Bp Balcerek: niech Caritas odnawia się przez posłuszeństwo natchnieniom, jakie daje Pan Bóg

„Niech Caritas zawsze się odnawia przez posłuszeństwo wyzwaniom, jakie niesie życie, natchnieniom, jakie daje Pan Bóg. Przepraszamy za to, w czym zawiedliśmy Pana Boga i ludzi, za niespełnienie tego, co powinno być przez nas dokonane. Prosimy o błogosławieństwo na dalsze lata służby, o ducha Chrystusowego w nas wszystkich, o pomnożenie zaangażowanych wolontariuszy i pracowników” – mówił bp Grzegorz Balcerek podczas Mszy św., której przewodniczył w poznańskiej katedrze z okazji 35-lecia Caritas Archidiecezji Poznańskiej.

W Eucharystii uczestniczyli ks. Karol Maciejak, dyrektor poznańskiej Caritas, ks. Waldemar Twardowski, były zastępca dyrektora poznańskiej Caritas, kierownicy i pracownicy centrali i placówek prowadzonych przez Caritas, wolontariusz oraz przedstawiciele Parafialnych Zespołów Caritas i Szkolnych Kół Caritas.

„35 lat temu ks. arcybiskup Jerzy Stroba powołał do istnienia Caritas Archidiecezji Poznańskiej. Od tego czasu posługa Caritas realizowana jest jako przedłużenie miłosiernej ręki Chrystusa w tej właśnie organizacji. Stajemy dzisiaj na osi czasu w 35. rocznicę istnienia Caritas jako ci, którzy tę rodzinę Caritas, rodzinę miłości tworzą w tym momencie” – powiedział na początku Mszy św. ks. dyrektor K. Maciejak.

W homilii bp Balcerek nawiązał do czytanego dziś w liturgii fragmentu Księgi Proroka Jonasza.

„Oto powołany na proroka Jonasz nie idzie za głosem Bożego wezwania, ucieka od spełnienia woli Bożej. Motywem Jonasza jest bunt przeciw poleceniu Najwyższego i niechęć do głoszenia misji wśród pogańskich mieszkańców miasta asyryjskiego Niniwy” – zauważył bp Balcerek.

Poznański biskup pomocniczy zaznaczył, że Jonasz był przekonany, „że tym ludziom nie należy się orędzie o nawróceniu, dające szansę oddalenia kary za grzechy”.

Podkreślił, że Jonasz „nie rozumie miłosierdzia Bożego, nie widzi sensu w nawracaniu pogan, a tym samym włączenia ich w obietnicę wybraństwa daną Izraelitom”. Ostatecznie jednak spełnia misję i „ku jego zdziwieniu, a nawet zazdrosnemu oburzeniu mieszkańcy Niniwy nawracają się od króla do ostatniego dziecka, czynią pokutę i tym samym mija ich kara, jaka miała na nich spaść ze względu na grzechy, jakie popełnili”.

Bp Balcerek zwrócił uwagę, że nam też został dany znak. „Jest nim Jezus Chrystus, nasz Zbawiciel, jest nim Kościół, mistyczne, duchowe ciało Chrystusa. Są tym znakiem sakramenty święte, jakie mamy z wiarą i gorliwością przyjmować. Początkiem nawrócenia jest wpatrywanie się w rozpiętego na krzyżu Zbawiciela. Mamy otworzyć serca na nowe życie, na słowo Boże, które – jeśli zachowujemy pokorę – bywa zaskakujące i wstrząsające” – stwierdził biskup.

Poznański biskup pomocniczy, nawiązując do obchodzonego dziś jubileuszu, w imieniu Kościoła poznańskiego dziękował Panu Bogu „za ten niezwykły dar, jakim stała się Caritas dla naszej archidiecezji w ciągu 35 lat”. Wyraził wdzięczność wszystkim księżom dyrektorom, pracownikom, członkom PZC i SKC oraz „ogromnym rzeszom wolontariuszy, którzy mając w swoim sercu miłość miłosierną przez tyle lat pomagają w bezinteresownym docieraniu do potrzebujących”, a także wszystkim darczyńcom, którzy są wrażliwi na ludzką biedę.

Zgromadzeni w poznańskiej katedrze modlili się za osoby tworzące dziś rodzinę poznańskiej Caritas, za podmioty z nią współpracujące oraz za tych, którym ta organizacja niesie pomoc.

Wspominano też zmarłych śp. ks. Mateusza Żarnowieckiego, dyrektora Caritas Archidiecezji Poznańskiej w latach 1996-2007, oraz śp. Hannę Siejak, wieloletniego pracownika Caritas, której pogrzeb odbył się właśnie dzisiaj.

Na przestrzeni wieków pojawiły się różne sposoby kościelnego organizowania i współpracy charytatywnej. W archidiecezji poznańskiej już w XIX w. powstawały bractwa i towarzystwa dobroczynności zakładane przez ludzi świeckich, szczególnie ziemiaństwo. Przykładem tego jest działalność bł. Edmunda Bojanowskiego, który tworzył szkółki wiejskie i ochronki, a także organizował pracę z młodzieżą, szczególnie żeńską. W 1907 r. księża Stanisław Adamski i Piotr Wawrzyniak powołali Związek Polsko-Katolickich Towarzystw Dobroczynnych Caritas. Działali w nim, jako sekretarze generalni, wybitni kapłani: bł. Włodzimierz Laskowski i późniejszy abp poznański Walenty Dymek.

