W Bydgoszczy 15 września odbyły się uroczystości, podczas których odczytano bullę papieską, podnoszącą Sanktuarium Królowej Męczenników do godności bazyliki mniejszej. Decyzję, którą podjęła Stolica Apostolska, ogłosił 25 marca biskup ordynariusz Jan Tyrawa w czasie obchodów 10-lecia diecezji.

Świętowanie rozpoczęto od krótkiej modlitwy przy grobie ks. prałata Zygmunta Trybowskiego – budowniczego świątyni. Wspólnotę Matki Boskiej Królowej Męczenników w Bydgoszczy – Fordonie erygowano 7 października 1983 roku. Świątynia usytuowana jest przy wejściu do Doliny Śmierci. W miejscu, stanowiącym ważną przestrzeń w martyrologii, o które upomniał się św. Jan Paweł II. Podczas terroru II wojny światowej bydgoska Dolina Śmierci stała się miejscem masowych egzekucji.

Kanclerz Kurii Diecezjalnej w Bydgoszczy ks. dr Lech Bilicki odczytał dokument Stolicy Apostolskiej z 27 lutego. (…) „Kongregacja ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów mocą odpowiednich uprawnień nadanych jej przez Ojca Świętego Franciszka, z wielką radością przyozdabia sanktuarium poświęcone Bogu ku czci Najświętszej Maryi Panny, to jest kościół pod wezwaniem Królowej Męczenników w Bydgoszczy, tytułem i godnością Bazyliki Mniejszej (…)” – czytamy we fragmencie.

Do samej uroczystości przygotowywano się przez prawie pół roku. Wnętrze świątyni zyskało nowy wystrój, a nad wejściem głównym umieszczono herb Stolicy Apostolskiej z napisem bazylika mniejsza. Poświęcił go prymas Polski abp Wojciech Polak, który przewodniczył uroczystościom. Przy ołtarzu stanęli również m.in.: biskup ordynariusz Jan Tyrawa oraz ks. infułat Stanisław Grunt (30 lat temu dziekan fordoński, przygotowujący plany powstania nowej parafii). – Kościół papieski jest wielkim przywilejem, który nakłada na nas także obowiązki natury duszpasterskiej. Chcemy je z wielkim zapałem podjąć, aby w ten sposób umacniać swoją wiarę – powiedział proboszcz ks. prałat Jan Andrzejczak.

Przełomowym wydarzeniem w historii tego miejsca było wydanie przez pasterza diecezji bydgoskiej specjalnego dekretu ustanawiającego świątynię Matki Boskiej Królowej Męczenników sanktuarium. Dokonało się to 7 października 2008 roku. Dzisiaj bazylikę mniejszą tworzą świątynia oraz stacje Drogi Krzyżowej zbudowane w Dolinie Śmierci. – Niewątpliwie przejawem okazywanej nam na oczach ludzi Bożej dobroci, a także owocem ludzkich starań i zabiegów, jest przeżywana dziś radość z uroczystego ogłoszenia bulli papieskiej podnoszącej do godności bazyliki mniejszej ten parafialny kościół, a zarazem Sanktuarium Królowej Męczenników. Szczególne, bo przecież papieskie, wyróżnienie tego kościoła wiąże się – tak sądzę – nie tylko ze spełnieniem warunków przynależnych przyznawaniu tytułu bazyliki mniejszej, ale także z tym wyjątkowym miejscem, jakim właśnie dla tego kościoła jest fordońska Dolina Śmierci, a wraz z nią nieprzypadkowo przecież patronująca tej parafialnej wspólnocie Matka Boska Królowa Męczenników – zaznaczył abp Wojciech Polak.

Prymas Polski podkreślił, że w tym sensie i do tego kościoła, do tej fordońskiej bazyliki, do tego właśnie miejsca, można również odnieść słowa św. Jana Pawła II wypowiedziane w Bydgoszczy, w czasie pamiętnej papieskiej pielgrzymki. – Jest to bowiem skrawek ziemi naznaczonej krwią naszych sióstr i braci, do końca wiernych Bogu i wiernych Ojczyźnie. Jest to miejsce modlitwy, a zatem wołania do Boga przez wstawiennictwo Matki Boskiej Królowej Męczenników, by ofiara ich krwi nie okazała się nigdy daremna, ale rodziła błogosławione owoce: pokoju i pojednania, przebaczenia i nadziei, miłości potężniejszej niż śmierć, zwyciężającej nienawiść i zło – dodał.

