„Bracia w wierze” – któremu papieżowi zawdzięczamy to wyrażenie?

Według niemieckiego historyka Michaela Feldkampa, wyrażenie „bracia w wierze” w odniesieniu do Żydów i chrześcijan pochodzi od papieża Piusa XII. Sformułowanie to, które zostało użyte również podczas II Soboru Watykańskiego (1962-1965) i wzięte z listu kard. Eugenio Pacellego (1876-1958) z czasów I wojny światowej. Historyk mówił o tym w sobotę wieczorem na wykładzie w Towarzystwie Görresa w Rzymie.

„Archiwalne dokumenty dotyczące papieża, które są dostępne od 2020 roku, są podstawą do zmiany paradygmatu w badaniach nad Piusem XII” – powiedział Feldkamp, który w 2018 roku opublikował biografię Piusa XII. Dokumenty pokazują wyraźnie, jaki był stosunek papieża do Żydów i jak im pomagał. „Pius XII skupił się na pracy na rzecz pokoju ze względu na swoje doświadczenia z I wojny światowej i był zasadniczo zaangażowany w zachowanie neutralności” – powiedział Feldkamp. Niemniej, jak dodał, bardzo wcześnie w czasach nazizmu kard. Pacelli zaangażował się w tajną dyplomację.

Niemiecki historyk Hubert Wolf poinformował w zeszłym roku, że w archiwach znajduje się około 15 000 petycji od Żydów z całej Europy do papieża Piusa XII. Według Wolfa, Stolica Apostolska odpowiadała na apele o pomoc, kiedy tylko było to możliwe, na przykład „pieniędzmi, żywnością lub schronieniem”. Czasami papież był również w stanie pomóc w prośbach o wizę lub pieniądze na podróż statkiem, aby uniknąć deportacji do obozów zagłady. Historyczne źródła pokazały, że Pius XII sam przeczytał wiele petycji i osobiście podejmował decyzję o pomocy.

2 marca 2020 r., w 81. rocznicę wyboru Eugenio Pacellego na papieża, Franciszek udostępnił dokumenty z archiwów watykańskich dotyczące pontyfikatu Piusa XII. Wcześniej przez lata domagali się tego badacze, chcąc poznać jego postawę w czasach nazizmu. Do tej pory publicznie dostępne były zbiory archiwalne do 1939 r., czyli do końca pontyfikatu Piusa XI (1922-1939).