Po I wojnie światowej powstała konieczność reorganizacji działalności stowarzyszeń dobroczynnych, towarzystw wincentyńskich, ochronek parafialnych, zakonów, bractw, „trzech zakonów”, sodalicji i innych, często wyspecjalizowanych organizacji charytatywnych. Poznański Związek Towarzystw Dobroczynnych przyjął strukturę zbliżoną do Caritas Niemieckiej, a kard. August Hlond wystąpił z inicjatywą powołania związków Caritas we wszystkich diecezjach.

W Poznaniu powstała ogólnopolska centrala pod nazwą Instytut Caritas. W 1937 r. odbył się tutaj zjazd dyrektorów Caritas z całej Polski. Instytut Caritas organizował Ogólnopolskie Dni i Tygodnie Miłosierdzia, mające na celu gromadzenie funduszy i popularyzację akcji charytatywnej. W Poznaniu wydawany był także miesięcznik „Caritas”. Kres działalności Instytutu położył wybuch II wojny światowej.

W 1945 r., z myślą o niesieniu pomocy ofiarom II wojny światowej, Konferencja Episkopatu Polski zleciła Komisji ds. Charytatywnych, na której czele stanął abp Adam Sapieha, powołanie w Krakowie centrali Caritas. Na wzór przedwojenny pełniła ona funkcję koordynacyjną w stosunku do diecezjalnych Caritas, które spontanicznie wznowiły swoją działalność. Krajowa centrala szybko nawiązała współpracę z instytucjami zagranicznymi, zwłaszcza amerykańskimi, które za jej pośrednictwem pośpieszyły Polsce z pomocą. W ciągu czterech lat działalności (do 1949 r.) Caritas ogromnie przyczyniła się do materialnej odbudowy narodu polskiego. Liczyła ona wówczas ponad dwieście ośrodków charytatywnych.

Powojenny rozwój pracy charytatywnej Kościoła przerwały w 1950 r. dekrety władz komunistycznych, uniemożliwiające Caritas dalszą działalność i przekazujące cały jej majątek Zrzeszeniu Katolików „Caritas”, powołanemu przez ówczesne władze polityczne państwa. Biskupi polscy zdecydowali jednak, że działalność charytatywna Kościoła będzie prowadzona w ramach ogólnego programu duszpasterstwa. Powołano Komisję Episkopatu ds. Duszpasterstwa Miłosierdzia, a zadania krajowej centrali Caritas przejął Krajowy Sekretariat ds. Miłosierdzia.

W diecezjach utworzono Referaty Duszpasterstwa Charytatywnego. Ze względu na przejęcie przez państwo nazwy Caritas biskupi polscy zakazali jej używania instytucjom kościelnym, by nie utożsamiano ich działalności z działalnością państwową.

W okresie stanu wojennego (od 13 grudnia 1981 r.) znowu, tak jak po II wojnie światowej, napływała do Polski znaczna zagraniczna pomoc charytatywna. Parafie otrzymywały dostawy żywności, odżywek dla dzieci, lekarstw, środków opatrunkowych, odzieży. W tymże roku Komisja Episkopatu ds. Duszpasterstwa Miłosierdzia zmieniła nazwę na Komisja Charytatywna Episkopatu Polski (KCEP).

W latach 80. udało się Komisji Charytatywnej Episkopatu Polski doprowadzić do faktycznego uznania przez władze PRL działalności charytatywnej za uprawnioną działalność Kościoła.

W 1986 r. Episkopat Polski wydał Instrukcję o Pracy Charytatywnej w Parafiach, nakazującą księżom proboszczom tworzenie Parafialnych Zespołów Charytatywnych. Utrzymywanie przez cały czas referatów charytatywnych w diecezjach oraz praca powstających zespołów parafialnych stworzyły możliwość w miarę szybkiego i sprawnego rozdzielania zachodniej pomocy.

Do pełnego reaktywowania Caritas Kościelnej doszło wraz z odzyskaniem pełnej niepodległości przez Polskę w 1989 r. W październiku 1990 r. uchwałą Episkopatu Polski powstała Caritas Polska z siedzibą w Warszawie. W odróżnieniu od sytuacji sprzed 1950 r., Caritas Polska nie obejmuje dzisiaj działalności zakonów i stowarzyszeń katolickich, chociaż często je wspomaga. W ślad za Caritas Polska powstawały Caritas diecezjalne.

Dekretem z dnia 12 marca 1990 r. abp Jerzy Stroba ustanowił Caritas Archidiecezji Poznańskiej jako kościelną osobę prawną. Dziś Caritas Archidiecezji Poznańskiej niesie pomoc dzieciom, młodzieży, osobom bezdomnym, osobom chorym i niepełnosprawnym oraz seniorom.