Według abp. Wojciecha Polaka, podnoszony do godności bazyliki mniejszej kościół Matki Boskiej Królowej Męczenników, przypomina wszystkim, którzy do niego przychodzą, o męczeństwie, „o kroczeniu za Jezusem do końca, o tej wielkiej i radykalnej próbie dla człowieka”, ale także, a może nade wszystko „o zwycięstwie, jakie w tym wszystkim człowiek odnosi mocą samego Boga”. – Co to wszystko dziś, dla nas, oznacza? Do czego nas ostatecznie wzywa? O czym pragnie nam przypominać? Ten papieski przywilej, udzielony waszemu kościołowi, otwiera niewątpliwie nową kartę historii tej świątyni. To właśnie tutaj mamy uczyć się „pójścia za Jezusem do końca” – powiedział.

Metropolita uważa, że kościół Matki Boskiej Królowej Męczenników, fordońska bazylika, przypomina wiernym, że w pójściu za Jezusem do końca, objawia się prawda o naszym człowieczeństwie, o godności człowieka w obliczu samego Boga. – Tak jak istnieje dziś, sądzę, wciąż żywa i podpowiadana pokusa pójścia na skróty, tak też ma miejsce – jak czujemy – jakaś szczególna batalia o samego człowieka, o jego człowieczeństwo, o przyrodzoną godność człowieka – dodał.

Biskup ordynariusz Jan Tyrawa podkreślił, że akt ogłoszenia kościoła bazyliką mniejszą wieńczy niewątpliwie cały proces tworzenia, kształtowania się bydgoskiej parafii Matki Boskiej Królowej Męczenników. – Dopiero teraz rozpoczyna się prawdziwa praca duszpasterska. Mam na myśli głoszenie słowa Bożego, katechizację, ewangelizację, rozwijanie wspólnot i struktur parafialnych, w których będzie się dokonywała wewnętrzna, duchowa formacja, a nade wszystko nasze uświęcenie. To wszystko ma nas tak kształtować, byśmy z tym mocnym świadectwem o Bogu wychodzili ku światu – powiedział. Pasterz wydał również specjalny dekret o możliwości uzyskania odpustu zupełnego w Bazylice Królowej Męczenników w Bydgoszczy.

Po zakończeniu Eucharystii na frontonie bazyliki poświęcona została specjalna tablica, upamiętniająca uroczystości. Sam dzień odpustu został poprzedzony przygotowaniami duchowymi. Wierni z diecezji wzięli udział m.in. w Mszach św., koncercie, procesji fatimskiej oraz nabożeństwie Drogi Krzyżowej organizowanej przez katolickie stowarzyszenia, organizacje i wspólnoty.

Prymas Polski abp Wojciech Polak podczas swojej wizyty w grodzie nad Brdą zwiedził również pobliski Dom Jubileuszowy, prowadzony przez Fundację „Wiatrak”, a także zainaugurował formację w Diecezjalnym Ośrodku Duszpasterstwa Akademickiego „Martyria”. Spotkał się także z członkami Towarzystwa św. Wojciecha.

Sanktuarium Królowej Męczenników Kalwaria Bydgoska – Golgota XX wieku – zostało podniesione do godności bazyliki mniejszej. Decyzję taką podjęła Stolica Apostolska na czele z Ojcem Świętym Franciszkiem. Ogłosił ją biskup ordynariusz Jan Tyrawa w czasie obchodów 10-lecia diecezji bydgoskiej.

