpretacji Bożego Narodzenia przyciąga zarówno miłośników sztuki, jak i osoby poszukujące duchowego zatrzymania.

Sztuka wraca do korzeni

Czwarta odsłona projektu „Namalować katolicyzm od nowa” poświęcona jest tajemnicy Bożego Narodzenia. Na wystawie prezentowane są prace m.in. Jarosława Modzelewskiego, Ignacego Czwartosa, Beaty Stankiewicz, Bogny Podbielskiej, Grzegorza Wnęka i Karoliny Żądło. Jak podkreśla kurator wystawy dr Dariusz Karłowicz z Teologii Politycznej, z każdą kolejną edycją idea malowania katolicyzmu od nowa zatacza coraz szersze kręgi.

Projekt, planowany na 21 lat, ma na celu ożywienie zamierającej tradycji zachodniego malarstwa sakralnego i odnowę mecenatu. „Rośnie liczba pięknych obrazów i miast, które odwiedziły nasze wystawy, rośnie krąg współpracowników i przyjaciół” – mówił Karłowicz podczas wernisażu czwartej odsłony rozpoczętego trzy lata temu projektu. W ramach inicjatywy „Namalować katolicyzm od nowa” ma zostać zobrazowanych 20 tajemnic różańcowych. W ramach dotychczas zrealizowanych projektów powstało 50 obrazów – Jezusa Miłosiernego, Zwiastowania i Nawiedzenia św. Elżbiety.

Duchowość i kultura

Sami artyści podkreślają, że w tym projekcie skupiają się na fundamentalnych, ludzkich i teologicznych aspektach Narodzenia, często nawiązując do dzieciństwa i osobistych wspomnień. „Jest to święto całkowicie przykryte szumem komercyjnym, takim chaosem, kiczem, jakimś zlepkiem słodyczy, sztuczność. Jednym słowem, pytaniem było jak się przez to przebić albo gdzie znaleźć jakąś furtkę, żeby dało się do tego dotrzeć – to był ogromny problem” – mówi Jarosław Modzelewski.

Jak dodaje, kluczową inspiracją była dla niego wielogodzinna wizyta na SOR-ze w szpitalu dziecięcym. „To mnie naprowadziło (…). Przecież Boże Narodzenie to jest macierzyństwo i ojcostwo, to jest dziecko i rodzice, że to jest właściwie to przesłanie, poza tym przesłaniem oczywiście teologicznym to jest to, co widzimy. Czyli matkę, ojca i dziecko w najprostszej postaci” – wyznaje Jarosław Modzelewski w filmie Teologii Politycznej.

Z kolei Beata Stankiewicz zaznacza, że nie wiedziała, iż finalny efekt jej pracy będzie nawiązaniem do wizji św. Brygidy. „Jak jeszcze w ogóle nie wiedziałam, że będę malować obrazy sakralne, to sobie pomyślałam, że gdybym ja kiedykolwiek malowała Boże Narodzenie, to na pewno położę Jezusa na ziemię. Nie wiedziałam wtedy jeszcze, że położenie Dzieciątka na ziemi to część wizji św. Brygidy, która była szalenie popularna w okresie XIV-XV wieku, czyli malarstwa, które lubię najbardziej” – podkreśla Stankiewicz. Jak dodaje, skoro Boże Narodzenie jest jedną z podstawowych tajemnic różańcowych, to i zastosowana przez nią paleta barw jest podstawowa – z dominacją bieli.

Wydarzenia towarzyszące

Z wystawą związane są liczne spotkania i premiery: katalogu, galerii online, filmu oraz kalendarza na 2026 rok. 27 listopada odbył się wykład ks. prof. Waldemara Chrostowskiego. Wygłosił refleksję nad teologiczną głębią Narodzin Chrystusa. Jeden z najwybitniejszych polskich biblistów omówił też ikonograficzne warianty sceny Narodzenia oraz to, jak tajemnica Wcielenia była przedstawiana w sztuce i interpretowana przez wieki.

Ekspozycję można oglądać w podziemiach katedry św. Floriana (ul. Floriańska 3) do 15 stycznia 2026 roku. Wstęp jest wolny.