Bp Tyrawa: Przez kulturę człowiek staje się bardziej człowiekiem

„Kultura jest tym, przez co człowiek staje się bardziej człowiekiem”- podkreślił ordynariusz diecezji bydgoskiej, bp Jan Tyrawa. Był on jednym z prelegentów seminarium naukowego, które zatytułowano „Tak zaczęła się Polska” w Kujawsko-Pomorskim Urzędzie Wojewódzkim w Bydgoszczy, w ramach XXXV Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej.

W programie zaplanowano wykłady oraz czas na dyskusje, w czasie których zastanawiano się m.in. nad duchowymi i kulturowymi konsekwencjami chrztu Polski.

„Trzeba mieć głębokie i mocne fundamenty, na których naród stałby bezpiecznie i z nadzieją patrzył w przyszłość” – to temat, który zaproponowano biskupowi ordynariuszowi Janowi Tyrawie. Do jego podjęcia zainspirowało pasterza m.in. przemówienie Jana Pawła II wygłoszone w Siedzibie UNESCO w Paryżu 2 czerwca 1980 roku. Ojciec Święty mówił wówczas o przyszłości kultury.

Następnie biskup ordynariusz wygłosił przemówienie nt. kultury. Przypomniał, że człowiek jest jedynym ontycznym podmiotem (ojcem) kultury i jednocześnie jedynym właściwym jej przedmiotem i celem (dzieckiem). – Kultura jest tym, przez co człowiek staje się bardziej człowiekiem, to znaczy bardziej „jest”. Na tym opiera się podstawowe rozróżnienie pomiędzy tym, czym człowiek jest, a tym, co posiada, pomiędzy „być” i „mieć”. To „mieć” jest o tyle ważne, o ile jest kulturotwórcze, o ile przyczynia się do tego, że człowiek bardziej „jest”. Dopiero w tym kontekście zrozumiały staje się podział na kulturę duchową i materialną – przypomniał.

Hierarcha podkreślił, że pod tym względem Europa stanowi szczególny przykład organicznego i konstytutywnego związku religii (chrześcijaństwa) i kultury. Wyraża się on fundamentalnym związkiem Ewangelii, czyli orędzia Chrystusa i Kościoła z człowiekiem, w samym jego człowieczeństwie. Jak przypomniał bp Jan Tyrawa pierwszym i zasadniczym zadaniem kultury jest wychowanie. Chodzi o to, aby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem, aby bardziej „był”, a nie tylko więcej „miał”.

Chcąc ogólnie określić, czym jest kultura chrześcijańska, prelegent wymienił trzy kręgi: duchowość, system oraz doktryna. Mówiąc o duchowości chrześcijańskiej pasterz powiedział, że oryginalną jej cechą jest personalizm, to znaczy osobowa relacja chrześcijanina, chrześcijan z Jezusem Chrystusem. – Ideałem – można powiedzieć – jest formuła św. Pawła: „Żyję ja, już nie ja, żyje we mnie Chrystus”. Z istoty swej zawarta jest tu więź owej relacji, czyli miłość – mówił.

Z kolei prof. Grzegorz Kucharczyk z Instytutu Historii Polskiej Akademii Nauk zatrzymał się nad nauczaniem św. Jana Pawła II. Według prelegenta Ojciec Święty mówiąc o ojczyźnie, wielokrotnie podkreślał znaczenie kultury, która wyrosła z duchowych konturów narodu, czyli z chrześcijaństwa. – Jan Paweł II zwracał uwagę na pewien ład moralny, czyli sposób postępowania i tworzenia własnej kultury, który zaistniał na naszych ziemiach właśnie dzięki kulturze chrześcijańskiej. Ojciec Święty mówił o nieustającym dialogu polskiej kultury z Bogiem. Oczywiście, to działo się przez wieki. Dla papieża nie było to tylko wspominanie dawnych wydarzeń, ale pewne zobowiązanie na teraz – podkreślił.

W imieniu prof. Bogumiły Rouby z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu temat „Chrzest Polski, jako moment włączenia Polski do kultury i sztuki europejskiej” zaprezentowała dr Teresa Łękawa-Wysłouch. – Chrzest włączył nas w szeroko rozumianą cywilizację europejską. Pierwszych czterysta lat było intensywnym etapem rozwoju, budowania, tworzenia, wchodzenia w tę kulturę. To jest coś, z czego wyszliśmy i co stanowi naszą tożsamość. Jesteśmy zobowiązani do dbania o to, co zostawiły nam poprzednie pokolenia – dodała.

O praktyce udzielania sakramentu chrztu w średniowieczu – na przykładzie chrystianizacji Prusów mówił diakon stały prof. Waldemar Rozynkowski. Przedstawiciel toruńskiego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika podkreślił, że Kronika Ziemi Pruskiej Piotra z Dusburga jest podstawowym źródłem do poznania procesu chrystianizacyjnego obszaru Europy północno-wschodniej. Prelegent dodał, że we wspomnianych materiałach można znaleźć około dwudziestu bezpośrednich odniesień do sakramentu chrztu, które dotyczą przede wszystkim udzielania go pogańskim Prusom.

Profesor zauważył, że zawarte w Kronice fragmenty dotyczące chrztu opisują to wydarzenie bardzo zwięźle, nawet lakoniczne. Stwierdził jednocześnie, że nie było to więc na pewno pierwszoplanowe wydarzenie, które wyłania się z Kroniki. – Wydaje się, że w przytoczonych opisach dla Dusburga ważniejszy był proces pozyskiwania pogan dla chrześcijaństwa, a nie sam moment ich wejścia do wspólnoty Kościoła, czyli otrzymania sakramentu chrztu świętego. Odwołując się do opisów kronikarza, najważniejsze było to, że dzięki przychylności Opatrzności Bożej, bracia zakonu krzyżackiego, doprowadzali pogan do przyjęcia sakramentu chrztu – powiedział.

Wśród odbiorców seminarium przeważającą grupę stanowiła młodzież z różnych szkół. – Dzięki takim wydarzeniom nasza wiedza wciąż się pogłębia. Chodzi o to, by nie zapomnieć o własnej historii. By chwalić się tym co nas wyróżnia i buduje – powiedzieli Gracjan i Weronika, uczniowie Zespołu Szkół Mechanicznych nr 1 w Bydgoszczy.

Seminarium naukowe „Tak zaczęła się Polska” odbywało się pod patronatem kujawsko-pomorskiego kuratora oświaty Marka Gralika.