Od teraz znacząca dla diecezji bydgoskiej świątynia nosi w swej nazwie tytuł kościoła papieskiego. Z prośbą o jego nadanie wystąpił biskup ordynariusz Jan Tyrawa. – Mamy bazylikę, czyli szczególną przestrzeń życia kościelnego i duchowego. To nas zobowiązuje do nieustannego wzrostu. Do budowania trwałych fundamentów, które będą owocowały w przestrzeni, jaką jest młody Kościół bydgoski – powiedział.

Jak podkreślił proboszcz bazyliki ks. prałat Jan Andrzejczak, parafia powstała trzydzieści lat temu, a kościół ponad dwadzieścia. Wspólnotę erygowano dokładnie 7 października 1983 roku. – Przez ten czas w największej dzielnicy Bydgoszczy, jaką jest Fordon, ta świątynia stała się znakiem szczególnej obecności Boga. Usytuowana przy wejściu do Doliny Śmierci, staje się wciąż celem pielgrzymek diecezjan, jak i Polaków – powiedział.

O miejsce, stanowiące ważną przestrzeń w martyrologii, upomniał się bł. Jan Paweł II. Dlatego w 2000 roku zarejestrowano Stowarzyszenie „Społeczny Komitet Budowy Kalwarii Bydgoskiej – Golgoty XX wieku”. Jego celem stało się upamiętnienie tego miejsca straceń i postawienie kolejnych stacji Drogi Krzyżowej. We wrześniu 2009 roku biskup ordynariusz Jan Tyrawa dokonał poświęcenia XIV stacji. Brama do Nieba stała się połączeniem symboli cierpienia i zbawienia. Najważniejszym elementem, oprócz ściany o wysokości 24 metrów złożonej z wielu greckich krzyży, jest bowiem figura Chrystusa Zwycięskiego.

Podczas terroru II wojny światowej bydgoska Dolina Śmierci stała się miejscem masowych egzekucji Polaków. Dopiero przeprowadzone w 1947 roku poszukiwania doprowadziły do wykrycia mogił, położonych w pobliżu dawnego szybowiska pod Fordonem. Na miejsce straceń przeznaczyli hitlerowcy wąską dolinę między wzgórzami – w odległości około 12 km od Bydgoszczy. Zginęło wówczas 48 procent profesorów szkół średnich, około 33 procent duchownych, 15 procent nauczycieli szkół powszechnych i prawie 14 procent lekarzy oraz prawników.

Przełomowym wydarzeniem w historii tego miejsca było wydanie przez pasterza diecezji bydgoskiej specjalnego dekretu ustanawiającego świątynię Matki Boskiej Królowej Męczenników sanktuarium. Dokonało się to 7 października 2008 roku. Dzisiaj bazylikę mniejszą tworzą świątynia oraz stacje Drogi Krzyżowej zbudowane w Dolinie Śmierci. – Te wszystkie wydarzenia doprowadziły do tego, że ksiądz biskup wystąpił do Stolicy Apostolskiej z prośbą, aby to miejsce modlitw, spotkań, pielgrzymek, podnieść do godności kościoła papieskiego. Prośbę udało się wcześniej przedstawić Konferencji Episkopatu Polski, a biskupi wyrazili zgodę, aby świątynia dostąpiła takiego zaszczytu. Potem czekaliśmy już tylko na decyzję Ojca Świętego – dodał ks. prałat Jan Andrzejczak.

Bazylika w ostatnim czasie nabrała szczególnego blasku. Odrestaurowano całe jej wnętrze. Między innymi zmieniono wystrój prezbiterium.

Tytuł honorowy bazyliki mniejszej jest nadawany przez papieża lub w drodze prawa zwyczajowego. Otrzymują go kościoły, które wyróżniają się wartością zabytkową, liturgiczną, pielgrzymkową oraz duszpasterską. Bazylika mniejsza musi również spełniać określone warunki: powinna m.in. być otwarta przez cały dzień, być miejscem otrzymywania szczególnych łask za przyczyną patrona lub patronki miejsca, a także posiadać „walory duszpasterskie”. W tym wypadku chodzi o wspomnianą wieczystą Adorację Najświętszego Sakramentu, całodzienną spowiedź, dużą częstotliwość odprawianych Mszy świętych i nabożeństw.